Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gegeven
Een gegeven, oftewel bekend feit, is een constructieve bijzonderheid: het is de vastgelegde uitdrukking van een feit. De woorden worden praktisch altijd in het meervoud geschreven; gegevens en data. Gegevens zijn de objectief waarneembare neerslag van feiten of kennis op een bepaald medium, zodanig dat deze gegevens uitgewisseld kunnen worden. Als informatie voor één of meerdere personen zijn gegevens een eventuele aanvulling voor de kennis.
In de Nederlandse vakliteratuur wordt vaak, net als in de Engelse vakliteratuur, het begrip "data" gebruikt als alternatief voor "gegevens". Het Nederlandse "gegevens" komt veelal overeen met het Engelse "data".
De vier aspecten van gegevens
Vooral bij het ontwerpen van een gegevensverwerkend systeem doet men er goed aan te letten op de verschillende aspecten van gegevens. Theo Bemelmans onderscheidt, in navolging van de algemene leer der tekenen (semiotiek), pragmatische, semantische en syntactische aspecten van gegevens en de aspectspecifieke verstoringen die kunnen optreden bij de overdracht van gegevens. In aanvulling op de semiotiek beschrijft Bemelmans tevens het technische aspect. Ter illustratie gebruikt hij een aantal voorbeelden waarmee Nielen ooit de aspecten heeft verduidelijkt. De aspecten en de voorbeelden zijn hierna samengevat.
Pragmatisch aspect
Het pragmatische aspect van gegevens (de gewenste uitwerking van gegevens) heeft betrekking op de uitwerking die een bepaald signaal heeft op gedragingen van de ontvanger. Indien de uitwerking anders is dan bedoeld door de zender van de gegevens, dan spreekt men van een pragmatische storing.
Nielens voorbeeld: het plaatsen van verkeersborden heeft als doel het gedrag van verkeersdeelnemers te beïnvloeden. Met het juist kiezen van de plaats en de uitvoering van een verkeersbord verkrijgt men de gewenste uitwerking op de verkeersdeelnemers. Plaats, vormgeving, kleur en uitvoering van het verkeersbord dienen zodanig te worden gekozen dat een verkeersdeelnemer in staat is om deze goed en op tijd te kunnen waarnemen.
Semantisch aspect
Het semantische aspect van gegevens (de betekenis van gegevens) heeft betrekking op de betekenis van de gegevens. Bij het uitwisselen van gegevens moeten zender en ontvanger dezelfde betekenis toekennen aan deze tekens. Is aan deze voorwaarde niet voldaan, dan spreekt men van een semantische storing.
Nielens voorbeeld: een verkeersbord dat een voorrangssituatie aankondigt moet voor alle verkeersdeelnemers dezelfde betekenis hebben. Ruimte voor eigen interpretatie kan leiden tot gevaarlijke of chaotische situaties.
Syntactisch aspect
De overdracht van gegevens gebeurt door middel van tekens of combinaties daarvan (taal, gebaren, diverse codes, etc.) De syntaxis legt vast volgens welke regels men tekens of combinaties van tekens mag of moet gebruiken. Afwijken van de afgesproken syntaxis kan leiden tot een storing in de overdracht van gegevens. Men spreekt dan van een syntactische storing.
Nielens voorbeeld: een bord dat een voorrangskruising aankondigt heeft een vastgestelde vorm (driehoek), kent toegestane formaatmarges (zijden van tussen 10 en 50 cm), een verplichte stand (punt naar onder) en kleurstelling (wit met rode rand).
Technisch aspect
Onder het technische aspect van gegevens (de technische uitvoering van gegevens) wordt de wijze verstaan waarop gegevens worden vastgelegd, verwerkt of getransporteerd. Het technische aspect handelt over het fysieke medium, betrokken bij dergelijke gegevensmanipulaties.
Nielens voorbeeld: de uitvoering van een bord dat een voorrangskruising aankondigt kan van kunststof zijn, heeft een bepaalde grootte en gewicht en kent een bepaalde duurzaamheid.
Voorbeeld
| 21 | 23 | 24 | 25 | 22 |
| Tabel 1: data | ||||
Een voorbeeld van data is tabel 1. Zonder verdere gegevens is het onduidelijk wat er met deze symbolen (cijfers) bedoeld wordt.
Verschil tussen data en informatie
| Temperatuur, week 32 in graden Celsius | |
| Maandag: | 21 |
| Dinsdag: | 23 |
| Woensdag: | 24 |
| Donderdag: | 25 |
| Vrijdag: | 22 |
| Tabel 2: informatie | |
Wanneer er wel verdere gegevens zijn, en de symbolen door mensen geïnterpreteerd kunnen worden, spreekt men niet meer van data maar van informatie. Een voorbeeld van informatie met bovenstaande symbolen is tabel 2. Hoewel nog niet alle informatie bekend is, kunnen de gegevens toch geïnterpreteerd worden.
Na data en informatie kan men nog een stap hoger gaan, kennis. En volgens sommige wetenschappers komen er vervolgens nog twee fases, begrip en wijsheid. In tegenstelling tot de eerste drie fases zijn deze termen echter niet algemeen geaccepteerd.
Links en literatuur
- Data, Information, Knowledge, and Wisdom, Bellinger et al.
- Working Knowledge, Tom Davenport en Larry Prusak (2000)