Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Charles Stockmans
Charles Stockmans (Antwerpen 1879 - 1942) was een Belgische drukker en lid van het Belgisch verzet in de Tweede Wereldoorlog. Stockmans stond aan het hoofd van een inlichtingennetwerk dat opereerde onder Franse vlag.[1]
Levensloop
Charles stockmans groeide op als lid van de Franstalige bourgeoisie in Antwerpen.
Charles nam in 1911 de drukkerszaak van zijn vader over. Hij wist de zaak gevoelig uit te breiden, onder meer door zijn contacten in de snel groeiende Antwerpse haven.[2]
Eerste Wereldoorlog
In oktober 1914 vluchtte Stockmans met zijn gezin naar het neutrale Nederland. In Den Haag kwam hij in contact met de Belgische en Engelse inlichtingendiensten.
In opdracht van Richard Bolton Tinsley van het War Office zette hij in 1916 vanuit Bergen op Zoom het inlichtingennetwerk 'Alphonse' op, dat het spporwegverkeer in België observeerde.
Interbellum
Stockmans was katholiek en rechts, hij was in 1932 één van de oprichters van het anticommunistische Action et Civilisation, een organisatie met als doel "de cultus van en de eerbied voor de traditionele orde in ere te houden, de klassenstrijd en aanvallen op het privé-bezit, op het gezin en op de principes van de westerse beschaving te bestrijden.".[3]
Stockmans was consul van San Marino, een land dat op dat ogenblik bestuurd werd door de fascistische Partito Fascista Sammarinese.
Charles richtte in 1937 ook de Société Belge d’Emballage et de Cartonnage (SOBEC) op, een bedrijf gespecialiseerd in het verpakken van goederen.
Hij stelde in totaal zo'n 200-300 mensen te werk.
Tweede Wereldoorlog
Het is niet duidelijk of de Duitsers op de hoogte waren van Stockmans' activiteiten in de Eerste Wereldoorlog, maar aan het begin van de Tweede Wereldoorlog voerden ze een huiszoeking uit bij Stockmans, maar zonder verdere gevolgen.
In juli 1940 werd door de Duitsers August Koenemann in de bedrijfsleiding gedropt, en het bedrijf werd ingeschakeld in de Duitse oorlogseconomie, waardoor het bedrijf snel groeide, en de winsten ook.
Alles wijst erop dat Stockmans in het begin van de oorlog niet bij het verzet was betrokken. Het is ook onduidelijk waarom een sterke anticommunist en consul van een fascistisch land zich tegen de Duitsers keerde. Mogelijk spelen zijn verzetsactiviteiten uit de Eerste Wereldoorlog een rol. Eind 1940 verklaarde hij al aan familie dat hij verzet wilde plegen.
De Franse voormalige filmproducent Gilbert Ranaud (colonel Rémy), het hoofd van Franse inlichtingennetwerk Confrèrie Notre-Dame kwam in september 1941 in contact met Stockmans zoon José, die in Parijs als drukker werkte in een drukkerij waarin vader Charles aandelen bezat.
Colonel Rémy vroeg Stockmans om een Belgische tak van het netwerk op te zetten. De vergaarde inlichtingen waren bedoeld voor de Vrije Fransen. Vader Charles hield eerst de boot af, maar ontmoette kolonel Rémy in december 1941 en begon hierna leden te rekruteren voor het netwerk. Het eerste lid was oud-strijder Marcel De Backer, lid van de publiciteitsafdeling van de Compagnie Maritime Belge, die al jarenlang haar drukwerk liet drukken bij Stockmans. De Backer rekruteerde nog vier leden bij de C.M.B.
Stockmans rekruteerde ook zijn vriend Nicolas Hannotte, priester Edouard Salman (een oud-leraar van zijn zoon José) en Jenny Tripels, een Nederlandse die hij kende uit zijn activiteiten in de Eerste Wereldoorlog. Om expertise in huis te halen werd ook ex-piloot Henri Aerden gerekruteerd, maar het is onduidelijk hoe Stockmans hem kende. Dit geldt ook voor de klein filmverdeler Lievin Maurice Ickx.
Het netwerk werd verraden door een arbeider in de C.M.B. (gekend onder zijn schuilnaam 'Caesar') die in maart 1942 zijn chef verklikte. De abwehr nam rustig de tijd het netwerk in kaart te brengen en installeerde een spionagepost van waaruit ze alle bezoekers in de woning van Stockmans in de Otto Veniusstraat in kaart kon brengen en gefotografeerd.
Stockmans werd uiteindelijk op 5 juni 1942 gearresteerd toen in hij in Station Brussel-Noord de trein wilde nemen naar Parijs. Bij een huiszoeking in zijn woning werden bezwarende documenten ontdekt. De daaropvolgende dagen werden een aantal andere vooraanstaande leden gearresteerd toen ze bij de woning van Stockmans aanbelden.
Acht leden van het netwerk, waaronder Stockmans, De Backer en Henri Aerden werden ter dood veroordeeld, 4 andere leden werden gedeporteerd naar concentratiekampen, 2 van hen overleefden de kampen. De terdoodveroordeelden werden op 20 en 21 november 1942 gefusilleerd op de d’Herbouvillekaai. Ze werden begraven in een bos in Leopoldsburg, het graf werd pas na de oorlog ontdekt.
Bronnen, noten en/of referenties
|