Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Guy Fawkes
Guy Fawkes, (zijn voornaam wordt ook geschreven als Guido, zijn familienaam ook als Faux of Faukes; York, 13 april 1570 – Londen, 31 januari 1606) was een katholiek officier in het koninkrijk Engeland, die op 5 november 1605 een aanslag probeerde te plegen op koning Jacobus I en het Engelse parlement.
Als herdenking van de mislukte aanslag worden jaarlijks nog vuurwerken en fakkeloptochten georganiseerd.
Leven
Guy Fawkes, de enige zoon van Edward Fawkes en diens echtgenote Edith Blake, werd geboren in een huis aan de Stonegate in York. Hij werd gedoopt in de kerk van St. Michael-le-Belfry en ging in York naar school. Op zestienjarige leeftijd bekeerde hij zich tot het katholicisme. Hij diende vele jaren als soldaat, waarbij hij ervaring met explosieven opdeed.
In 1593 sloot hij zich aan bij het leger van aartshertog Albrecht VII van Habsburg en streed in de Nederlanden tegen de protestanten in de Tachtigjarige Oorlog. In 1596 was hij mee betrokken bij de belegering en inname van Calais.
In 1603 werd hij voorgesteld voor de rang van kapitein en was hij gedecoreerd wegens zijn moed en vastberadenheid. Hij reisde dat jaar naar Spanje om ondersteuning te zoeken voor een opstand van de katholieken in Engeland. Bij die gelegenheid nam hij een Italiaanse versie van zijn voornaam aan, Guido, en beschreef hij koning Jacobus als een ketter die alle katholieken uit Engeland wou verdrijven.
Buskruitverraad
De aanslag tegen de protestantse koning Jacobus I werd in mei 1604 beraamd door de Engelse katholieken Robert Catesby, Thomas Percy, John Wright, Robert Keyes, Thomas Wintour en Robert Wintour. Fawkes, die over aanzienlijke militaire kennis en ervaring met explosieven beschikte, kwam al snel in aanraking met Catesby.
Robert Catesby en zijn complotgenoten waren van plan om op 5 november 1605 het Engelse parlement in het Westminster Palace de lucht in te jagen. Met dit doel huurde Fawkes kelders van het paleis als opslagplaats en bracht er 36 vaten met in totaal meer dan twee ton buskruit in onder, vandaar de Engelse naam voor de geplande aanslag: „Gunpowder Plot” (Buskruitverraad). De bedoeling was om op de dag van de opening van het parlement koning Jacobus en een aantal van zijn familieleden, de parlementsleden, anglicaanse bisschoppen en een groot deel van de hoge adel in een keer te doden. Daarna was men van plan om een aantal politieke gevangenen vrij te laten uit de Tower en vervolgens zou de jonge prinses Elizabeth, een dochter van Jacobus, tot koningin worden gekroond, met naast haar een katholieke opvoeder/regent.
Een van de samenzweerders schreef een brief aan de katholieke Lord Monteagle, met de waarschuwing om die dag niet naar het parlement te komen. In de plaats van de waarschuwing voor zich te houden, liet Monteagle een onderzoek instellen.
Fawkes en het buskruit werden in de kelder onder het Hogerhuis ontdekt.
Fawkes werd opgesloten in de Tower en gaf onder folter de namen van zes andere betrokkenen in het complot. Zij werden opgepakt en wegens hoogverraad ter dood veroordeeld. Op 30 januari 1606 werden zijn complotgenoten geëxecuteerd door ophanging en vierendeling. Fawkes zou de volgende dag geëxecuteerd worden maar verkortte de executie door kort voor hij omhooggetrokken zou worden met de strop om de hals van het schavot te springen, waarbij hij zijn nek brak.[1][2] Toen Fawkes voor zijn executie werd gevraagd waarom hij de koning wilde vermoorden, zei hij dat hij alleen maar de bevelen van de toenmalige paus opvolgde, die de koning had geëxcommuniceerd.
Folklore en vernoemingen
Dat Fawkes niet overal als schurk wordt beschouwd, blijkt uit het feit dat één van de Galápagoseilanden naar hem is genoemd: Isla Guy Fawkes, en een natuurpark in New South Wales: Nationaal park Guy Fawkes River.
Elk jaar wordt op 5 november tijdens Guy Fawkes Night of Bonfire Night in het Verenigd Koninkrijk het Buskruitverraad herdacht. Bij die gelegenheid steekt men poppen van stro die Guy Fawkes voorstellen in brand tezamen met grote hoeveelheden vuurwerk.
De jaarlijkse opening van het parlement begint traditioneel met een inspectie van de keldergewelven onder het House of Lords (Hogerhuis) door de Yeomen of the Guard.
Een Engels kinderliedje, dat in verschillende versies bestaat, herinnert aan de gebeurtenissen:
- Remember, remember
- the Fifth of November
- Gunpowder, treason and plot;
- I see no reason
- why gunpowder treason
- Should ever be forgot.[3]
De gebeurtenissen rond het Buskruitverraad vormen nog steeds een inspiratiebron. Zo was het de basis voor het verhaal van de graphic novel ’V for Vendetta’, waarvan in 2005 in Amerika ook een speelfilm V for Vendetta werd gemaakt. Het Guy Fawkesmasker wordt als herkenningsteken gebruikt door onder andere de groep Anonymous.
Bronvermelding
- Fraser, Antonia, The Gunpowder Plot, Phoenix, 2005 [1996]. ISBN 0-7538-1401-3
- Northcote Parkinson, C., Gunpowder Treason and Plot, Weidenfeld and Nicolson, 1976. ISBN 0-297-77224-4
Verwijzingen
- º Northcote Parkinson 1976, p. 91–92
- º Fraser 2005, p. 283
- º https://books.google.com/books?id=YfnfAAAAMAAJ&pg=PA450 Notes and Queries], Oxford University Press, 1857.
Vrije mediabestanden over Guy Fawkes op Wikimedia Commons
Q13898 (reasonator)