Humanisme: grondbeginselen

In 1952, tijdens het eerste World Humanist Congress, bereikten de oprichters van Humanists International overeenstemming over een verklaring van de grondbeginselen van het moderne humanisme. Ze noemden het “The Amsterdam Declaration”.

In 2002, tijdens het 50-jarig jubileum van het Wereldhumanistisch Congres in Nederland, bereikten leden van de Internationale Humanistische en Ethische Unie (zoals de organisatie toen heette) overeenstemming over de Amsterdam Declaration 2002. Het werd de officiële bepalende verklaring van het Wereldhumanisme tot 2022.

In 2022, tijdens het 70-jarig jubileum van het World Humanist Congress in Glasgow, hebben leden en medewerkers van Humanists International opnieuw een update van de verklaring beoordeeld en democratisch overeenstemming bereikt; The Amsterdam Declaration 2022. Deze nieuwe verklaring geldt nu als hun definitieve leidraad.

Verklaring van Amsterdam 2022

Humanistische waarden en overtuigingen zijn zo oud als de mensheid en hebben wereldwijd een lange geschiedenis. Het moderne humanisme is de culminatie van deze oude tradities van rationeel denken over ethiek en zingeving, die een bron van inspiratie zijn geweest voor tal van ’s werelds grootste denkers, kunstenaars en hervormers, en is nauw verweven met de opkomst van de moderne wetenschap. Als wereldwijde humanistische beweging willen wij alle mensen bewust maken van deze kernpunten van het humanistisch wereldbeeld:

1. Humanisten willen ethisch handelen

Humanisten gaan ervan uit dat ethische keuzes inherent zijn aan het menselijk bestaan, gebaseerd op het feit dat alle levende wezens zowel tot lijden als welbevinden in staat zijn, gemotiveerd door het besef dat helpen beter is dan schade toebrengen, daartoe in staat gesteld door medeleven en de ratio, en zonder daarvoor een stimulans van buitenaf nodig te hebben.

Humanisten onderschrijven de waarde en waardigheid van het individu en het recht van ieder mens op de grootst mogelijke vrijheid en de grootst mogelijke ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, voor zover die verenigbaar zijn met de rechten van anderen. Daarom maken zij zich sterk voor vrede, democratie, de rechtsstaat en de universele rechten van de mens.

Humanisten verwerpen alle vormen van vooroordeel en racisme en het onrecht dat daaruit voortvloeit. Zij streven juist naar het welzijn en de verbondenheid van de hele mensheid in al haar verscheidenheid en individualiteit.

Humanisten zijn van mening dat persoonlijke vrijheid gepaard moet gaan met een verantwoordelijkheid aan de samenleving. Een vrij mens heeft verplichtingen jegens anderen, en zij vinden dat we een zorgplicht hebben voor de hele mensheid, inclusief toekomstige generaties en daarbuiten ook voor alle levende wezens.

Humanisten erkennen dat ze deel uitmaken van de natuur en aanvaarden hun verantwoordelijkheid voor de impact die zij hebben op de wereld om ons heen.

2. Humanisten willen rationeel zijn

Humanisten zijn ervan overtuigd dat in het rationeel denken en handelen van de mens de oplossingen liggen voor de problemen in de wereld.

Humanisten pleiten ervoor om deze problemen te benaderen met vrij en wetenschappelijk onderzoek, in het besef dat de wetenschap weliswaar de middelen verschaft, maar menselijke waarden het doel moeten bepalen. Zij willen wetenschap en technologie inzetten ter verbetering van het menselijk welzijn, en nooit harteloos of destructief.

3. Humanisten streven naar optimale levensvervulling

Humanisten hechten waarde aan iedere bron van individueel geluk en levensvervulling die anderen geen schade berokkent, en zijn van mening dat persoonlijke ontwikkeling in de vorm van een ethische en op creativiteit gerichte manier van leven een levenslange onderneming is.

Humanisten hechten daarom veel waarde aan artistieke creativiteit en verbeelding en erkennen de transformerende kracht van literatuur, muziek, beeldende kunst en podiumkunsten. Ze koesteren de schoonheid van de natuur en haar vermogen om ons met bewondering en ontzag te vervullen en tot rust te brengen. Ze waarderen lichamelijke inspanning, zowel individueel als in groepsverband, en de mogelijkheden die dat biedt voor het vinden van voldoening en verbondenheid. Ze hebben hoge achting voor de zoektocht naar kennis en de wijsheid, nederigheid en inzichten die dit oplevert.

4. Humanisme voorziet in de wijdverbreide behoefte aan een bron voor zingeving als alternatief voor dogmatische religie, autoritair nationalisme, tribaal sektarisme en egoïstisch nihilisme.

Al zijn ze ervan overtuigd dat de behartiging van het menselijk welzijn tijdloos is, hun meningen berusten niet op een geopenbaarde waarheid die voor eeuwig vastligt. Humanisten erkennen dat niemand onfeilbaar of alwetend is en dat kennis van de wereld en de mensheid alleen vergaard kan worden in een voortdurend proces van waarneming, studie en heroverweging.

Daarom onttrekken zij ons niet aan een kritische blik en willen ze ons wereldbeeld ook niet aan de hele mensheid opdringen. Integendeel, wij zetten ons in voor een volkomen vrije uiting en uitwisseling van ideeën en we zoeken de samenwerking met mensen met andere levensovertuigingen die onze waarden delen, dit alles in het teken van het streven naar een betere wereld.

Ze zijn ervan overtuigd dat de mensheid in staat is de problemen waar wij voor staan op te lossen met vrij en wetenschappelijk onderzoek, medeleven en verbeeldingskracht in dienst van de bevordering van de vrede en het menselijk welzijn.

Ze roepen iedereen die deze overtuigingen deelt op om zich bij hun aan te sluiten in dit inspirerende streven.