Gebruiker:O/René Munnik

Prof.dr.ing. René Petrus Hendrikus Munnik houdt zich in zijn werk vooral bezig met de vertechnisering van de samenleving en religie. Zijn interesse gaat met name uit naar de metafysische reflectie van de hedendaagse technische cultuur1. Hij vindt dat de filosofie zich aan de zijlijn van de vakgebieden moet opstellen. De filosoof moet niet zozeer (moreel) oordelen maar met name analyseren, zeggen wat is. De filosoof merkt ontwikkelingen op en stelt vragen in de trant van ‘is de mens nog vrij?’ en ‘wat is onsterfelijkheid?’2.

Leven René Munnik werd in 1952 geboren te Eindhoven. Hij ging daar eerst naar de St. Tarcisiusschool (1958-1964) en daarna naar de middelbare school, het St. Joriscollege. Munnik studeerde in 1974 in organische scheikunde af en wilde daarna in eerste instantie verder in de natuurwetenschap. Op de valreep koos hij echter voor theologie. Gaandeweg groeide zijn interesse voor de relatie tussen natuurwetenschap en geloof. Om meer vat te krijgen op het verband hier tussen besloot Munnik ook filosofie te gaan studeren. In 1981 studeerde hij af in theologie en filosofie.

Hij ging vervolgens aan de slag als wetenschappelijk assistent. Hij werkte aan een tweedelig proefschrift over de denkbeelden van Alfred North Whitehead (‘De wereld als creatieve voortgang’) en promoveerde hierop in 1987.

Tot ongeveer 2000 hield Munnik zich vooral bezig in zijn onderzoek met epistemologische vragen. Hij onderzocht de verhouding van de waarheidsaanspraken van enerzijds de natuurwetenschappen en anderzijds van de geesteswetenschappen, in het bijzonder de theologie.

Na 2000 begaf Munnik zich meer richting cultuurfilosofie van de technologische cultuur en de mogelijkheden van transcendentie binnen deze gebieden. Als vrucht hiervan verscheen onlangs zijn boek ‘Tijdmachines’. Munnik heeft een onderzoeksterrein aangeboord wat hem uitzonderlijk intrigeert. Vanaf dit jaar heeft Munnik meer ruimte in het doen van vrij onderzoek en is hij minder gebonden aan de universitaire onderzoeksprogramma’s.

Sinds eenentwintig jaar is Munnik inmiddels bijzonder hoogleraar Filosofie aan de Universiteit Twente namens de Stichting Thomas More. Ook doceert hij al achttien jaar als universitair docent aan de Universiteit van Tilburg, aan de Faculteit Katholieke Theologie.

Privé: Munnik heeft twee kinderen (24 en 27 jaar). In zijn vrije tijd leest hij graag, houdt hij van hedendaagse kunst, koken, tuinieren en heeft hij een groentetuin. Bovendien houdt hij niet van sport. Munnik hoopt met veel plezier ‘buitengewoon onsportief heel oud te worden’.

Publicaties Munnik heeft een forse lijst publicaties op zijn naam staan. Ik zal enkele van zijn publicaties uitlichten, zodat u zich een beeld kunt vormen van zijn ideeën.

Thomas More Lezing – Symposium Oordeelkundig oordelen4 In deze lezing koppelt Munnik ‘crisis’ en ‘duurzaamheid’. Crisis betekent beslissing. Een crisis betekent dat mensen met langzame haast een duurzame en oordeelkundige beslissing moeten maken. Anders neemt de desbetreffende crisis de beslissing voor de mens.

Munnik pleit duurzaamheid anders te gaan beschouwen dan we nu doen. Duurzaamheid moeten we zien als een waarde, ter bescherming van de eigenlijke waarden die nu gevaar lopen: het voortbestaan van het menselijk leven op de planeet aarde. Duurzaamheid is niet slechts het antwoord op de correctie van de huidige economische en ecologische crises. De drie P’s uit de Shell Triple Bottom Line zouden als uitgangspunt gebruikt kunnen worden, verrijkt met een vierde P: People, Planet, Profit en Pneuma (uit het Grieks vertaalt: Ziel, Geest, (zoals de Christelijke) Heilige Geest). Dat betekent dat we de wereld moeten benaderen met in ons achterhoofd het sociale terrein, de ecologie, de economie en integraal het geestelijke. Munnik wijdt in deze lezing verder ook uit over een juiste invulling van de kardinale deugden binnen oordeelkundig leiderschap.

God, mens en techniek. Over religieuze existentie in een technologische cultuur (2011)5 Dit boek is gewijd aan de plaats van God in een technologische cultuur. Welke ruimte krijgt de mens nog naast de techniek en welke plaats krijgt God nog? Wat is de menselijke natuur nog en wat betekent vrijheid? René Munnik had de redactie over het boek en schreef het in samenwerking met Ciano Aydin, Edith Brugmans, Pieter Anton van Gennip, Jan Jans, Donald Loose, Rudi te Velde en Peter-Paul Verbeek.

Tijdmachines – over de technische onderwerping van vergankelijkheid en duur (mei 2013)6 In eerste instantie was het Munniks inzet het boek voor een breder publiek te schrijven. Het boek is in het Nederlands geschreven en, naar eigen zeggen, tamelijk essayistisch. Achteraf had hij dat misschien anders gedaan. Collega (techniek)filosofen zijn echter zeer te spreken over het boek. Toch Munnik is niet ontevreden: de tekst bevat namelijk wel precies wat hij wilde beschrijven.

In dit boek verdedigt Munnik de stelling ‘naarmate wij onze wereld rationeler inrichten, neemt diezelfde wereld een steeds mythischer gestalte aan’.

Met tijdmachines bedoelt Munnik de verplaatsing van de tijd, door alle technische uitvindingen die gedaan zijn de afgelopen millennia. Wij reizen echter niet naar het verleden, maar het verleden reist naar ons. ‘Flarden verleden zeilen naar ons toe’7, zoals Munnik het zelf beschrijft. Tijdmachines zijn niet alleen van de laatste jaren: de eerste tijdmachine was het alfabet. Men kon hiermee de tijd al vastleggen en dwaalde niet af van het oorspronkelijke moment, zoals bij orale overlevering wel het geval is.

Het huidige tijdperk is in sneltreinvaart tijdmachines aan het produceren, het moet ‘onsterfelijk’ worden. Een voorbeeld dat Munnik hiervan noemt zijn DNA-banken: genen van (nagenoeg) uitgestorven dieren worden opgeslagen om ze niet definitief te verliezen. Om het nu te behouden.

Munnik oordeelt nadrukkelijk niet in ‘Tijdmachines’, maar registreert ‘wat is’ en beschrijft dit aan zijn lezers.

Presentatie tijdmachines Mei 2013 is Tijdmachines, Munniks laatste boek, uitgebracht. Munnik presenteerde zijn boek bij de Universiteit van Twente, begin mei dit jaar. Zijn presentatie is online te zien op: http://www.filoblog.nl/2013/05/30/video-verslag-van-de-presentatie-van-tijdmachines-van-rene-munnik/. 8

Boekrecensies van Tijdmachines: ‘Alles gaat op elkaar lijken’ http://www.filosofie.nl/nl/artikel/31363/alles-gaat-op-elkaar-lijken.html8 Frank Mulder geeft aan het eind van zijn recensie een mooie verwoording van de conclusie van Munnik, in een parafrase van C.S. Lewis: ‘Rationalisering maakt de wereld transparanter […]. Hoe transparanter, des te meer je kunt zien. Totdat alles transparant is, dan zie je niets meer.’

‘De grens tussen dromen en waken’ http://www.boekencentrum.nl/images/files/Recensie_K_W_Tijdmachines.pdf9 Henk Procee heeft een kritische recensie geschreven over tijdmachines. Deze recensie is verschenen in ‘Kunst en Wetenschap’. Deze recensie is met name van nut voor wie zelf over enige filosofische voorkennis beschikt.

Lijst van publicaties

Artikelen 2013 o Munnik, R.P.H. “Wonderen. De kerkelijke assimilatie van het wetenschappelijke denken.” Kunst en Wetenschap 1 (2013): 13-14. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: zielsbeweging.” Kunst en Wetenschap 1 (2013): 17. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: de terreur van helderheid en transparantie.” Kunst en Wetenschap 2 (2013): 17. o Munnik, R.P.H. “Wetenschapsfilosofie. De normatieve en beschrijvende theorie bij Popper en Kuhn.” Kunst en Wetenschap 2 (2013): 29-30. o Munnik, R.P.H. “Tijdmachines.” Filosofie 4 (2013): 43-46. o Munnik, R.P.H. “De maskerade van de ontmaskering.” Godschrift (www.godschrift.nl). (2013) o Munnik, R.P.H. “René Girard; mimetiek en geweld.” Kunst en Wetenschap 3 (2013): 13-14. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: vergeten.” Kunst en Wetenschap 3 (2013): 17. o Munnik, R.P.H. “Botsende wereldbeelden: letters versus cijfers.” More (Nieuwsbrief Stichting Thomas More) nr. 96 (2013): 6-7.

2012 o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: transcendentalia.” Kunst en Wetenschap 1 (2012): 17. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: waarheid.” Kunst en Wetenschap 2 (2012): 17. o Munnik, R.P.H. “De droom en de dood.” Kunst en Wetenschap 2 (2012): 35-36. o Munnik, R.P.H. “Op de punt van mijn tong.” Tijdschrift voor Geestelijk Leven 3 (2012): 15-19. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: de vrije wil.” Kunst en Wetenschap 3 (2012): 17. o Munnik, R.P.H. “Zuiverheid; Immanuel Kant als chemicus.” Kunst en Wetenschap 4 (2012): 13-140. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie: zwijgen.” Kunst en Wetenschap 4 (2012): 17.

2011 o Munnik, R.P.H. “Techniek en religie; door het schrift waren Athene en Jerusalem tot elkaar veroordeeld.” Kunst en Wetenschap, 20(1) (2011): 29-30. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie; het einde van de mens?” Kunst en Wetenschap, 20(4) (2011): 17. o Munnik, R.P.H. “Helmuth Plessner.” Filosofie, 21(5) (2011): 43. o Munnik, R.P.H. “Filosofische notitie; wat heet interpreteren?” Kunst en Wetenschap, 20(3) (2011): 17. o Munnik, R.P.H. “Loskoppelen; techniek als verlossingsmachine.” Kunst en Wetenschap, 20(4) (2011): 11-12. o Munnik, R.P.H. “De mechanische mens; hij leek het hemelvuur te ontvreemden om er lichamen mee te bezielen.” Kunst en Wetenschap, 20(2) (2011): 13-14.

2010 o Munnik, R.P.H. “Hoe groter de zekerheid, hoe groter de angst.” Kunst en Wetenschap, 19(3) (2010): 28. o Munnik, R.P.H. “Optische telegrafie; Revolutionaire telecommunicatie in de eerste helft van de negentiende eeuw.” Kunst en Wetenschap, 19(4) (2010): 5-6. o Munnik, R.P.H. “In het oog van de orkaan. Over de weerbarstigheid van de stilte.” Schrift. Tijdschrift over de Bijbel, 42(2) (2010): 35-43. o Munnik, R.P.H. Echo getemd; “De betekenis van de fonograaf voor de vergankelijkheid.” Kunst en Wetenschap, 19(2) (2010): 29-30. o Munnik, R.P.H. “De wonderen zijn de wereld nog niet uit.” Karakter: tijdschrift van wetenschap, 29(1) (2010): 3-5. o Munnik, R.P.H. “Zijn schriftreligies technologisch gemedieerd?” Radix, 36(4) (2010): 91-99.

2009 o Munnik, R.P.H. “Moderne zuiverheid; wetenschap, homogenisering en grensverwarring.” Kunst & wetenschap, 18(1) (2009): 17-18. o Munnik, R.P.H. “Het landschap als levensdecor; een theater van authenticiteit en natuurlijkheid voor de moderne mens.” Kunst & wetenschap, 18(4) (2009): 5-6.

2007 o Munnik, R.P.H. “De relatie tussen geloof en rede; Descartes tegenover Pascal.” Kunst en Wetenschap, 3(16) (2007): 13-14. o Munnik, R.P.H. “Wie heeft er eigenlijk recht op gezag.” Speling: tijdschrift voor bezinning, 3(59) (2007): 22-27.

2006 o Munnik, R.P.H. “De onverdraaglijkheid van het vermijdbare.” Ex Umbris: Magazine van de Theologische Faculteit Tilburg, 2 (2006): 4-6.

2005 o Munnik, R.P.H. "Techniek tussen droom en werkelijkheid". Mens en techniek. Wijsgerig perspectief op maatschappij en wetenschap, 45(3) (2005): 29-39.

2004 o Munnik, R.P.H. "Stilte". Monastieke informatie, 209 (2004): 2-11. o Munnik, R.P.H. "Het landschap als theater van de authenticiteit". Ex Umbris: Magazine van de Theologische Faculteit Tilburg, 2, (2004): 4-7.

Boeken 2013 o Munnik, R.P.H. Tijdmachines. Over de technische onderwerping van vergankelijkheid en duur. Zoetermeer: Klement, 2013.

2011 o Munnik, R.P.H. (Ed.). God, mens en techniek. Over religieuze existentie in een technologische cultuur. Nijmegen: Valkhof Pers, 2011

2007 o Munnik, R.P.H. Techniek en cultuur. Budel: Damon. (Radboudstichting, reeks HBO modules/filosofie), 2007.

2005 o Munnik, R.P.H. Academie en agora. Over academische vorming en maatschappelijk ondernemen. Budel: Damon, 2005.

Hoofdstukken in boeken 2013 o Munnik, R.P.H. “Mens zijn: belichaamd vrij zijn”. InVrije wil – een hersenkronkel? Wetenschappers en filosofen over een fascinerende vraag, geredigeerd door Palmyre Oomen, 211-225. Zoetermeer: Klement, 2013. o Munnik, R.P.H. “Het geweldige geld”. In Vrienden met de mammon. De levensbeschouwelijke dimensie van de economie, geredigeerd door Marcel Poorthuis, Paul van Geest, Theo Wagenaar & Alette Warringa (Liber amicorum voor Theo Salemink), 282-299. Almere: Parthenon, 2013.

2012 o Munnik, R.P.H. “De innerlijke mens en de techniek” In De ontdekking van het innerlijk. De actualiteit van Augustinus geredigeerd door B. Blans, 24-43. Nijmegen, Valkhof Pers, 2012.

2011 o Munnik, R.P.H. “De plaats van de mens en de ruimte voor God in een technologische cultuur.” In God, mens en techniek. Over religieuze existentie in een technologische cultuur geredigeerd door R.P.H. Munnik, 59-77. Nijmegen: Valkhof Pers, 2011. (Annalen van het Thijmgenootschap, 99-1). o Munnik, R.P.H. “Inleiding - God in het tijdperk van de techniek.” In God, mens en techniek. Over religieuze existentie in een technologische cultuur, geredigeerd door R.P.H. Munnik, 7-22. Nijmegen: Valkhof Pers, 2011. (Annalen van het Thijmgenootschap, 99-1). o Munnik, R.P.H. “Het christendom en de kunsten; een grenzeloze dialoog?” In De christelijke staat van Europa geredigeerd door C.N. de Groot, 55-68. Bergambacht: 2VM, 2011. (Theologische perspectieven, 7).

2010 o Munnik, R.P.H. “Een bedenkelijk verlangen naar God?” In In het spoor van Plato's Symposium. Eros in de westerse cultuur, geredigeerd door R.A. Velde, 98-115. Nijmegen: Valkhof pers, 2010. o Munnik, R.P.H. Against the Promethean presumption. A Roman Catholic assessment of technology. In Different Cultures, One World. Dialogue between Christians and Muslims about globalizing technology, geredigeerd door H. Jochemsen & J. van der Stoep, 63-73. Amsterdam: Rozenberg publishers, 2010.

2009 o Munnik, R.P.H. “Tonen wat niet gezegd kan worden - een collage; over Wittgensteins Tractatus Logico-philosophicus.” In De ziel in de literatuur, geredigeerd door E.H.L. Brugmans, 103-117. Nijmegen: Valkhof Pers, 2009. (Annalen van het Thijmgenootschap, jg 97 afl. 1).

2008 o Munnik, R.P.H. "Machine no. 2 ... een duivels toestel". In Shinkichi Tajiri. Machine No, 2, geredigeerd door Fr. van der Schoor, 31-37. Nijmegen: Museum Het Valkhof, 2008. (Museumstukken, 11). o Munnik, R.P.H. „Schriftreligies. Technologisch gemedieerde religies?” In Deus et machina. De verwevenheid van technologie en religie, geredigeerd door M.D.J. van Well, 98-105. Den Haag: Stichting Toekomstbeeld van de Techniek, 2008. (STT Publicaties, 72). o Munnik, R.P.H. “The Unity of God.” In The Boundaries of Monotheism. Interdisciplinary Explorations into the Foundations of Western Monotheism , geredigeerd door M. de Haardt & A.M. de Korte, 106-128, 2008. Leiden: Brill. (Studies in Theology and Religion, 13). o Munnik, R.P.H. “Ongelooflijk snel en eindeloos ver.” In A Navigator for Future Scenarios / Een navigator voor toekomstbespiegelingen over beweging, energie en vooruitgang in kunst en wetenschap, geredigeerd door J. Brand & A. van Kesteren, 163-167, 2008. Rotterdam: Museum Boijmans Van Beuningen.

2007 o Munnik, R.P.H. "God en de techniek'. God ter sprake, 51-63. Heeswijk: Adbij van Berne, 2007. o Munnik, R.P.H. "Gerrit van Bakel: kunst en het geheim van de smid". In Gerrit van Bakel, uitgave ter gelegenheid van de Witteveen+Bos-prijs voor Kunst en Techniek , geredigeerd door R.P.H. Munnik, 9-27. Deventer: Witteveen+Bos, 2007.

2006 o Munnik, R.P.H. „Der Geist weht. Zum Thema 'Mobilität’ in der theologischen Eschatologie und der technischen Utopie.“ In Physik, Kosmologie und Spiritualität. Dimensionen des Dialogs zwischen Naturwissenschaft und Religion, geredigeerd door H. Meisinger en J. Schmidt 53-71. Frankfurt a/M: Peter Lang, 2006. (Darmstädter Theologische Beiträge zu Gegenwartsfragen, 11). o Munnik, R.P.H. “Voormoderne voorstellingen van het Nieuwe Jeruzalem en laatmoderne avonturen in cyberspace.” In Cyberspace. Zijn denken en bewegen in een grenzeloze wereld, geredigeerd door P. Oomen, 103-122. Nijmegen: Valkhof Pers, 2006. o Munnik, R.P.H. “De hemel van cyberspace.” In Wat bezielt de mens? Vier bespiegelingen over religie in samenleving en cultuur , geredigeerd door P. Post en anderen, 17-25. Tilburg: FTR, UvT, 2006.

2005 o Munnik, R.P.H. "De uil van Minerva in de 'nacht van het kapitaal'?” In Academie en agora. Over academische vorming en maatschappelijk ondernemen, geredigeerd door R.P.H. Munnik, 7-14. Budel: Damon, 2005. o Munnik, R.P.H. "Brave New World; een geweldscultuur?". In Geweldig! Over de vanzelfsprekendheid van geweld, geredigeerd door R.P.H. Munnik en anderen, 9-29. Nijmegen: Valkhof Pers, 2005. o Munnik, R.P.H. "De academische verantwoordelijkheid van de universiteit". In Academie en agora. Over academische vorming en maatschappelijk ondernemen, geredigeerd door R.P.H. Munnik, 25-43. Budel: Damon, 2005. o Munnik, R.P.H. "ICT and the Character of Finitude". In Creative Creatures. Values and Ethical Issues in Theology, Science and Technology, geredigeerd door U. Görman, W.B. Drees, & H. Meisinger, 15-33. London/New York: T&T Clark International, 2005. o Munnik, R.P.H. "Incarnatie in het licht van de hoogtechnologische cultuur". In Het lichaam van God. Metamorfoses van de incarnatie in de hedendaagse cultuur, geredigeerd door G. Berns, F.A. Maas, & S.J.M. Waanders 201-226. Budel: Damon, 2005.

Conferentie papers 2003 o Munnik, R.P.H. “De hemel en de aarde. De zichtbare en onzichtbare dingen als schepselen.” Katholiek geloof gewogen. De Katechismus van de katholieke kerk over de geloofsbelijdenis, geredigeerd door A. Brants & H.P.J. Witte, 172-184. Zoetermeer: Meinema, 2003.

2002 o Munnik, R.P.H. “Whitehead's hermeneutical cosmology.” In God, literature and process thought, geredigeerd door Darren J.N Middleton, 63-75. Aldershot: Ashgate, 2002. o Munnik, R.P.H. “Natuur en weerstand.” In Het eigen gewicht van de dingen, geredigeerd door Maarten Coolen en Koo van der Wal, 43-74. Budel: Damon, 2002.

2001 o Munnik, R.P.H. “Donna Haraway: cyborgs for earthly survival?” In American philosophy of technology: the empirical turn, geredigeerd door Hans Achterhuis, 95-118. Bloomington: Indiana University Press, 2001. o Munnik, R.P.H. “God op de vlucht voor de wetenschap?” In God op de vlucht voor de wetenschap? Over de verhouding van geloof en wetenschap, geredigeerd door Philip Verdult & Edith Burgmans, 15-34. Budel: KSC / Damon, 2001.

Overig 2006 o Munnik, R.P.H. “Het belang van nutteloze vragen.” In Radboud info 6, 2001. o Munnik, R.P.H. “ICT is de hemel op aarde.” Trouw 6, 8 juni 2001.

2001 o Munnik, R.P.H. “Review of the book ‘God, neem ik aan? Het ongrijpbare van theologie en natuurkunde’, van Patrick Chatelion Counet & Ger Vertogen, 2000”, In De Bazuin, 84(14), 27. 2001.

1987 o Munnik, R.P.H. De wereld als creatieve vooruitgang: de ontwikkeling van een totaliteitsgedachte bij A.N. Whitehead. Tilburg: University Press, 1987.16

Referenties: 1. Thomas More. “Leerstoelen.” Last modified 2013. http://www.thomasmore.nl/hoogleraren.php 2. Trouw. “René Munnik”. Last modified 25-08-’03. http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/archief/article/detail/1772388/2003/08/25/Rene-Munnik.dhtml 3. Hyves. “René Munnik”. Last modified 2007. http://renemunnik.hyves.nl/ 4. Thomas More. “Symposium oordeelkundig.” Last modified 20 september 2013. http://www.thomasmore.nl/lezing_oordeelkundig_munnik.php 5. Uitgeverij Valkhof Pers. “God mens en techniek.” Last modified 2013. http://valkhofpers.nl/reviews/god-mens-techniek 6. Munnik, R.P.H. Tijdmachines. Over de technische onderwerping van vergankelijkheid en duur. Zoetermeer: Klement, 2013. 7. De Reus, Tjerk, “Tijdmachines Als tuinbonen in een weckfles”. Fries Dagblad 22-6-2013: 8-9. 8. Filoblog. “Video-verslag van de presentatie van tijdmachines van René Munnik”. Last modified 30-05-2013. http://www.filoblog.nl/2013/05/30/video-verslag-van-de-presentatie-van-tijdmachines-van-rene-munnik/ 9. Filosofie. “Alles gaat op elkaar lijken”. Last modified 2013. http://www.filosofie.nl/nl/artikel/31363/alles-gaat-op-elkaar-lijken.html 10. Procee, Henk. “Boeken – De grens tussen dromen en waken”. Kunst en Wetenschap: 27. Boekencentrum. “Boeken – De grens tussen dromen en waken”. Last modified 2013. http://www.boekencentrum.nl/images/files/Recensie_K_W_Tijdmachines.pdf 11. Deze lijst publicaties is opgebouwd uit de lijst beschikbare boeken in de Tilburgse Universiteitsbieb, aangevuld door de lijst met recent gepubliceerd materiaal van René Munnik zelf. Tilburg University. “prof.dr.ing. R.P.H. (Rene) Munnik Tilburg School of Catholic Theology”. Last modified 2011. http://publications.uvt.nl/repository/r.p.h.munnik/publications.html 12. Munnik, R.P.H. God, mens en techniek. Over religieuze existentie in een technologische cultuur. Nijmegen: Valkhof Pers, 2011 13. LinkedIn. “René Munnik“ Last modified 2013. http://www.linkedin.com/pub/ren%C3%A9-munnik/46/b6/4a3 14. Tilburg University. “Prof.dr.ing. R.P.H. (Rene) Munnik” Last modified 2012. http://www.tilburguniversity.edu/nl/webwijs/show/?uid=r.p.h.munnik 15. Google boeken. “De wereld als creatieve vooruitgang: de ontwikkeling van een totaliteitsgedachte bij A.N. Whitehead.” Last modified 2012. http://books.google.nl/books?id=24NpSAAACAAJ&dq=De+wereld+als+creatieve+voortgang:+de+ontwikkeling+van+een+totaliteitsgedachte+bij+A.+N.+Whitehead&hl=nl&sa=X&ei=cy9RUoihHeOn0QXp9YGIAg&ved=0CEEQ6AEwAA