Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hamer (gereedschap)
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Een hamer is een klop- of slagwerktuig. Een hamer bestaat uit een steel, het handvat, met aan het eind de zogenaamde hamerkop.
De vorm en grootte en het materiaal van de hamerkop en de lengte van de steel hangen sterk af van het type hamer. Bij hamers met een ijzeren hamerkop staat vaak het aantal grammen in het metaal geslagen. Voor speciale uitvoeringen, zoals voor percussie-instrumenten, wordt ook de term mallet (uit het Engels) gebruikt.
Typen hamers
De volgende tabel geeft een overzicht van typen van hamers:
| gewone hamer | Een metalen hamerkop van 50-300 gram op een houten steel van ca. 30 cm lang die o.m. wordt gebruikt om spijkers (draadnagels) in houten voorwerpen te slaan. Met het kleine type kunnen het best de kleinere spijkertjes [[timmerman|getimmerd] worden. |
|---|---|
| klauwhamer | Zoals een gewone hamer, maar de achterkant van de hamer heeft een platte V-groef waarin spijkers geklemd kunnen worden. De bovenkant is afgerond zodat de geklemde spijker uit het object gerold kan worden. |
| klinkhamer | IJzeren hamer waarvan het ene uiteinde plat is, waarmee spijkers worden ingeslagen of spijkers of bouten worden omgeslagen. |
| vuist of moker | Een zware hamer met een vierkante hamerkop van 1000-1500 gram op een steel van 30 cm lang, voor zwaar werk. Met een rubberen opzetstuk wordt een vuisthamer gebruikt om tegels of straatstenen in het zand te leggen voor het maken van bestrating. |
| kloofhamer | Moker om een wig tot splijting van hout in te drijven. |
| splitshamer | Hamer, gebruikt bij het splitsen van touw. |
| staarthamer | Hamer, bestaande met een hefboom met een lange en een korte arm. |
| tegelhamer | Houten hamer met grote houten kop en een korte steel. Om tegels te leggen. |
| straathamer | Een hamer om te straten, met een kromme zijde om stenen door midden te slaan, en een rechte afgeplatte zijde om stenen aan te slaan (bestraten). |
| voorhamer | Een hamer om sloopwerkzaamheden uit te voeren. Een hamerkop van een paar kilo op een steel van een meter lang. |
| rubberen hamer | Een rubberen hamer wordt vooral gebruikt bij het leggen van tegels op grond. Een kleine hamer met een rubberen gewicht die kan worden gebruikt voor voorzichtig werk, zoals het aankloppen van kleine lijmverbindingen in de houtbewerking. |
| kunststof hamer | Door (para)medici wordt soms een kleine hamer gebruikt met een kunststof gedeelte. Deze heeft meestal tweekleurige uiteinden. |
| peeshamer | Hamertje van medici, voor beklopping bij onderzoek om reflexen van bijvoorbeeld de kniepees op te wekken. |
| penbankhamer | Hamer met een speciaal slagoppervlak voor kleine spijkers, en een oppervlak voor het slaan van spijkers in hoeken. |
| houten hamer | Een hamer met een houten hamerkop die kan worden gebruikt voor voorzichtig werk zoals het vooruithelpen van een guts of beitel in de houtbewerking. De hamerkop is gemaakt van een harde houtsoort, meestal beukenhout. De steel is gemaakt van een taaie houtsoort. Dit is nodig om de klappen goed op te kunnen vangen. De hamerkop kan rond (cilindervormig) zijn of een blokvorm hebben. |
| tonhamer | (Kleine) houten hamer met een hamerkop in de vorm van een ton, gebruikt bij (uit)hakken, uithollen enz. |
| plethamer | Een plethamer is een houten hamer met houten kop, waarvan het raakvlak reliëf (gebobbeld) heeft. Deze hamer wordt gebruikt in de keuken om vlees te pletten. |
| grote plethamer of slaghamer |
Hamer waarmee men een stempel in hout slaat. |
| smidshamer of smeedhamer |
Een hamer met een gevormd gewicht die kan worden gebruikt om (heet) ijzer op een aambeeld vorm te geven. |
| zethamer | Smidshamer met groot, vierkant, plat vlak aan één zijde van de kop. |
| bikhamer | Een hamer om te bikken, bijvoorbeeld om slakken te verwijderen, ontstaan na het lassen. |
| sleg, slegge of slei of drijfhamer |
Een langstelige houten hamer, o.m. in gebruik om wiggen in boomstammen te drijven en palen in de grond te slaan. |
| zandhamer | een (kunststoffen) hamer met diverse hamerkoppen en grootte, waarvan de kop gevuld is met zand, teneinde de terugslag te verkleinen. Wordt toegepast wanneer het werkstuk met zo min mogelijke beschadiging vervormd moet worden of om lagers op assen te tikken. |
| bankhamer of hakhamer |
Een bankhamer is een hamer, die aan een kant een rond vlak heeft en de andere kant een spitse punt. Bankhamers zijn er in verschillende grootten en worden vooral gebruikt door bank- en plaatwerkers. |
| haarhamer | Een haarhamer is een hamer, waarbij de beide kanten uitlopen in een dun plat vlak. Hiermee wordt een zeis gehaard (scherp gemaakt). |
| bolhamer | Een bolhamer is een hamer voor het bewerken van metaal. |
| dolhamer of kolhamer |
Een hamer om te dollen oftewel kollen (door een slag bedwelmen van het slachtvee). |
| bilhamer | Een bilhamer is een hamer voor het bewerken van molenstenen |
| pletsteenhamer | Een pletsteenhamer of bouchard(eer)hamer is een hamer voor het vlak maken van molenstenen en andere natuursteen |
| (af)slechthamer of planeerhamer of polijsthamer |
Een hamer voor het vlak, glad of effen maken van materialen. |
| breeuwhamer | Hamer waarmee men op het breeuwijzer (drevel waarmee men het werk in de naden drijft) slaat. |
| loodhamer | Een loodhamer is een hamer die in de beeldhouwkunst gebruikt wordt, bestaande uit een (veelal) koperen of messing band gevuld met lood. De boven- en onderkant van de band zijn open. Met die open – loden – kant wordt geslagen op een beitel. Het lood dempt de slagkracht door de relatieve zachtheid. De koperen band houdt het lood bijeen en is noodzakelijk om de kop aan een (houten) steel te bevestigen. Aldus kan zeer fijn scharreer- of bouchardeerwerk gedaan worden in natuursteen. |
| houten klophamer | Houten hamer van beeldhouwers, om klopjes mee te geven. |
| ijzeren klophamer | Ijzeren hamer van boekbinder, om te kloppen. |
Trivia
- Een voorzittershamer is alleen bedoeld om geluid te produceren bij een vergadering. Zie ook hamerstuk.
- Een boorhamer is geen hamer, maar een pneumatische slagboormachine.
- Een schiethamer is een toestel met explosieve lading om stalen bouten, pennen enz. in zeer hard materiaal, zoals beton, stalen platen te drijven.
- Een veiligheidshamertje is bedoeld om in geval van nood, in de auto, de autoruit in te slaan.
- Een stemhamer is een op een hamer gelijkende sleutel, gebruikt bij het stemmen van piano's
- De hamerhaai dankt zijn naam aan de vorm van de kop die aan een hamer doet denken.