Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gregorio Aglipay
Gregorio Aglipay Cruz y Labayan (Batac, 5 mei 1860 – Manila, 1 september 1940) was een Filippijns katholiek priester die een schisma veroorzaakte onder de katholieke gelovigen door opperste bisschop te worden von de Iglesia Filipina Independiente, de Onafhankelijke Filippijnse Kerk. Dit paste in de geest van vrijheidsstrijd en de anti-blanke gezindheid die er toen over de eilanden waaide.
Leven
Jeugd en opleiding
Gregorio Aglipay werd geboren in Batac, Ilocos Norte op de Filippijnen. Zijn moeder overleed toen hij pas een jaar en zeven maanden oud was. Hij werd opgevoed door een grootoom en groottantes van moederlijke zijde. Als veertienjarige werd hij eens in de gevangenis gezet en moest hij voor de gouverneur komen omdat hij bij de oogst van tabakbladeren het vereiste quotum niet had bereikt. Deze gebeurtenis wekte zijn diepgewortelde haat tegenover de Spaanse ambtenaren.
In 1876 vertrok hij dankzij de steun van zijn grootoom naar Manila om daar onderwijs te volgen aan een privéschool. Twee jaar later schreef hij zich in aan het Colegio de San Juan de Letran. Daar behaalde hij een bachelor. Hij begon een rechtenstudie aan de Universiteit van Santo Tomas, maar besloot wat later om priester te worden en schreef zich in 1883 in aan het priesterseminarie te Vigan.
Loopbaan
Op 21 december 1889 werd Aglipay in Manila tot priester gewijd. Acht jaar lang was hij kapelaan (onderpastoor) in verschillende parochies. Toen de Filippijnse Revolutie in augustus 1896 uitbrak, was hij kapelaan in San Pablo (Isabela).
Aglipay koesterde sympathie voor de revolutionairen, maar kwam pas in direct contact met de revolutionaire beweging nadat hij in de tweede helft van 1896 naar Victoria, Tarlac verplaatst werd. Hij werd ervoor bekend dat hij de revolutionairen ondersteunde.
Op 20 oktober 1898 werd Gregorio Aglipay door Emilio Aguinaldo benoemd tot legeraalmoezenier van de revolutionaire regering. In die functie zou hij gevangen genomen Spaanse geestelijken hebben geholpen.
In september 1898 riep generaal Aguinaldo een vergadering van afgevaardigden samen te Malolod, Bulacan. Aglipay vertegenwoordigde zijn thuisprovincie Ilocos Norte, en was één van diegenen die later weigerden de nieuwe grondwet te ondertekenen.
Hij schreef een aantal manifesten, waarin hij de Filippijnse geestelijken opriep om de macht over de Kerk in de Filippijnen in eigen handen te nemen. Deze en andere redenen leidden ertoe dat hij op 5 mei 1899 door aartsbisschop Bernardino V. Nozaleda werd geëxcommuniceerd uit de Rooms-Katholieke Kerk.
Op 3 augustus 1902 werd de Iglesia Filipina Independiente, de Onafhankelijke Filippijnse Kerk, gevormd. Isabelo de los Reye, voorzitter van de Union Obrera Democratica (UOD), de eerste Filipijnse vakbond, stelde voor dat Aglipay de opperste bisschop (aartsbisschop of metropoliet) zou worden. Aglipay aarzelde aanvankelijk. Hij werd benaderd door de jezuïeten Francisco Foradada en Joaquin Villalonga, die hem een document aanboden waarin hij zou zweren om vast te houden aan de Katholieke Kerk. De daaropvolgende discussie, waarin Foradada Filippijnse priesters onbekwaam noemde, zorgde ervoor dat Aglipay alle banden met de Rooms-Katholieke Kerk verbrak en de bisschoppelijke functie aanvaardde. In oktober 1902 ondertekende hij de tijdelijke constitutie van de Iglesia Filipina Independiente en op 18 januari 1903 werd hij als bisschop ingezet, wat zijn breuk met de Rooms-Katholieke Kerk bezegelde.
Door religieuze discussies die hij op zijn reizen leidde, verwierp Aglipay later het geloof in de Drie-eenheid, maar werd hierin niet gevolgd door zijn kerk.
Latere leven
Aglipay was samen met Norberto Nabong kandidaat voor de presidentsverkiezingen in 1935 voor een verenigde partij van republikeinen en communisten, maar verloor tegen Manuel L. Quezon en Sergio Osmeña van de nationalistische partij.
Nadat het verplichte celibaat in de Onafhankelijke Filippijnse Kerk werd afgeschaft, trouwde Aglipay op 12 maart 1939 met D. Pilar Jamias y Ver.
Gregorio Aglipay overleed op 1 september 1940 in Manila na een beroerte. Hij werd begraven in de Aglipay-kathedraal in Tondo, Manila. Nadat deze in 1945 vernietigd werd, werd hij overgebracht naar de Maria Clara-kerk te Sampaloc. Hij is nu bijgezet in zijn geboorteplaats Batac in Ilocos Norte.
Herdenking
Aglipay wordt herdacht op 5 september op de liturgische kalender van de Episcopale Kerk in de Verenigde Staten.