Gevangenis van Fresnes

Bestand:Fresnes Prison 05.jpg

De gevangenis van Fresnes (Centre pénitentiaire de Fresnes) is een van de drie grote gevangenissen in de regio Parijs. Het is tevens de op een na grootste gevangenis van Frankrijk. Er zijn 1200 cellen voor mannen, een aantal cellen voor vrouwen en er bevindt zich een ziekenboeg. De gevangenis werd tussen 1895 en 1898 gebouwd. Het ontwerp was van architect Henri Poussin.

Tweede Wereldoorlg

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de gevangenis door de Duitsers gebruikt voor het interneren van geheim agenten, neergeschoten vliegeniers en leden van de Franse Résistance. In 1944 zaten er onder meer 168 geallieerde vliegers, zij werden op 15 februari 1944 naar Buchenwald overgebracht kort voordat Parijs bevrijd werd. Uit verveling richtten zij een eigen club op, de KLB Club (KonzentrationLager Buchenwald). Iedere nationaliteit werd daarin vertegenwoordigd, adressen voor na-oorlogs contact werden verzameld.
Hoewel het krijgsgevangenen waren, werden zij aangemerkt als spionnen en kregen zij de status DIKAL (Darf in kein anderes Lager). Behalve 12 Nederlanders waren dat ook veel Amerikanen, Australiërs, Britten en Canadezen. Tijdens een bezoek aan het kamp werd kolonel Hannes Trautloft (1912-1995) door één van hen in het Duits aangesproken. Hij vroeg dringend of Trautloft de groep kon redden. Terug in Berlijn regelde Trautloft dat de groep een week voor hun executie naar Stalag Luft III werd gebracht.

Na de oorlog

In mei 2001 dropte een helikopter wapens boven de gevangenis. Twee gevangenen met kogelvrije vesten pakten een automatisch pistool en een kalasjnikov en gijzelden vervolgens drie bewakers. Ze slaagden er niet in om te ontsnappen en gaven zich na 24 uur over.

In 2014 besloot de directie jihadisten bij elkaar op te sluiten in plaats van met andere gevangenen.

Bekende gevangenen

Tijdens WWI

• Bolo Pacha (1867-1918), gearresteerd september 1917, ter dood veroordeeld op 14 februari 1918, geëxecuteerd op 17 april 1918;
• Eugène Bonaventure Vigo, pleegde zelfmoord op 14 augustus 1917;

Tijdens WWII

Na verloop van tijd werden de meeste mannen doorgestuurd naar Buchenwald en vrouwen naar Natzweiler. De vrouwen werden niet geregistreerd, van hen zijn weinig namen bekend.

Frans verzet

• Berty Albrecht (1893-1943), hing zichzelf op;
• Yvonne Coantiec (†1945), vrouw van Jean Coantiec, de burgemeester van Plougonver; na Fresnes naar Ravensbrück, daarna werkkamp Mauthausen waar ze overleed;
• Edmond Debeaumarché (1906-1959), 3 augustus 1944 gearresteerd, 15 augustus naar Buchenwald;
• Agnès Humbert (1894-1963);
• Sonia Olschanzky (1923-1944), joodse koerierster, gearresteerd in juni 1942, door haar moeder vrijgekocht, in januari 1944 opnieuw gearresteerd, op 13 mei naar Natzweiler, op 6 juli 1944 vermoord;
• Louis Renault (1877-1944);
• Suzanne Spaak (± 1905-12 augustus 1944), geëxecuteerd door de Gestapo, dertien dagen voor de bevrijding van Parijs;

Nederlands verzet

• Jean Michel Caubo (1891-1945), sloot zich aan bij Dutch-Paris;
• Clemens Marie Kolmer (1913-1945), op 5 april 1943 gearresteerd in Brest, belandde via Rennes, Fresnes en Compiègne en Neuengamme in Dachau .
• Jacob Andreas 'Jaap' Lambrechtsen (1921), 9 maart - 6 juni 1944 in Fresnes, daarna Compiègne, Natzweiler, aankomst Dachau op 6 september 1944; op 19 september naar Natzweiler; uiteindelijk tijdens transport overleden.
• Karst Smit (1917-2003), Amsterdam-Parijs vluchtlijn, na verraad in Fresnes van 18 maart - 15 augustus 1944, daarna naar Buchenwald; op 11 juni 1945 was hij terug in Nederland;
• Gabrielle Weidner (1914-1945), mede-oprichter van Dutch-Paris;

Transport van 15 augustus naar Buchenwald

•  ? Arnolds uit Rotterdam;
• Abraham van Boetzelaer (1913-1945) uit Amsterdam;
• J C J baron Brantsen (1877-1944), bureau Inlichtingen op de ambassade in Parijs; overleden in Buchenwald;
• Victor van Gunsteren uit Den Haag;
•  ? Janssen, werkte op de ambassade in Vichy;
• Herman Laatsman, werkzaam op de ambassade in Parijs, mede-oprichter van Dutch-Paris';
• Victor Alexander Mandaat (1920) uit Haarlem (Emmakade 9); overleden in de trein naar Bergen-Belsen;
•  ? Moore of Mohre, werkte voor de KLM in Parijs;
•  ? de Roos;
•  ? Rijpstra, pastoor uit Friesland;
• Splinter Adolphe Spierenburg (1920) uit Leiden, officier van de RAF;
• Victor Swane, overleden in Buchenwald op 12 oktober 1944;

SOE agenten

• Lise de Baissac (1905-2004), geboren in Mauritius, woonde sinds 1919 in Frankrijk; vluchtte via Lissabon en Gibraltar naar Engeland; werd op 24 september 1942 met Andrée Borrel bij Mer gedropt;
• Andrée Borrel (1919-1944), gedropt op 24 september 1942, gearresteerd 23 juni 1943, naar Fresnes tot mei 1944, naar Natzweiler op 6 juli en daar direct vermoord;
• Christopher Burney (1917-1980), na 15 maanden naar Buchenwald gebracht;
• Vera Leigh (1903-1944), gedropt op 14/15 mei 1943, gearresteerd op 30 oktober 1943, naar Natzweiler op 6 juli 1944 en daar direct vermoord;
• Diana Rowden (1915-1944), gedropt op 16 juli 1943, verraden en gearresteerd op 18 november 1943, naar Fresner begin decemebr 1943, naar Natzweiler op 6 juli 1944 en daar direct vermoord;

Anderen

• Odette Hallowes trouwde in 1931 met een Engelsman, werd koerierster en agente; overleefde Ravensbrück;
• Phil Lamason (1918-2012), RNZAF, op 8 juni 1944 neergeschoten, ondergedoken in Chevreuse, op weg naar Spanje verraden en gearresteerd, op 15 augustus 1944 met 167 geallieerde vliegers naar Buchenwald gebracht; in Buchenwald overleden 2 van de 168, 10 waren te ziek om mee te gaan, de overigen werden op bevel van Herman Göring overgeplaatst naar Stalag Luft III, waar ze eindelijk de status van krijgsgevangene kregen. De zieken werden later apart vervoerd.

Na 1945

• Antonio Ferrara (1973), Italiaanse bandiet, ontsnapt uit Fresnes
• Christian Ganczarski (1966), in Polen geboren, veroordeeld tot 18 jaar wegens bombardement op de El-Ghriba synagoge op Djerba;
• Paul Touvier (1915-1996), oorlogsmisdadiger, overleed aan kanker;

N.B.: de meeste rode persoonsnamen staan in de Engelstalige Wikipedia beschreven.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)