Frans van der Kraan

Bestand:Frans van der kraan.png

Frans van der Kraan

Frans van der Kraan (Den Haag, 13 juli 1923 - Den Haag, 8 augustus 1993) was een Nederlandse solo-paukenist van het Residentie Orkest te Den Haag en hoofdvakdocent slagwerk aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag.

De eerste jaren

Frans werd geboren in een gezin met zeven kinderen uit de Haagse Schilderswijk (Van Ostadestraat); drie van de vijf jongens werden vooraanstaand musicus. De beide meisjes overleden jong. De oudste broer John emigreerde naar Indonesië, had in Batavia een eigen dansschool, The Rainbow, overleefde het Jappenkamp, kwam terug naar Nederland en opende in Den Haag opnieuw een dansschool. Dick emigreerde naar Nieuw Zeeland, werd daar botenbouwer met een eigen jachthaven. Cees werd solohoboïst van het KCO en hoofdvakdocent aan het Sweelinck Conservatorium. Jantje trok naar Australië en werd trompettist in het Sydney Symphony Orchestra. Vader van der Kraan, van beroep timmerman, was lid van Harmonie Meyerbeer, later opgegaan in “Klein maar Dapper”, en ook de jongens speelden mee. Frans, net 10-jaar, begon als fluitist, maar stapte al snel over naar het slagwerk. Hij kreeg les van Karl Schiefer, een genaturaliseerde Duitser, 1e paukenist van het Residentie Orkest (RO) en hoofdvakdocent aan het Koninklijk Conservatorium.

Na het eindexamen middelbare school werkte hij een half jaartje als “dradentrekker”. Hij deed in januari 1939 als 16-jarige toelatingsexamen voor het Koninklijk Conservatorium. Op 27 november 1942 behaalde hij het einddiploma slagwerk, met onderscheiding, en werd gelijk door het RO als 3e slagwerker in dienst genomen, naast A.C.Kranenburg en H.Bing. Op 30 augustus 1944 viel ook voor het RO het doek. Frans heeft door Nederland gezworven tot hij op een keer in Den Haag een pistool tegen zijn hoofd gedrukt zag: “Mitkommen, Arbeitseinsatz”. Tijdens het transport per rijnaak naar Duitsland sprong hij overboord en ontsnapte die dans. Na de bevrijding weer in dienst genomen door het RO, maar vertrok in 1948 naar Nederlands-Indië om in het Cosmopolitan Orkest, onder leiding van Jos Cléber te gaan spelen. Frans trouwde in 1948 met Pauline. Frans en Pauline kregen 2 kinderen: Pauline (14 mei 1957) en Frans (4 maart 1962).

Aanbiedingen

Kort na de Tweede Wereldoorlog dirigeerde Leopold Stokovski het RO en deze was goed bevriend met Frans. Stokovski nodigde hem uit mee te gaan naar Amerika, maar Frans wilde niet uit Den Haag weg. Zo kreeg hij ook een uitnodiging voor de Berliner Philharmoniker, maar dat zag zijn vrouw Pauline (Joods) niet zo zitten! In 1952 werd Frans deze keer als solopaukenist bij het RO in dienst genomen en werd tevens (toen nog) automatisch hoofdvakdocent aan het KonCon. In het seizoen 1953-54 dirigeerde Erich Kleiber en verklaarde tegenover de krant Het Vaderland: “Van der Kraan speelt harp op de pauken.”

De eerste slagwerker die in 1952 bij hem eindexamen deed was Willem Heesen. Heesen werd in het Residentie Orkest als 1e slagwerker benoemd en later ook als hoofdvakdocent aan het Rotterdams conservatorium. De eerste die hij helemaal opleidde was Guido Stordiau, die in 1954 eindexamen met onderscheiding deed en ook een aanstelling kreeg bij het RO. Andere leerlingen waren Henk van der Berg, Mijndert VandeBerg, Willy Goudswaard, Michael de Roo, Fred Krens, Ruud Stotijn, Frank van der Starre, Wim Vos, Marc Zoutendijk, Fred Vogels, Luuk Nagtegaal, Fred Cohen, Paul Koek.

Practical jokes

Zijn praktical jokes in het orkest zijn legendarisch. Onder andere ook zijn “kapperscreatie” waarbij een paukenstok een knipbeurt krijgt. Theo Olof beschrijft dat in zijn boek “Daar sta je dan”. Een verhaal van Willem van Otterloo: Frans kwam ooit te laat op de repetitie en ik wilde daarover in de pauze wel enige uitleg. Frans had de volgende verklaring: “Ik droomde dat ik u tegen kwam en u hield mij zo lang aan de praat, dat ik daardoor te laat wakker ben geworden.”

Slagwerkgroep Den Haag

Frans was betrokken bij de oprichting en de eerste concerten van Slagwerk Den Haag (toen nog Rijnmond Slagwerk Ensemble en Slagwerkgroep Den Haag). De eerste spelers van de slagwerkgroep waren Wim Vos, Ger de Zeeuw, Frank van der Starre en Fred Vogels. Fred Vogels verzorgde in samenwerking met Stichting Gaudeamus (in de persoon van Chris Walraven) ook de organisatie van de concerten en het verkrijgen van subsidies. Frans hielp de jonge slagwerkgroep met het uitlenen van slagwerkinstrumenten van het Koninklijk Conservatorium en het RO voor de eerste concerten. Daarnaast trad hij soms als repetitor en dirigent met de slagwerkgroep. Een van de belangrijkste televisieprogramma's waaraan Frans en de slagwerkgroep meewerkte was een uur durende productie van NOS televisie (met Hans Hulscher als regisseur, Harry Sparnaay als solist) waarin belangrijke hedendaagse componisten (Peter Schat, Theo Loevendie, Joep Straesser) werden gespeeld. Een zeer gedenkwaardig concert vond plaats in de Pulchri Studio ter gelegenheid van Boekenbal 1975, waarbij het (versterkte) Rijnland optrad en Frans, zich zelf blijvende, onverstoorbaar door dirigeerde terwijl jonge Frans, die ook mocht meespelen, afgeleid werd door een wel erg blote danseres.

Ridder

Frans werd in 1979 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, mede vanwege zijn inzet voor poliokinderen. Frans was zeiler, verwoed bezoeker van paardenraces, hij wist de meest waanzinnige dingen van paarden, en filatelist, die op tentoonstellingen altijd in de prijzen viel. Zijn specialisme was “firma perforaties”, zegels waarin de initialen van firma’s geponst waren.

Componist

Als componist is hij bekend met o.a. “Thanatos”, opgedragen aan zijn vriend Jaap Flier, danser en choreograaf van het Nederlands Danstheater. De première was op maandag 8 januari 1961 (de dag van de treinramp bij Harmelen).

In 1983 ging Frans met vervroegd pensioen. Geplaagd door (aanvankelijk genezen) keelkanker en hartklachten overleed hij op 8 augustus 1993. Geheel in overstemming met zijn wens is hij in stilte gecremeerd.