Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Dionysios Photeinos
Dionysios Photeinos (ook geschreven als: Fotinos, van het Griekse Φωτεινός (uitspraak: Fōtinós), ook wel bekend als Dionysios Photeinos Moraites (Διονύσιος Μωραΐτης), Patras, 1777 – Walachije, 10 oktober 1821) was de belangrijkste negentiende-eeuwse componist in de Byzantijnse traditie. Photeinos genoot daarnaast bekendheid als arrangeur, schrijver, schilder, zanger en latere hoogleraar Byzantijnse muziek in Boekarest.
Biografie
De familie Photeinos behoorde tot de zogenaamde fanarioten (phanarioten): een intellectuele en invloedrijke (veelal adellijke) maatschappelijke bovenlaag van vooraanstaande families afkomstig uit een district in Athene, die als christenen belangrijke vertrouwensfuncties vervulden binnen de vorstendommen van het Ottomaanse Rijk.
Dionysios Photeinos werd geboren in Patras in de Peloponnesos. Hij ontving zijn eerste muzikale opleiding in de Byzantijnse traditie van zijn vader Athanasios. Athanasios verhuisde als lijfarts van sultan Abdul Hamid I naar Constantinopel en was daar domestikos (één van de beide koorleiders van het linker- en rechterkoor) van de St.-Joriskathedraal in Fanar (nu stadswijk Fener in Istanboel).
Na het overlijden van de sultan in 1789, verhuisde Athanasios Photeinos met de zonen Dionysios en Antonios naar Boekarest. Dionysios ging als ongeveer twaalfjarige nog enige tijd terug naar Constantinopel om te studeren. Hij was er leerling van Iakobos Pelopponesios (ca. 1740 tot ca. 1880, protopsaltes; ’cantor’) en Petros Byzantios Fygas (overleden in 1808). Vanaf 1797 studeerde hij aan de Rijksacademie van Boekarest.
Hij onderwees Byzantijnse muziek in het klooster van Căldăruşani (1797-1809) en later in Boekarest (1809-1816). De Roemeense dichter-componist Anton Pann (geboren als Antonie Pantoleon-Petroveanu, ook wel Anton Pantoleon or Petrovici; jaren negentig van de 18e eeuw tot 2 november 1854) is de leerling van Photeinos die het meeste naam heeft gemaakt.
Naast een sterke muzikale begaafdheid die onder andere tot uiting kwam als voorzanger van psalmen in de kerk, legde hij tevens talent aan de dag voor poëzie. Photeinos geniet tevens bekendheid als auteur van enkele historische werken over de geschiedenis van Roemenië en de Balkan en vooral vanwege zijn populaire herschrijving van het beroemde dichtwerk van Kornaros (1553-1617), de Erotokritos.
Historische studies
Het bekendste en meest bestudeerde werk van Photeinos is de driedelige studie Geschiedenis van Dacia.[1] (Dacia is de Romeinse naam voor de streek waar nu Roemenië ligt.) Uniek aan dit werk is de gekozen insteek; niet de studie van een machthebber of zelfs een reeks machthebbers, maar de geschiedschrijving van een geografisch gebied van het heden tot de Romeinse periode.
Photeinos werkte, daarnaast, aan een studie van de Ottomaanse sultans van Mehmet de Tweede tot Mahmut, maar dit werk bleef onvoltooid.
Het historisch werk van Dionysios Photeinos is voornamelijk van belang omdat het inzichten biedt in het bestuur tijdens de politieke hervormingen en belangentegenstellingen van die tijd, gezien door de ogen van een relatieve buitenstaander, waardoor ze gelezen kunnen worden als tegenstem naast de officiële geschiedschrijving van de machthebbers. Overigens zou Photeinos ook zelf betrokken zijn geweest bij politieke verwikkelingen in de vorstendommen daar hij (zowel) bestuurlijke functies vervulde onder de Russische overheersers (in 1808: archon) en de opeenvolgende Ottomaanse regeringen (ca. 1799 – 1802 en 1812 – 1819, respectectievelijk in de functies van ispravnik (districtshoofd van politie) in Gialomitsa en uiteindelijk in 1818 die van grootvizier (groot serdar) onder woiwode Ioannis Karaca.
Muzikaal en poëtisch werk
Het veruit beroemdste muzikale werk van Photeinos, de Anastasimatarion (Opstandingshymne) (1809), is een van de laatste werken die stevig stoelen op de zogenaamde manuscripttraditie binnen de Byzantijnse muziek. Het kan worden ingezien in de Bibliotheek van het Roemeense Patriarchaat (Gr. MS no. 185 – M. 198). Sommige wetenschappers beschouwen dit werk als een reactie op de muzikale verkenningen van zijn leerling Pan(n).
De Doxastarion van Photeinos past in een lange traditie van de Byzantijnse kerkzangboeken. Zijn Anastasimatarion en Doxastarion werden door zijn leerling Anton Pann vertaald en uitgegeven in het Roemeens.
Photeinos herschreef uit nationalistische motieven het beroemde dichtwerk van Vinzensos Kornaros (1553 – 1617), de Erotokritos, in moderner Grieks, en gaf deze uit als de Neos Erotokritos (Νέος Ἐρωτόκριτος), met toevoeging van muzikale intermezzo’s. Ook Pandelis Prevelakis (1909 – 1986) schreef een herdichting van de Erotokritos, eveneens uitgegeven als Neos Erotokritos. Dit was voor de Modern Griekse componist Nikos Mamangakis (1929 – 2013) in 1985 de inspiratiebron voor een gelijknamig muziekstuk.
Tweeëndertig van Photeinos’ gedichten werden door de componist Nikephoros Kantouniares (ca. 1770 – 1830) op muziek gezet en zijn bekend geworden onder de namen Lyrica en Bacchica. Het is onduidelijk of Photeinos deze werken zelf ook gepubliceerd heeft.
Publicaties
Muzikaal
- Anastasimatarion (Opstandingshymne)
- Doxastarion
Geschiedkundig
- 1818, Historia tes Palai Dakias, Geschiedenis van Dacia, Transsylvanië en Wallachei
Literair
- 1818: Neos Erotokritos (Novus Erotocritus)
- Op muziek gezet door Nikephoros Kantouniares:
- 17 Lyrica
- 15 Bacchica
Externe links
- http://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/13281/1/B27_Working_machinery_Ali_full_text.pdf
- http://www.hymnology.co.uk/d/dionysios-photeinos
- http://www.worldcat.org/title/historia-tes-palai-dakias-ta-nyn-transilvanias-vlachias-kai-moldauias-ek-diaphoron-palaion-kai-neoteron-syngrapheon/oclc/10102704
- Christine M. Philliou, Biography of an Empire: Governing Ottomans in an Age of Revolution, University of California Press, 2010
- Demetrios Tzovas, Greece and the Balkans: Identities, Perceptions and Cultural Encounters Since the Enlightenment, Ashgate, 2003
Verwijzingen
- º Christine M. Philliou, Biography of an Empire: Governing Ottomans in an Age of Revolution, p. 12
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •