Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Garnalen
| Garnalen | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Een garnaal (Caridina multidentata) | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Infraorde | |||||||||||||
| Caridea Dana, 1852 |
Garnalen zijn kleine kreeftachtigen uit de infraorde Caridea. Zowel in zout als in zoet water komen garnalensoorten voor, maar de meeste soorten leven in zee. Garnalen leven het liefst op een zandbodem waarin ze zich kunnen ingraven om zich te beschermen tegen predatoren.
Er zijn circa 2000 soorten garnalen, zowel in tropische, subtropische als koude wateren. In het algemeen worden garnalen groter naarmate het water waarin ze leven warmer is. Garnalen eten allerlei dierlijke en plantaardige resten.
De bekendste garnaal is de grijze of Noordzeegarnaal (Crangon crangon). Zij leven vooral 's zomers dicht onder de kust. In de winter trekken ze naar dieper water. Noordzeegarnalen zijn vooral 's nachts actief.
Het woord garnaal wordt vaak gebruikt voor andere kreeftachtigen die niet tot de infraorde Caridea behoren. Zo zijn gamba's geen echte garnalen omdat ze een andere (boomvormig vertakte) kieuwstructuur hebben, dan de echte garnalen, die een plaatvormige kieuwstructuur bezitten.
Vangst en verwerking
Garnalen worden tegenwoordig vaak aan boord gekookt om aan de wal gepeld te worden. Dit pellen gebeurt meestal met de hand in lagelonenlanden als Marokko, Thailand of Bangladesh. Dit pellen moet onder goede hygiënische omstandigheden gebeuren en tijdens deze bewerking is de kans op besmetting met bacteriën het grootst. Er zijn wel garnalenpelmachines ontwikkeld, maar deze zijn nooit een succes geworden.
Bij garnaalkruien worden garnalen met een kruinet gevangen. De garnalenvisser gaat hiervoor ongeveer 1 uur voor laagwater tot op heuphoogte in zee en sleept het net voort tot de vloed inzet. Vooral september en oktober zijn de beste maanden om de meeste en de grootste garnalen te vangen.
Culinair
Kleine garnalen worden vaak als ingrediënt van een maaltijd gebruikt, of in een (garnalen)salade of garnalencocktail. Grotere 'garnalen' worden op de barbecue geroosterd of in de grill bereid. Uit Zuid-Europa (Portugal, Spanje, Italië) komt het gebruik om grotere garnalensoorten te bakken in olijfolie met knoflook en pepers.
Ebbi is een Indonesische naam voor in voedsel verwerkte garnalen. Daarvoor worden ze eerst gepeld, gestoomd, en in de zon gedroogd.
Uitdrukking
Van Kooten en De Bie introduceerden in 1969 de uitdrukking zo stoned als een garnaal[1] Dit was in hun carnavalskraker met dezelfde titel.
Zie ook
Referenties
- º "jemig de pemig! : de invloed van Van Kooten en De Bie op het Nederlands" geschreven door Ewoud Sanders, 1999 bevat 158 p. en isbn 9025413757.
Vrije mediabestanden over shrimp op Wikimedia Commons