Jacques de Duve

Jacques de Duve (Antwerpen, 18 juli 1911 - Linkebeek, 12 juni 1978) was een Belgische spion voor de geallieerden, kunstschilder en zakenman. Hij behoorde tot de adellijke familie de Duve.

Biografie

De ouders van Jacques de Duve waren immobiliënmakelaar Alphonse de Duve (1883-1961) en Madeleine Pungs (1884-1977), dochter van een Duitse vader en een Belgische moeder. Het echtpaar kreeg zeven kinderen, van wie Jacques de derde was. Ten tijde van de Duitse inval van 1914 emigreerde de familie naar Engeland. Jacques keerde in 1922 naar België terug, twee jaar na zijn ouders. Hij maakte zijn studies af in een kostschool in Brussel.

In 1937 trouwde hij in Antwerpen met Beatrix Lindsay Thomson (New-York, 1915 - Ukkel, 2000), kleindochter van een Engelse industrieel, kolonel Benjamin Lindsay Thomson en dochter van Arthur Lindsay Thomson en Beatrix Robbins. In mei 1940, kort voor de Belgische capitulatie, vluchtte Beatrix de Duve naar haar familie in Engeland. Jacques de Duve bevond zich in het zuiden van Frankrijk en werd door de firma Bunge naar Bordeaux gestuurd om er gedurende meer dan een jaar de belangen van het bedrijf te beheren. Daar deed hij twee vergeefse pogingen om Engeland via Spanje te bereiken. Bij zijn terugkeer in Antwerpen nam hij zijn ontslag bij Bunge, om zich geheel aan de schilderkunst te wijden.

Tweede Wereldoorlog

In 1943 stelde Friedrich Pungs, een oom van moederszijde van Jacques de Duve, hem voor om Engeland te bereiken met belangrijke militaire inlichtingen, waaronder de recente beslissing van Hitler om 's werelds eerste vaste basis te bouwen voor de montage en lancering van ballistische raketten (de V2's), nu bekend als "La Coupole". Om hem zoveel mogelijk informatie te bezorgen en zijn ontsnapping te vergemakkelijken, werd hij binnen de Abwehr aangeworven via een jeugdvriend van Friedrich Pungs, Werner Ackermann, die aan het hoofd stond van de Abwehr-Marine in Antwerpen. Beiden waren Duitse reserveofficieren, allebei geboren in Antwerpen en tegenstanders van het nazisme. Friedrich Pungs werkte in de organisatie Todt. Hij huwde Elisabeth Taaks, weduwe van Arthur Scherbius, de uitvinder van de codeermachine Enigma. Als actieve tegenstander van het nazisme zat zij sinds 1941 in Berlijn gevangen. Verschillende van haar medestanders werden terechtgesteld. Zij stierf kort na de Duitse capitulatie zonder haar man terug te zien.

De Duve vertrok uit Antwerpen en bereikte Spanje. Op 13 december 1943 overhandigde hij aan de Britse consul in Barcelona alle inlichtingen die hij had vergaard, met inbegrip van alles wat hij te weten was gekomen over de werking van de Abwehr in België en Frankrijk. Pas in maart 1944, vier maanden nadat Jacques de Duve de Britten had gewaarschuwd, voegden de geallieerden La Coupole bij hun doelwitten toe voor de Operatie Crossbow.

Ondertussen reisde hij door naar Engeland. Bij zijn aankomst in Engeland, in januari 1944, werd hij door de Engelse geheime dienst niet geloofd en integendeel verdacht een Duitse agent te zijn. Hij werd gearresteerd en zonder vorm van proces twaalf maanden lang geïnterneerd in Latchmere House, een geheime MI5-gevangenis bij Londen. Zijn echtgenote, die privé-secretaris was geworden van Paul-Henri Spaak, minister van Buitenlandse Zaken van de Belgische regering in ballingschap, vernam niets meer van haar man tot aan de bevrijding van België.

In januari 1945 werd hij aan België uitgeleverd en zat hij vier maanden gevangen in Brussel. Na een grondig onderzoek en het horen van getuigen, sprak het Militaire auditoraat een definitief ontslag uit en werd hij onderscheiden met het Kruis der Ontsnapten.

Na de oorlog

Na de oorlog hervatte het echtpaar het echtelijke leven en kregen ze twee zoons en een dochter. Jacques de Duve hernam zijn activiteiten als kunstschilder. Om zijn vaardigheden te vervolmaken ging hij in Italië studeren aan de Academia Belgica in Rome en op Sicilië. Hij nam deel aan talrijke tentoonstellingen in België, Italië en de Verenigde Staten.

Na enkele jaren stopte hij met schilderen en werd in Brussel door D'Ieteren aangeworven als verantwoordelijke voor de ontwikkeling van een scooter die in 1949 door Vincent Piatti werd ontworpen. Daarna werkte hij in het immobiliënkantoor van zijn vader, alvorens als zelfstandige te starten in het kantoorvastgoed in Brussel. Hij was het die de eerste Engelse investeerders aantrok. Hij overleed in Linkebeek op 12 juni 1978.

Literatuur

• (fr) Oscar Coomans de Brachène, État présent de la noblesse belge, Annuaire 2006, Brussel, 2006.
• (en) Claus Taaks, A family affair, a "spy" for the Allies, 2016
• (de) Claus Taaks, Jacques de Duve, Spion für England 1943/44, 2019
• (fr) Charles-Albert DE BEHAULT, Tu rendras un grand service à l'Angleterre', 1943-1944. L'odyssée de Jacques de Duve, Wavre, Ed. Mols, 2020
• (fr) Bernard van de Walle de Ghelcke, Boekbespreking "Tu rendras un grand service à l'Angleterre", in: Bulletin van de Vereniging van de Belgische adel, oktober 2020.

Bronnen

• (en) National Archives UK, file de Duve, Jacques KV-2-1314
• (fr) Auditorat militaire de Bruxelles, Dossier répressif, de Duve, Jacques, 45/5487 (buitenvervolgingstelling, 3 januari 1946)
• (fr) Auditorat militaire de Namur, Dossier répressif, Pungs, Frédéric (Friedrich), 45/9458 (buitenvervolgingstelling, 12 september 1945)
• Krijgsauditoraat van Antwerpen, inzake Ackermann, Herbert (Werner lezen), 46/5521 (zondergevolgstelling, 27 mei 1947)
• (en) National Archives, Maryland, IWG Declassified Records, 7th army internment camp, Werner Ackermann, NARA XE018106

Externe link

• Website van La Coupole

Voetnoten

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties