Cowboy

Een cowboy (een Engels woord dat letterlijk 'koeienjongen' betekent) was in de periode van het Wilde Westen een persoon die de veekuddes, met name runderen, op de uitgestrekte vlaktes in de Verenigde Staten moest bewaken en opdrijven.

Clichébeeld

Het clichébeeld van de cowboy is dat deze op een paard rondreed en tussen de kudde om deze op te drijven en bij elkaar te houden en met een lasso wierp om een bepaalde koe of paard (mustang) te vangen. De cowboy zoals die te zien is in westernfilms, met rokende revolvers, bestaat niet meer en heeft historisch gezien ook nooit zo bestaan, maar leeft voort als stoere macho in films, boeken, stripverhalen en reclame.

Geschiedenis in de VS

Historici melden dat er slechts ongeveer 35.000 cowboys geweest zijn in Amerika en dat hun glorietijd (de periode waaruit wij ze kennen vanuit de westernfilms) relatief kort duurde van ca. 1860 tot 1886.

Veehoeders en veedrijvers

De hoofdtaak van de cowboys was om grote kudden runderen van de ranches in Noord-Texas te drijven naar plaatsen als Abilene en Dodge City, waar spoorwegstations waren, vanwaar de dieren per trein verder konden worden getransporteerd naar Chicago, het centrum van de vleesverwerkende industrie. Na verloop van tijd werden steeds meer prairiegebieden door akkerbouwers omheind met prikkeldraad (wat soms tot confrontaties tussen vee- en akkerbouwers leidde), zodat het steeds moeilijker werd routes te vinden voor de kuddes. Bovendien werden steeds meer spoorlijnen naar de zuidelijke staten aangelegd zodat op den duur de meeste veetelers relatief dichtbij een station woonden en lange trektochten met het vee niet meer nodig waren. Omstreeks 1890 was het dan ook afgelopen met de bloeitijd van de cowboy.

Cowboykleding en -uitrusting

De kleding en de uitrusting van de cowboy waren afgestemd op het zware werk dat hij te verrichten had. Dit kon van streek tot streek verschillen. Vaste onderdelen van de stereotype uitrusting zijn onder meer:

• De cowboyhoed: deze geeft bescherming tegen zon en regen en tegen laaghangende takken. De archetypische cowboy uit de film draagt steeds zijn Stetson. De filmindustrie in Hollywood droeg bij tot deze beeldvorming. Het meest gedragen hoofddeksel voor cowboys was inderdaad een hoed die er bijna uitzag als de huidige modellen, maar ook mutsen en petten waren in gebruik.
• De sporen aan de laarzen zijn lang en puntig. Cowboys borstelden hun paarden zelden en daarom waren grote sporen nodig om door de geklitte vachten aanwijzingen te kunnen geven. Ook reden cowboys vaak op halfwilde paarden die met grove sporen makkelijker te besturen waren.
• De chaps (leren beenkappen): voorkomen slijtage aan de knieën en bieden bescherming tegen doornige struiken, bijtgrage paarden en scherpe hoorns van runderen.
• De bandana: een doek om de hals, die ook om de mond en de neus gebonden kon worden bij zandstormen (of overvallen).
• De laarzen: stevige rijlaarzen, meestal van het type 'Spaanse laarzen' of cowboylaarzen.
• De bullwhip: een lange zweep van gevlochten leer waarmee men kan knallen en vee drijven.
• De lariat: een werptouw met een verschuifbare lus waarmee men een dier kan vangen.

Tradities elders

De cowboys in wildwestfilms zijn gebaseerd op de Noord-Amerikaanse cowboys. De kleding en uitrusting van deze cowboys waren voor een groot deel ontleend aan de Mexicaanse Vaquero's.

Ook in andere landen heeft dit beroep bestaan of bestaat het nog. In Italië heten veedrijvers te paard buttero, in de Camargue in Frankrijk gardians, in Hongarije csikós, in Zuid-Amerika gaucho's en vaqueros, en in Hawaï paniolos.

Zie ook

• Westernrijden; rijstijl en wedstrijden binnen de hedendaagse paardensport, in de trant van de veehoeders in de Zuidelijke Verenigde Staten.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Cowboys op Wikimedia Commons.