Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Erdal (chemiebedrijf)
De NV Maatschappij voor Waschverwerking Erdal later de NV Maatschappij voor wasverwerking was een bedrijf dat chemische producten, vooral poetsmiddelen vervaardigde (zoals schoensmeer en tandpasta) en dat bestaan heeft van 1915-1983.
Geschiedenis
Het bedrijf is opgericht tijdens de Eerste Wereldoorlog door Bertus Kitselaar (1874-1966) en C.E. Jacobs. Kitselaar was al sinds 1907 vertegenwoordiger van de door de Duitse firma Werner & Mertz te Mainz geproduceerde Erdal schoensmeer. In 1915 richtte hij met Jacobs een vennootschap op om Erdal schoensmeer in Nederland te produceren. De nieuw opgerichte firma werd voor een kwart door Kitselaar zelf gefinancierd en voor driekwart door de firma Werner & Mertz. De eerste doos Erdal werd op 29 april 1915 geproduceerd in de fabriek te Hilversum. In 1927 werden kantoor en fabriek overgeplaatst naar De Omval te Amsterdam. In 1928 kwam het tot een fusie met de NV Nederlandsche Fabriek van wasproducten De Amstel. De nieuwe combinatie kwam onder leiding te staan van de directeur van De Amstel, J. Wolbers.
Het symbool van de Erdal-fabrieken was een rode pelikaan, naar de merknaam Peli, hoewel de pelikaan ook op andere producten werd afgebeeld. Het merk Erdal was reeds sinds 1901 te koop in Duitsland. Het is een verbastering van Erthalstrasse te Mainz, alwaar het werd vervaardigd door het bedrijf Werner & Mertz. Bertus Kitselaar leerde in de zomer van 1905 het artikel Erdal schoencrème kennen als Duits fabricaat.
Naar Amersfoort
Het bedrijf breidde in de jaren twintig van de 20e eeuw snel uit en in juni 1936 werd een nieuwe fabriek met kantoor aan de Brabantsestraat 17 te Amersfoort aanbesteed die in mei 1937 in gebruik kwam. Dit complex werd ontworpen door Philip Anne Warners en staat tegenwoordig te boek als industrieel monument. Hier waren diverse afdelingen gevestigd zoals de blikdrukkerij en de wassmelterij. In 1940 kwam een volledig ingerichte tubefabriek in gebruik, waar van loodstukken compleet bedrukte tubes werden gemaakt. Een aparte afdeling maakte op grote schaal vliegenvangers, in 1940 circa twee miljoen per maand. Er werkten toen in het totaal ongeveer 300 arbeid(st)ers.
Midden jaren vijftig van de 20e eeuw was er sprake van een Erdal-concern met meerdere dochterondernemingen:
- NV Cosmetische Fabriek Prodenta
- NV Valma, Fabriek van Auto-onderhoudsmiddelen
- NV Tana Maatschappij
- Medinos Laboratoria.
Ook had men twee productiemaatschappijen in het buitenland:
- NV Prodenta Fabrieken Indonesia met een tandpastafabriek te Soerabaya
- As Prodenta, Kopenhagen
In 1983 werd Erdal door Sara Lee overgenomen en ondergebracht bij de divisie Household and Body Care. Het Amersfoortse bedrijf werd een tandpastafabriek. Het merk Prodent bleef behouden. In 2009 werd het doorverkocht aan Unilever.
Merken
- Erdal schoencrème
- Peli wrijfwas
- Tana schoenpasta
- Duc schuurpoeder
- Ridder poetsextract
- Vlido vliegenvangers
- Prodent tandpasta (merknaam geregistreerd in 1935)
- Medinos tandpasta
- Erdalin kachelpoets
- Kek tapijtreiniger
- Tolet
Het merk Erdal bestaat niet meer. Het merk Tana, vroeger voorzien van een grote zwarte haan met rode kam, bestaat nog wél. Het haantje is tegenwoordig echter ingekrompen tot een bescheiden, roodgekleurd figuurtje. De productie kwam in handen van de Bama-fabrieken te Mosbach, die ook door Sara Lee werden overgenomen. Sinds 2004 wordt Tana voor Bama vervaardigd te Gorzów Wielkopolski.
Externe links
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)