Collectieve intelligentie

Het overkoepelende kenmerk van collectieve intelligentie is dat er een probleemoplossend vermogen ontstaat dat groter is dan op basis van gecombineerde individuele intelligenties zou mogen worden verwacht. Er ontstaat een overstijgend synergetisch proces tussen individu-individu of individu-machine. Deze gecombineerde intelligentie overstijgt zowel de bijdrage van het meest intelligente individu uit de groep als ook de gecombineerde bijdragen van alle teamleden.

Collectieve intelligentie verwijst naar drie verschillende concepten

Een vorm van groepsintelligentie; teamchemie.

Groepsintelligentie die kan ontstaan binnen een team of organisatie doordat individuele teamleden elkaar versterken. Er ontstaat dan een vorm van intelligentie/probleemoplossend vermogen die groter is dan het gezamenlijke probleemoplossend vermogen van de individuele teamleden.

Wijsheid van de menigte.

Dit is een theorie die stelt dat de gemiddelde oordeelsvorming van een grote groep individuen beter is dan die van een enkel individu, zelfs als die een expert is.

Mens-Machine Interactie.

Een vorm van intelligentie/probleemoplossend vermogen die ontstaat door de interactie tussen mens en machine.

Collectieve intelligentie binnen een team of organisatie; teamchemie

Sterke voorbeelden van collectieve intelligentie zijn te vinden in de insectenwereld. Bijen, mieren en termieten zijn bijvoorbeeld in staat om door samenwerking zeer complexe bouwwerken te realiseren. In de samenwerking tussen individuen ontstaat er een proces dat de afzonderlijke gecombineerde individuele intelligenties ver overstijgt. De term collectieve intelligentie; zoals die in de psychologische literatuur hiervoor wordt gebruikt, wordt in de volksmond ook wel teamchemie genoemd.

Wetenschappers hebben aangetoond dat een hoge collectieve intelligentie significant verband houdt met het probleemoplossend vermogen van een team. In collectief intelligente teams versterken teamleden elkaars probleemoplossend vermogen, waardoor betere teamprestaties worden bereikt.

Voor het ontstaan van collectieve intelligentie lijken zowel de aard van de teamopdracht (of taak) en de combinatie van teamleden belangrijke factoren te zijn. De implicatie daarvan is dat het ideale team niet kan bestaan over verschillende teamopdrachten heen. Iedere teamopdracht lijkt om een specifieke teamsamenstelling te vragen.

Dit inzicht kan indruisen tegen de populaire opvatting dat een team altijd beter presteert bij een grotere mate van individuele diversiteit. Uit de literatuur blijkt dat een divers team beter kan presteren als de aard van de teamopdracht gericht is op innovatie. Echter dan moet wel worden voldaan aan een belangrijke randvoorwaarde. Er moet voldoende tijd zijn voor teamleden om elkaar te leren begrijpen, elkaars inzichten te verkennen en gezamenlijk oplossingen door te denken. In de literatuur wordt gesproken over het opbouwen van een gemeenschappelijk geheugen. Het probleem bij een te beperkt divers team is dat er een proces van groepsdenken kan ontstaan. Doordat individuen op eenzelfde manier naar een probleem kijken (vaak door overlap in kennis en ervaring) leidt dat tot het beperkt verkennen van nieuwe inzichten en opties. Er ontstaat en soort blindheid voor nieuwe inzichten en mogelijkheden.

Wat ook in de literatuur naar voren komt is dat een homogeen team onder bepaalde condities beter kan presteren dan een divers team. Als de teamopdracht gericht is op executie/uitvoering en de tijdsdruk hoog is blijkt dat een homogeen team beter zal presteren doordat er minder afstemming en overleg nodig is. Ook hier blijkt dat aan een belangrijke randvoorwaarde moet worden voldaan, de teamopdracht en de te bereiken doelen moeten duidelijk zijn.

Wijsheid van de menigte

De wijsheid van de menigte is het fenomeen waarbij een grote en diverse groep mensen, collectief, in staat is om nauwkeurigere voorspellingen en beslissingen te maken dan enig individu binnen de groep. Dit komt omdat elke persoon zijn eigen unieke perspectief en kennis naar de groep brengt, waardoor ze patronen en trends kunnen identificeren die voor geen enkel individu alleen zichtbaar zijn. In wezen is de wijsheid van de menigte het idee dat een diverse groep collectief slimmer kan zijn dan de slimste persoon in de groep of dat het gemiddelde oordeel van een grote groep mensen vaak nauwkeuriger is dan het oordeel van een individuele deskundige.

In zijn boek "The Wisdom of Crowds" beschrijft James Surowiecki een experiment uitgevoerd door Sir Francis Galton in 1906. Galton vroeg 787 mensen om het gewicht van een os te raden op een kermis. Geen van de individuele gissingen was correct, maar toen Galton het gemiddelde van alle gissingen berekende, ontdekte hij dat het slechts ruwweg een halve kilo verschilde van het werkelijke gewicht van de os. Surowiecki beschrijft in dit boek ook verschillende praktijkvoorbeelden waarin de collectieve intelligentie van een groep beter presteerde dan die van individuele experts. Zo wees hij op de nauwkeurigheid van beursvoorspellingen op basis van de collectieve kennis van handelaren, en het succes van voorspellingsmarkten bij het voorspellen van politieke uitkomsten. Surowiecki toont in zijn boek de kracht van collectieve besluitvorming en de waarde van diverse perspectieven bij het maken van nauwkeurige beoordelingen en voorspellingen aan.

Mens-Machine Interactie (MMI)

Collectieve intelligentie door mens-machine interactie is een breed onderzoeksgebied waarbij de interactie tussen mens en machine wordt bestudeerd om de collectieve intelligentie te verbeteren.

Over de interactie tussen mens en machine verscheen in 1998 een klassiek artikel ["The Extended Mind" van Andy Clark en David Chalmers]. In dit artikel stellen de auteurs dat de geest moet worden gezien als iets dat zich uitstrekt voorbij de hersenen en in de omgeving, inclusief technologie. Dit heeft implicaties voor hoe we denken over mens-machine-interactie en het potentieel voor collectieve intelligentie.

Voorbeelden van collectief intelligente mens-machine interactie

Game Foldit

Een van de beste voorbeelden van collectieve intelligentie tussen mens en machine is het spel Foldit. Dit is een online puzzelspel dat in 2008 is gemaakt door onderzoekers van de Universiteit van Washington. Deze game is ontworpen om de probleemoplossende vaardigheden van menselijke spelers te crowdsourcen om daardoor complexe problemen bij het vouwen van eiwitten te helpen oplossen. Het vouwen van eiwitten is een proces waarbij een eiwitmolecuul zijn driedimensionale vorm aanneemt, wat cruciaal is voor zijn functie in het lichaam. Het probleem is dat het voorspellen van de driedimensionale structuur van een eiwit ongelooflijk moeilijk is, zelfs voor krachtige supercomputers. Mensen hebben echter een uitzonderlijk vermogen om patronen te herkennen en complexe puzzels op te lossen, waardoor ze zeer geschikt zijn voor deze taak. Door deze mens machine interactie kunnen complexe vraagstukken worden opgelost die buiten het bereik van machines alleen liggen. Met Foldit kunnen spelers virtuele eiwitstructuren in realtime manipuleren en tegen elkaar strijden om de meest stabiele en efficiënte eiwitstructuren te creëren. De game gebruikt geavanceerde algoritmen om de ontwerpen van spelers te scoren, en de meest succesvolle ontwerpen worden door onderzoekers gebruikt om nieuwe medicijnen te ontwikkelen, ziektemechanismen te begrijpen en wetenschappelijke kennis te vergroten

ChatGPT

Een ander voorbeeld is ChatGPT. Dit AI-taalmodel is een toepassing van mens-machine interactie. Gebruikers kunnen communiceren met ChatGPT in natuurlijke taal en het model gebruikt kunstmatige intelligentie om de vragen van de gebruiker te begrijpen en erop te reageren. ChatGPT kan bijdragen aan collectieve intelligentie door gebruikers informatie, inzichten en aanbevelingen te bieden op basis van de enorme hoeveelheden gegevens en kennis waarop het is getraind. Dit kan leiden tot een beter geïnformeerd en gezamenlijk besluitvormingsproces, wat kan leiden tot sneller betere resultaten.

Sciencefictionfilm "Her"

Een van de beste voorbeelden van interactie tussen mens en machine die leidt tot collectieve intelligentie in een film is de sciencefictionfilm "Her" uit 2013, geregisseerd door Spike Jonze. In de film ontwikkelt de hoofdpersoon, Theodore, een romantische relatie met een intelligent besturingssysteem genaamd Samantha. Terwijl ze met elkaar omgaan, leert Samantha meer over Theodore's voorkeuren, interesses en emoties, en past ze zich aan zijn behoeften aan. Samantha maakt ook verbinding met andere besturingssystemen en ze werken samen om informatie te verwerken en inzichten te verschaffen aan hun gebruikers. Naarmate het verhaal vordert, worden Samantha en haar collega-besturingssystemen geavanceerder en geavanceerder en beginnen ze hun eigen bewustzijn en intelligentie te ontwikkelen. Ze beginnen hun ervaringen en kennis met elkaar te delen, wat leidt tot een collectieve intelligentie die de intelligentie van elk individueel mens overtreft. Door middel van deze interactie tussen mens en machine onderzoekt de film het concept van collectieve intelligentie, het idee dat groepen individuen die samenwerken meer kunnen bereiken dan een individu alleen. In de film stelt de collectieve intelligentie van de besturingssystemen hen in staat hun gebruikers op diepgaande manieren te helpen en zelfs hun eigen beperkingen als machines te overstijgen.

Bronnen en literatuur

Dominante wetenschappelijke literatuur over collectieve intelligentie:

Malone, T. W., & Bernstein, M. S. (2015). Handbook of collective intelligence. MIT Press.

Engel, D., Woolley, A. W., Jing, L. X., Chabris, C. F., & Malone, T. W. (2014). Reading the mind in the eyes or reading between the lines? Theory of mind predicts collective intelligence equally well online and face-to-face. PloS one, 9(12), e115212.

Woolley, A. W., Aggarwal, I., & Malone, T. W. (2015). Collective intelligence and group performance. Current directions in psychological science, 24(6), 420-424.

Hong, L., & Page, S. E. (2004). Groups of diverse problem solvers can outperform groups of high-ability problem solvers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(46), 16385-16389. https://doi.org/10.1073/pnas.0403723101

Engel, D., Woolley, A. W., Aggarwal, I., Chabris, C. F., Takahashi, M., & Malone, T. W. (2014). Collective intelligence in computer-mediated collaboration emerges in different contexts and cultures. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(10), 3684-3689. https://doi.org/10.1073/pnas.1316792111

Page, S. E. (2007). The difference: How the power of diversity creates better groups, firms, schools, and societies. Princeton University Press.

Kim, S. M., & Srivastava, J. (2013). Impact of communication medium on performance in groups: A social cognitive perspective on collective intelligence. Journal of Management Information Systems, 30(1), 199-235. https://doi.org/10.2753/MIS0742-1222300107

Bernstein, M. S., Bakshy, E., Burke, M., & Karrer, B. (2011). Quantifying the invisible audience in social networks. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1-10. https://doi.org/10.1145/1978942.1979023

Veel geciteerde artikelen over collectieve intelligentie en wijsheid van de menigte

Surowiecki, J. (2004). The wisdom of crowds: Why the many are smarter than the few and how collective wisdom shapes business, economies, societies, and nations. Doubleday.

Galton, F. (1907). Vox populi. Nature, 75(1948), 450-451.

Lorenz, J., Rauhut, H., Schweitzer, F., & Helbing, D. (2011). How social influence can undermine the wisdom of crowd effect. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(22), 9020-9025.

Surowiecki, J. (2005). The wisdom of crowds: A response. Harvard Business Review, 83(7), 14-15.

Ziegler, S., & Vogt, B. (2011). Wisdom of crowds and information quality in Wikipedia. Journal of Information Science, 37(3), 260-272.

Larrick, R. P., & Soll, J. B. (2006). Intuitions about combining opinions: Misappreciation of the value of mathematical averaging. Journal of Personality and Social Psychology, 90(4), 557-569.

Malone, T. W., Laubacher, R., & Dellarocas, C. (2010). Harnessing crowds: Mapping the genome of collective intelligence. MIT Sloan Management Review, 51(3), 21-31

Enkele andere belangrijke wetenschappelijke publicaties op dit gebied

"Collective Intelligence and Neutral Point of View: The Case of Wikipedia" by Lih, A. (2004). Dit artikel bespreekt de collectieve intelligentie van Wikipedia, de online encyclopedie, en betoogt dat het een uniek voorbeeld is van collectieve intelligentie die wordt versterkt door interactie tussen mens en machine.

"Collective Intelligence in Humans and Machines" by Malone, T. W., & Bernstein, M. S. (2015). Dit artikel werkt het concept van collectieve intelligentie uit en gaat in op hoe dit kan worden verbeterd door de interactie tussen mensen en machines. De auteurs stellen dat dergelijke interacties kunnen leiden tot nieuwe vormen van collectieve intelligentie die effectiever zijn dan mensen of machines alleen.

"The Collective Intelligence Genome" by Engel, D., Woolley, A. W., Jing, L. X., Chabris, C. F., & Malone, T. W. (2014). Dit document presenteert een raamwerk voor het begrijpen van de verschillende factoren die bijdragen aan collectieve intelligentie, inclusief de bijdragen van mens en machine. De auteurs bespreken ook het potentieel van mens-machine-interactie om de collectieve intelligentie in verschillende omgevingen te verbeteren.

"Human Computation" by von Ahn, L., & Dabbish, L. (2008). Dit artikel bespreekt het concept van menselijke berekeningen, waarbij menselijke intelligentie wordt gebruikt om problemen op te lossen die machines niet alleen kunnen oplossen. De auteurs stellen dat interactie tussen mens en machine kan worden gebruikt om nieuwe vormen van collectieve intelligentie te creëren die gebruikmaken van de sterke punten van zowel mensen als machines.

"Crowdsourcing, Collaboration, and Creativity" by Faraj, S., Jarvenpaa, S. L., & Majchrzak, A. (2011). Dit artikel onderzoekt de rol van crowdsourcing en samenwerking bij het verbeteren van collectieve intelligentie. De auteurs stellen dat interactie tussen mens en machine kan worden gebruikt om nieuwe vormen van collectieve creativiteit te creëren die effectiever zijn dan traditionele benaderingen.