Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Henny van Andel-Schipper
Hendrikje van Andel-Schipper, ofwel Henny, (Kloosterveen (Smilde), 29 juni 1890 – Hoogeveen, 30 augustus 2005) was van 29 mei 2004 tot haar overlijden de oudste erkende levende persoon ter wereld. Zij is tevens recordhouder als oudste erkende Nederlander aller tijden.
Levensloop
Jonge jaren
Hendrikje Schipper werd geboren in Kloosterveen. Omdat ze veel te vroeg geboren werd en daardoor veel te licht was (drie pond en een ons bij de geboorte), werd er aanvankelijk voor haar leven gevreesd. Dankzij de zorg van haar grootmoeder, die haar vier weken lang dag en nacht verzorgde, overleefde ze deze periode. Ook tijdens haar jeugd was haar gezondheid broos. Op haar eerste schooldag op vijfjarige leeftijd werd ze meteen ziek, waarna ze op doktersadvies van school werd gehaald. Van haar vader, die hoofd was van de Openbare Lagere School in Bovensmilde, leerde ze thuis lezen en schrijven. Vanaf haar achttiende jaar werd ze handwerkjuffrouw op diezelfde school.
Schipper woonde tot haar 47e jaar bij haar ouders, Marines Schipper (1864–1950) en Eberta Rensiena Venekamp (1862–1962) thuis; eerst in Smilde en later in Den Haag. Op haar 46e leerde ze Dick van Andel kennen, een gescheiden man die werkzaam was op het belastingkantoor van Amsterdam. Op haar 47e verliet zij het ouderlijk huis en verhuisde zij naar Amsterdam. Twee jaar later trouwde ze daar met Van Andel. Het echtpaar kreeg geen kinderen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog verhuisde ze met haar man naar Hoogeveen om de ellende in Amsterdam te ontvluchten. Sinds die tijd heeft ze altijd in Hoogeveen gewoond. In 1959 overleed haar echtgenoot daar aan slokdarmkanker.
Tot haar 106e jaar woonde Van Andel zelfstandig. Sindsdien woonde ze in het verzorgingshuis ’De Westerkim’. Ze was nog altijd goed bij de pinken en gevat, alleen gingen haar gehoor en gezichtsvermogen de laatste jaren achteruit. Ook werd ze steeds slechter ter been. Hierdoor kon ze overdag niet veel meer doen; op het laatst zat ze dan ook in een gemotoriseerde rolstoel.
Op 29 juni 2005 vierde Van Andel haar 115e verjaardag. Ze kreeg toen bezoek van onder anderen prinses Laurentien, de burgemeester van Hoogeveen en een delegatie van Ajax. De prinses kwam haar namens de koningin feliciteren. De gemeente vroeg iedereen in Hoogeveen de vlag uit te hangen.
Overlijden
Henny van Andel-Schipper overleed op 30 augustus 2005 om 02.20 uur. Ze was op dat moment 115 jaar en twee maanden oud. Volgens directeur Beijering van het verzorgingshuis ’Westerkim’, waar ze woonde, is ze rustig ingeslapen. Een verpleegkundige was bij haar. De laatste week nam haar kracht af. Haar lichaam was op, aldus de directeur. Ze had hem kort daarvoor nog verteld dat ze het heel fijn had gevonden de oudste mens ter wereld te zijn geweest, en dat ze terugkeek op een heel fijn leven.
Onderzoek lichaam
Van Andel had haar lichaam ter beschikking gesteld aan de medische wetenschap (wat ze 30 jaar ervoor al had aangekondigd). Een uur na haar overlijden werd het reeds overgebracht naar de Rijksuniversiteit Groningen. Om bloedstolling te voorkomen werd het bloed uit haar lichaam vervangen door een speciale conservatie-vloeistof. In de maanden daarna werden voor dit onderzoek de organen uit het lichaam gehaald. Wetenschappers hoopten hiermee aan te tonen dat haar hersenen geen sporen van Alzheimer of Parkinson bevatten. Hiermee zou voor het eerst kunnen worden vastgesteld dat dit echte ziekten zijn, en dus geen ouderdomsverschijnselen.
Op 2 september 2005 werd door wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen bekend gemaakt dat Van Andel niet was overleden aan ouderdomsverschijnselen, maar aan maagkanker. In haar maag werd namelijk een tumor aangetroffen die zo groot was dat ze zelfs bij tijdige ontdekking ervan hoe dan ook daardoor gestorven zou zijn. Bekendmaking van deze gegevens leidde toen tot enige commotie gezien de privacygevoelige informatie.
Hoogleraar Gert Holstege, verbonden aan het UMCG, leidde het onderzoek.
Holstege deed nog meer onderzoek en kwam tot een aantal opmerkelijke bevindingen. Deze werden in januari 2007 gepubliceerd. Zo werd geconstateerd dat Van Andel nog een brein had dat overeenkwam met dat van een 60- tot 70-jarige. Ze had nauwelijks aderverkalking en de bloedvaten in haar hersenen waren niet beschadigd. Tot dusver werd verondersteld dat de conditie van de hersenen met de jaren achteruitgaat. Dat blijkt dus slechts beperkt het geval.
De bekendmaking van het onderzoek door Holstege leidde tot wrijving met het UMCG. Volgens het UMCG had Holstege met deze uitlatingen de privacy van Van Andel geschonden. Volgens Holstege had Van Andel nochtans al voor haar overlijden toestemming gegeven voor autopsie-onderzoek en was daar nooit een geheim van gemaakt.
Op 15 oktober 2011 werd bekendgemaakt dat uit DNA-onderzoek was gebleken dat Van Andel-Schipper zeldzame veranderingen in haar DNA had die haar mogelijk hebben beschermd tegen onder andere dementie en andere ouderdomsziekten
Trivia
- Van Andel was een grote fan van voetbalvereniging Ajax sinds ze ruim tachtig jaar geleden een voetbalwedstrijd van Ajax (tegen ’t Gooi) bezocht. Elke zondag van het voetbalseizoen luisterde ze naar Langs de Lijn om op de hoogte te blijven van de prestaties van Ajax. Elk jaar met haar verjaardag ontving ze ook een bloemetje van de Ajax-selectie.
- Van Andel was ook erg Oranjegezind. Als kind vierde ze de inhuldiging van koningin Wilhelmina, een dag die ze zich tot haar dood kon herinneren. In 2002 bracht ze nog zelf een bezoek aan koningin Beatrix in paleis Huis ten Bosch omdat het bezoek van de koningin aan Hoogeveen op Koninginnedag 2001 op het laatste moment afgelast werd vanwege de MKZ-crisis. Later dat jaar bezocht de koningin alsnog Hoogeveen, waarbij Van Andel haar andermaal ontmoette.
Oudste levende persoon in Nederland
Vanaf het overlijden van Catharina van Dam-Groeneveld op 16 februari 2001 tot aan haar eigen overlijden was Van Andel de oudste levende persoon in Nederland. Zij heeft deze titel 4 jaar en 195 dagen gedragen.
Zij werd als oudste levende mens in Nederland opgevolgd door Alexandrina van Donkelaar-Vink.
Oudste Nederlander aller tijden
Sinds 26 september 2003 was Van Andel (voor zover bekend) de oudste Nederlander aller tijden. Dit record werd overgenomen van Catharina van Dam-Groeneveld, die op 16 februari 2001 overleden was in de leeftijd van 113 jaar en 88 dagen. Bij haar eigen overlijden had Van Andel het record inmiddels gebracht op 115 jaar en 62 dagen. Dat is nog steeds het officiële Nederlandse record. In de laatste jaren van haar leven was Van Andel tevens de enige Nederlandse die vanaf de invoering van de AOW deze uitkering had ontvangen.
Oudste levende mens
Na het overlijden van de Puerto Ricaanse Ramona Trinidad Iglesias-Jordan op 29 mei 2004 werd Van Andel de oudste officieel erkende levende mens ter wereld. Wel was ze de ’jongste’ oudste mens ter wereld sinds de jaren ’80 van de 20e eeuw: toen was tot dan toe voor het laatst een 113-jarige de oudste erkende levende persoon ter wereld geweest.
Na haar overlijden werd Van Andel als oudste levende mens ter wereld opgevolgd door de Amerikaanse Elizabeth Bolden.
Op 9 december 2005 werd postuum haar status als vorige oudste levende mens ter wereld ingetrokken, alsmede die van de op dat moment nog steeds in leven zijnde Elizabeth Bolden, toen María Esther de Capovilla uit Ecuador, geboren op 14 september 1889 en overleden op 27 augustus 2006, erkend werd als oudste levende mens.
Linken
CNN oudste vrouw 115 jaar Video op YouTube
3.14
- DOODSBRIEF: Hendrikje Van Andel-Schipper, 115; Vastgehouden titel van oudste mens van de wereld voor 15 maanden
- EenVandaag, De oudste vrouw ter wereld overleden
- RTV Drenthe Henny van Andel overleden 30-08-2005 (tekst), 14-06-2008 (tekst)
- NU Hendrikje van Andel-Schipper is overleden Hendrikje van Andel-Schipper overleed aan maagkanker
- NOS Oudste mens had bijzondere genen, NOS, 15-10-2011
- Ajax, ’s Werelds oudste Ajacied verguld met zilver – Ajax feliciteert mevrouw Van Andel
- Stern, Ältester Mensch der Welt gestorben
- Een oma, een wollen schort en een heel klein kindje
- Spiegel FOTOSTRECKE
- Genealogie: Vader Marines Schipper 1864 - 1950
- Kwartierstaat Henny van Andel-Schippervv
| Voorganger: Catharina van Dam-Groeneveld |
Oudste levende persoon in Nederland 16 februari 2001 - 30 augustus 2005 |
Opvolger: Alexandrina van Donkelaar-Vink |
| Voorganger: Catharina van Dam-Groeneveld (113 jaar 88 dagen) |
Oudste Nederlander aller tijden 115 jaar 62 dagen |
Opvolger: n.v.t. |
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Archieflocatie Drents Archief
- Algemeen Toegangnr: 0165.027
- Inventarisnr: 1890
- Gemeente: Smilde
- Soort akte: geboorte Aktenummer: 92
- Aangiftedatum: 30-06-1890
- Kind Hendrikje Schipper
- Geslacht: V
- Geboortedatum: 29-06-1890
- Geboorteplaats: Kloosterveen (Smilde)
- Vader Marines Schipper
- Moeder Eberta Rensiena Venekamp