Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bijl
Een bijl is een slag- of hakwerktuig met een scherpe snede, het blad, de rug, het huis, en een steel.
Vuistbijlen, gemaakt van een steen waar door het afslaan van splinters een scherpe rand aan is gemaakt behoren tot de oudst bekende gereedschappen van de mensheid, en zijn gevonden uit de vroege steentijd waarbij de oudste 2,5 miljoen jaar oud zijn. Deze bijlen konden ook worden gebruikt als mes of schraper. Uit de midden steentijd zijn bijlen bekend die aan stelen werden bevestigd. Hierdoor kan een grotere kracht worden uitgeoefend, met een lichtere bijl en is de bijl minder vermoeiend in gebruik.
De bijlen uit de nieuwe steentijd, waren soms mooie glad geslepen stenen bijlen van vuursteen of andere steensoorten. Aan het einde van de nieuwe steentijd werden ook koperen bijlen gemaakt, die in vorm gegoten werden. Deze hadden dezelfde vlakke vorm als de stenen bijlen. In de bronstijd ging men over op brons, dat duurzamer en gemakkelijker te gieten was dan koper. In de bronstijd werd de bijl vorm steeds verder verbeterd, en leek steeds minder op de stenen voorlopers. In de ijzertijd ging men over op ijzer en uiteindelijk staal. Deze bijlen werden in vorm gesmeed.
Bijlen werden/worden typisch voor twee doeleinden gemaakt: als gereedschap voor houtbewerking en als wapen, of soms ook voor beide doeleinden (zoals de bijlen uit de bronstijd). Voor het omhakken van bomen zijn zware bijlen met lange stelen, voor het hakken van grote blokken brandhout zijn lichtere bijlen gebruikelijk, bijvoorbeeld een kloofbijl. Een andere variant van de bijl als gereedschap is de dissel, een bijl waarbij de bijlkop een kwartslag gedraaid is. Een dissel is te gebruiken voor bijvoorbeeld het uithakken van holtes.
Bijlen als wapen zijn meestal lichter, omdat tijdens een gevecht snelheid van belang is. Bekende strijdbijlen uit de geschiedenis zijn de stenen hamerbijlen uit de nieuwe steentijd , de francisca, een werpbijl die door de Franken werd gebruikt, of de tomahawk van de Noord-Amerikaanse indianen.
Een bijzonder geval is de bijl die in de middeleeuwen en daarna door scherprechters werd gebruikt, om mensen te onthoofden.
Vrije mediabestanden over Axes op Wikimedia Commons