Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Friezen en Noormannen
| Friezen en Noormannen | ||||
| [[Bestand:|border|300x60px|Vlag 1]] - [[Bestand:|border|300x60px|Vlag 2]] | ||||
| Kaart met daarop Friezen en Noormannen | ||||
| ||||
De Friezen en Noormannen waren twee Europese volken die qua grondgebied aan elkaar grensden. De Friezen woonden aan de kustzone van wat nu België, Nederland, Duitsland en Denemarken is. Het oorspronkelijke kerngebied van de Noormannen lag in wat nu Denemarken, Noorwegen en Zweden is. Uit objecten en historische bronnen is af te leiden dat de volken in elkaars invloedssfeer lagen.[1]
Overeenkomsten
Er waren verschillende overeenkomsten tussen de beide kustvolken. Het waren beide agrarische samenlevingen, ze hadden een vergelijkbaar geloofssysteem, een vergelijkbaar rechtssysteem en maakten ze gebruik van het runenschrift.[2] Het Oudfries en Oudnoors waren wederzijds verstaanbaar. Er wordt daarom soms gesproken van een gedeelde Noordzeecultuur.
Door de veroveringen van het Frankische Rijk kwamen de Friese gebieden onder het Frankisch gezag. Een belangrijke manier om het gezag te versterken, was door kerstening. Dit ging niet zonder slag of stoot. Het treffen tussen de Friezen en het gevolg van Bonifatius, waarbij hij het leven liet, is hier wellicht het bekendste voorbeeld van. Er waren verschillende Fries-Frankische conflicten nodig om het gezag te vestigen. De Friezen bleven echter terugvallen op oude gebruiken. Aan de andere kant waren er Noormannen die zich tot het Christendom bekeerden.
Handel
Het contact tussen de Friezen en Noormannen ging via de Noordzee. Dit contact bestond vooral uit handel. Het belang van deze handel blijkt bijvoorbeeld uit dat Ribe, de oudste stad van Scandinavië, in 710 gesticht is als handelsplaats van Friezen en Noormannen. Tijdens de periode van verovering van de Franken waren er rond Ribe veel Friezen. In Ribe zijn dan ook veel Friese sceatta's gevonden.
Vikingen
 Zie Vikingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
’Op viking gaan’
In 793 overviel een groep Noormannen het klooster van Lindisfarne. Dit kan worden gezien als de start van de Vikingperiode. De eerste aanval op de Friese gebieden was in 810. De Noormannen trokken met 200 schepen naar de Waddeneilanden. Nadat ze deze hadden verwoest trokken ze het binnenland in. Na betaling van 100 pond zilver trokken de Vikingen zich terug naar Denemarken.[3]
Vikingen waren dus Noormannen die op rooftocht gingen. Er zijn aanwijzingen dat zij soms vergezeld werden door Friezen. Zo waren er in het oude Fivelgo en Oldambt landrechten waarin werd gesteld dat wanneer een Fries “in een dorp in zijn eigen land huizen in brand steekt en vrouwen verkracht en mannen doodslaat en wat ook meer voor kwaad doet” er geen straf op staat, wanneer hij verklaart dat hij gedwongen was dit “als knecht moest doen uit lijfsbehoud.”[4]
Op het eiland Senja, in het noorden van Noorwegen, is een halsring gevonden met daarop een inscriptie in Oudnoorse runen ‘Wij reisden naar de dappere mensen van Friesland en verdeelden de buit’. Hieruit kan worden afgeleid dat de Friezen en Vikingen samen op plundertocht gingen.[5]
Ook zijn er aanwijzingen dat er Friezen met de Vikingen meegereisd zijn naar Engeland om daar een nieuw gezag te vestigen. Zo zijn er in Engeland mensen met de achternaam Frisby. Dit is een naam die stamt uit het Oudnoors. Het is een samenvoeging van het woord voor Friezen, plus het woord ‘byr’ dat boerderij/nederzetting betekent.[6]
De Friezen gingen niet alleen met Vikingen op plundertocht. In 839 klaagde de Deense koning Horik I bij Lodewijk de Vrome over de schade die door Friese plunderaars werd aangericht in zijn gebieden.[7]
Noormannen als veroveraars
- Ubbe Ragnarsson kwam om toen hij Oostergo probeerde te veroveren.
Noormannen als Frankische heersers
Huidige tijd
In de huidige tijd zijn er geen betrekkingen tussen de hedendaagse Friezen en Scandinaviërs. Dit komt waarschijnlijk doordat de Noord-Friezen in historische conflicten de zijde van de Duitsers hebben gekozen. De weinige Deense Friezen hebben na de Tweede Wereldoorlog daarom gekozen voor assimilatie. Bij de Denen is er ook weinig tot geen besef van de gedeelde geschiedenis.[8]
Vanuit het Friese perspectief lijkt er wel belangstelling voor betrekkingen. De interregionale Friese vlag, met een Scandinavisch kruis van de Groep fan Auwurk is hier een uiting van. Ook is er een groeiende belangstelling voor de gedeelde geschiedenis. Er zijn studies verricht naar de Fries-Noordse geschiedenis, er worden boeken en artikelen over geschreven en er is in het najaar van 2019 en het voorjaar van 2020 een tentoonstelling geweest in het Fries Museum.
Bronnen, noten en/of referenties
|
