Hysop

'Hysop (ook geschreven als hyssop) is een plant die gebruikt wordt voor fytotherapeutische en rituele doelen.

Hyssop in klassiek Griekse teksten

Aan de Griekse ὕσσωπος werden reinigende eigenschappen toegeschreven (Dioscorides, i. 105, iii. 30; Plinius, Hist. Naturalis, xxvi. 15 et seq.; Porphyrius, De Abstin. iv. 6). Deze wordt gewoonlijk geïdentificeerd als Origanum Smyrnœum of O. Syriacum, uit de orde van de lipbloemigen.

Fytotherapie

In de kruidengeneeskunde wordt hysop gebruikt voor zijn kalmerende, slijmoplossende (expectorans) en hoestonderdrukkende eigenschappen (antitussivum). Hysop wordt al eeuwenlang in de traditionele geneeskunde gebruikt om de bloedsomloop te bevorderen en om meerdere aandoeningen zoals hoesten en keelpijn te behandelen. Hysop kan het maag- en darmstelsel stimuleren.

Hysop wordt gebruikt als zweetremmend middel (antihydroticum).

Hysop in de Bijbel en religie

Hysop komt voor in de Bijbel in Exodus 12:22; Leviticus 14: 4,6,4: 9; Numeri 19: 6,18; 1 Koningen 4:33; Psalmen 51: 7; Johannes 19:29; Hebreeën 9:19.

De plant die in de Bijbel bedoeld is, is niet de plant die nu de naam hysop heeft, Hyssopus officinalis, een aromatische plant uit de orde van de lipbloemigen (Labiatae). Deze plant groeit niet in de streek van Israël.

Het is niet duidelijk of de Griekse ὕσσωπος wel degelijk dezelfde plant is als de Hebreeuwse ezov (אזוב‎). Deze ezov wordt beschreven als een kleine plant, die in de omgeving van of op muren groeit. (1 Koningen 4:33), en die blijkbaar een aromatische geur had. Hij werd kennelijk daarom verbrand bij het offer van de rode vaars (Numeri 19:6). De plant werd ook gebruikt bij het reinigingsritueel voor ’melaatsen’ en geïnfecteerde huizen (Leviticus 14:4,6,49,51; verg. Numeri 19:18; Psalm 2:9), evenals om de deurposten te besprenkelen met het bloed van het Pesachlam (Exodus 12:22).

Sommige planten uit de orde van de lipbloemigen werden door Maimonides (Neg. 14.6) en andere joodse schrijvers als hysop geïdentificeerd. Mogelijk is hysop identiek aan het Arabische zat’ar, waarmee men een groep aromatische planten bedoelt van het geslacht marjolein en tijm. Deze groeien in de vorm van een bosje, dat geschikt is om iets mee te besprenkelen, en ze groeien zelfs in de woestijn. Naar grote waarschijnlijkheid was de variëteit Origanum maru de Bijbelse hysop. Dit type marjolein groeit bij voorkeur op terrasmuren en rotsen begunstigt. Deze planten behoren wel tot dezelfde familie als de Hyssopus officinalis.

Israël

Volgens de Bijbel gebruikten de Israëlieten ezov om het bloed van een lam op de deurposten te sprenkelen op de avond voort de uittocht uit het land Egypte, waarin zij slaven waren. In de andere huizen stierven die nacht de eerstgeborenen. Later werd de ezov in het land Israël regelmatig gebruikt voor andere rituele doeleinden. Onder andere voor het rein verklaren van melaatsheid (’huidvraat’, NBV) en voor rituele reiniging. In de Psalmen symboliseert het besprenkelen met hysop het reinigen van het hart.

In de Rooms-Katholieke Kerk en sommige andere kerken wordt hysop gebruikt om mensen of voorwerpen met wijwater te besprenkelen (aspersie). Dit ging vaak vergezeld van het gezang Asperges me.

Weblinks

  (en) Hyssop, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )

  (en) Hyssop, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )

  (en) Hyssop, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )