Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kwartel
Zie ook : kwakkel (doorverwijzing), voor andere betekenissen van "kwakkel".
| Kwartel IUCN-status: Veilig[1] (2009) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Een kwartel (Coturnix coturnix). | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Coturnix coturnix Linnaeus, 1758 |
De kwartel oftewel kwakkel oftewel Coturnix coturnix is een vogel uit de familie der fazanten (Phasianidae) en de enige trekvogel in de orde der hoenders (Galliformes).
Kenmerken
Beschrijving
Kleine schuwe en gedrongen vogel (ca. 17 centimeter en 100 tot 150 gram) met korte staart en relatief grote vleugels. Hij verbergt zich vaak en vliegt zelden op. Hij is aardekleurig en bruingestreept met een witte oogstreep. Op de rug vormen langere lengtestrepen twee duidelijke banden. Het mannetje heeft een donkerder kop dan het vrouwtje en is iets groter.
Vlucht
Buiten de trek vliegt de kwartel weinig en stuntelig. Wanneer hij tussen de begroeiing betrapt wordt, zal hij zich voor dood tegen de grond drukken, weglopen al of niet zonder eerst te zijn opgesprongen en pas in uitzonderlijke gevallen wegvliegen.
Zang
De kwartel zingt niet echt, hij slaat. De mannetjes produceren midden in de zomer een karakteristiek en krachtig kwik-me-dit om hun territorium af te bakenen. De vrouwtjes roepen een lager priet, priet.
Leefgebied
De kwartel is een echte trekvogel die broedt in het grootste deel van Europa (behalve Scandinavië) en in Azië. Hij verbergt zich bij voorkeur in erwten-, graan-, hooi-, klaver-, Luzerne-, en onkruidvelden of weilanden.
Beschermde status in Nederland en Vlaanderen
Rond 1900 bestond er nog een profijtelijke jacht op kwartels in Nederland. Jacht op deze vogels werd in 1925 verboden. Tussen 1940 en circa 1970 is de vogel hard achteruitgegaan door de verschraling van het agrarisch landschap. In de jaren 1980 en 1990 (in het bijzonder in 1989 en 1997) waren er oplevingen.[2] Volgens SOVON bedroeg het aantal broedparen in de periode 1990-2007 2000-6500 paar. Sinds 1985 is het aantalsverloop grillig, maar eerder stijgend dan dalend,[3] daarom heeft de kwartel geen vermelding op de Nederlandse rode lijst. De soort staat als gegegens ontbreken op de Vlaamse rode lijst. In Nederland geniet hij, zoals bijna alle vogelsoorten, de bescherming krachtens de Flora- en faunawet.
BirdLife International[4] doet haar uiterste best om de jacht in Europa op deze soort te verbieden, ook op Malta. Het behoud van het traditionele voorrecht om op vele soorten vogels, waaronder de kwartel, op hun laatste pleisterplaats tijdens de oversteek van de Middellandse Zee te kunnen jagen, was een van de toetredingsvoorwaarden die het eiland aan de Unie stelde.
Trek
De kwartel trekt van april tot mei en van eind augustus tot oktober. Tijdens de trek op geringe hoogte wordt tot 100km aan een stuk gevlogen.
Overwinteren gebeurt voornamelijk in Afrika, maar ook in Zuid- Europa. Druk bezochte gebieden zijn de Nijldelta, de Sinaï-woestijn zuidelijke Sahara.
Op de trek wordt de vogel in het Middellandse Zeegebied bejaagd.
Voeding
De vogel voedt zich met al wat op de grond te vinden valt: insecten (meelwormen), groenvoer en zaden.
Voortplanting
De tweede helft van mei tot juni worden 7 tot 14 eitjes in een grondnest gelegd. De hen broedt 17 dagen alleen. Ze voert de jongen alleen. De jongen kunnen na twee dagen vliegen.
In gevangenschap kunnen de jongen - uitgebroed in broedmachines - vanaf de eerste dag zelfstandig eten.
Consumptie
Mestkwartel
De mestkwartel is een cultuurkwartel en het kleinste vederwild dat geconsumeerd wordt. Verschillende industriële kwekerijen leveren het kwartelwildbraad aan, voornamelijk uit Frankrijk en Italië.
Legkwartel
De legkwartel is eveneens een cultuurkwartel, geselecteerd op de productie van kwarteleitjes. De circa 11 gram zware eitjes worden zowel om hun decoratieve kwaliteiten als om de specifieke smaak verwerkt.
Legkwartels eindigen normaal als kattenvoer (met gevogelte).
Geschiedenis
Voor de 20e eeuw waren periodieke invasies en de jacht op kwartels heel gewoon. Industriële landbouw en overbejaging rond de Middellandse Zee hebben de soort echter de das omgedaan. De laatste grote invasies waren in 1947 en 1964 toen de kwartel met honderdduizenden naar Europa kwam.
Toen de kwartels in Exodus 16:13 Mozes zowat massaal op het bord kwamen gevlogen, was dat misschien een wonder, maar op zich niet uitzonderlijk voor de tijd en plaats. [13 Diezelfde avond kwamen er grote zwermen kwartels aangevlogen, die in het kamp neerstreken, en de volgende morgen lag er overal rond het kamp dauw.]
Trivia
In het Nederlands taalgebruik hanteert men ook de uitdrukkingen "zo doof als een kwartel" en "zo vet als een kwartel".
Zie ook
- Chinese dwergkwartel
- Harlekijnkwartel
- Coromandelkwartel
- Japanse kwartel
- Virginische boomkwartel
- Bobwhite kwartel
- Californische boomkwartel
- Californische kuifkwartel
- Blauwschubbenkwartel
- Roul roul
- Kwartelkoning (spriet).
Externe links
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º (en) Kwartel op de IUCN Red List of Threatened Species.
- º Bijlsma, R.G., F. Hustings & C.J. Camphuysen, 2001. Avifauna van Nederland 2. ISBN 90-74345-21-2
- º SOVON Verspreiding en aantalsontwikkeling van de kwartel in Nederland
- º BirdLife Common Quail
Vrije mediabestanden over Coturnix coturnix op Wikimedia Commons
|
Zoek kwartel op in het WikiWoordenboek. |