Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ivoor
Ivoor oftewel (Oud-nederlands) elpenbeen is het harde, witgekleurde materiaal afkomstig van de slagtanden van landdieren zoals de olifant, nijlpaard of mammoet, of zeedieren zoals de walrus of narwal. Deze tanden kunnen tot drie meter lang worden en wel 100 kilogram wegen. Ook zou de mythologische eenhoorn een ivoren hoorn dragen. Het meeste ivoor is afkomstig uit de binnenlanden van Afrika.
Met de term ivoor duidt men ook de vervaardigde kunstvoorwerpen van ivoor aan, zoals de vele beeldjes of ivoren waar op getekend is, die zo al in de oudste beschavingen gebruikt werden. De bloeitijd van de beeldhouwkunst in ivoor lag in de 14e eeuw. In de 20e eeuw werd ivoor vooral gebruikt in de kunstnijverheid, in de biljartballenindustrie en in de pianobouw, waar de toetsen met ivoor werden belegd. [1]
Naast olifanten worden ook walrussen wel gejaagd voor hun walrusivoor. Ook het fossiele ivoor van de mammoet — vooral uit Siberië — wordt wel gebruikt. Omdat dit vaak lang in de grond heeft gezeten, is het donkerder van kleur, soms zelfs bijna zwart.
De jacht op olifanten ten behoeve van het ivoor was een van de oorzaken van een sterke daling van het aantal olifanten. Om de illegale jacht op olifanten te ontmoedigen werd in 1989 elke handel in ivoor verboden. Sinds het aantal olifanten in Afrika weer is toegenomen, is de handel in ivoor onder strikte voorwaarden weer toegestaan.
Taal
In de taal wordt ivoor ook gebruik als aanduiding voor "waardevol" en/of "duurzaam", zoals:
- een ivoren huwelijk, zie huwelijksverjaardag
- een ivoren jubileum, zie jubileum
Zie ook
- Ivoordraaier, iemand van vroeger die ivoren voorwerpen draaide.
- Ivoorwit, kleur wit als ivoor.
- Ivoorzwart (beenzwart), poeder, vervaardigd van verkoold afval van ivoor (gebruikt ter ontkleuring van vloeistoffen en als verfstof).
- Ivoorkust, deel van de kust van Opper-Guinea in N.-W. Afrika (ook : Ivoriaans, Ivoriaan, Ivoriaanse,
- vroeger ook wel Côte des Dents genoemd. Beide namen zijn genoemd naar de olifantstanden die vandaar werden uitgevoerd).
Externe links
- º Het ivoor had als voordeel dat het materiaal hard, duurzaam en een beetje stroef was, en dat het prettig aanvoelde onder de vingers, en zweet goed absorbeerde. Ivoren toetsen zitten nog wel op oude piano's maar het restaureren van antieke instrumenten wordt steeds lastiger, omdat 'gerecycled' ivoor (bijvoorbeeld van oude piano's)steeds moeilijker te krijgen is. Tegenwoordig past men op alle nieuwe instrumenten kunststof toe als toetsbeleg.
Vrije mediabestanden over Ivory op Wikimedia Commons