Goudsbloem

Goudsbloem
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Clade: Campanuliden Orde: Asterales Familie: Asteraceae (Composietenfamilie) Onderfamilie: Asteroideae Geslachtengroep: Calenduleae Geslacht: Calendula (Goudsbloem)
Soort
Calendula officinalis L. (1753)

De goudsbloem oftewel tuingoudsbloem (Calendula officinalis) is een plant die behoort tot de composietenfamilie (Compositae of Asteraceae). De soort wordt in siertuinen gebruikt. De plant is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa.

Het is een eenjarige plant met meestal oranje, maar soms ook gele bloemen.

De plant wordt 30-45 cm hoog en heeft stompe bladeren. De goudsbloem bloeit van mei tot november. De vruchten zijn meestal gekromd en bootvormig.

Naamgeving

• In België wordt de bloem meestal als goudbloem geschreven.
• De Franse naam, souci (officinal) klinkt als het woord voor „zorgen”, maar is afgeleid van het Latijnse woord solsequia, „die de zon volgt”, omdat de bloem zich ’s nachts sluit en zich opent zodra de zon hoog genoeg staat, of met de zon meedraait.
• In het Duits heet zij Ringelblume (ringbloem) omdat zij op een gouden ring lijkt.
• De Latijnse naam Calendula houdt verband met de eerste dag van de Romeinse maand. Misschien verwijst dit ernaar dat de bloem het hele jaar kan bloeien.
• In het Engels hebben verschillende planten de naam marigold. Meer bepaald is de goudsbloem de pot marigold, common marigold, garden marigold, English marigold, Scottish marigold, of heeft ook de naam ruddles.

Ecologie

De goudsbloem is waardplant voor de rupsen van Spilosoma virginica, Brenthia buthusalis, gamma-uil (Autographa gamma), Condica capensis, de goudgele boorder (Gortyna flavago), vlekdaguil (Heliothis peltigera), geoogde w-uil (Lacanobia contigua), groente-uil (Lacanobia oleracea), kooluil (Mamestra brassicae), erwtenuil (Melanchra pisi), splinterstreep (Naenia typica), huismoedertje (Noctua pronuba), Papaipema nebris en oranje o-vlinder (Pyrrhia umbra).

Toepassingen

Consumptie

Verse of gedroogde bloemen kunnen worden gebruikt in soepen. De bloemen kunnen ook gebruikt worden als kleurstof voor kaas, boter en andere levensmiddelen. Vroeger werden de bloembladen gebruikt voor vervalsing van saffraan.

Medisch

De jonge bladeren en de bloemen zijn eetbaar en heilzaam voor gal en lever. Van de plant worden ook zalf en tinctuur gemaakt. Deze hebben als eigenschap dat ze wondsamentrekkend, huidherstellend en desinfecterend werken. In de bloembladen zit etherische olie, die veel gebruikt wordt in zalf.

Olie

Ook de vruchten zijn oliehoudend. Goudsbloemolie gewonnen uit de vruchten kan gebruikt worden als bindmiddel in verven en lakken. De goudsbloemolie is na bewerking ook geschikt als verfverdunner ter vervanging van andere schadelijke verdunners.

Symboliek

Een mythe vertelt het verhaal over de mooie Aphrodite. Toen haar Adonis stierf kwamen er uit de tranen die zij huilde goudsbloemen tevoorschijn.

In het christendom is de goudsbloem gewijd aan Maria. In de Middeleeuwen verbond men vaak de naam van Maria aan iets dat mooi was. Vandaar de naam 'Mariagold' voor de goudsbloem.

Andere volksnamen voor de goudsbloem zijn 'kroningsbloem' of 'oranjebloem'. Dit omdat de plant een historische verbintenis heeft met het hof van de Oranjes.

Heksen gebruiken de plant bij spreuken met betrekking tot de gezondheid of bescherming, zie ook afweerkruiden.

Externe links

• Tuingoudsbloem (Calendula officinalis) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de 22e, voorlaatste, druk van de Heukels)

Fytotherapie

• natuurlijkerwijs.com

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

  Vrije mediabestanden over Calendula officinalis op Wikimedia Commons

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: