Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Centrale Hemweg
| Centrale Hemweg | ||
  | ||
| Land |  Nederland
| |
| Locatie | Amsterdam | |
| Coördinaten | 52°24′N 4°50′E | |
| Primaire brandstof | steenkool | |
| Secundaire brandstof | aardgas | |
| Aantal turbines | 3 | |
| Eigendom | Nuon | |
| Inbedrijfsname | 1953 | |
| ||
| De Centrale Hemweg in 2009. Vooraan het schakelstation, daarachter de kolengestookte Eenheid 8 en geheel achteraan de gasgestookte Eenheid 7. | ||
De Centrale Hemweg is een elektriciteitscentrale in de Nederlandse stad Amsterdam.[1] Het huidige complex bestaat uit twee eenheden, een nieuwe gasgestookte centrale (Hemweg 9) en een kolengestookte (Hemweg 8), die samen een netto elektrisch vermogen van ongeveer 1065 MWe (megawatt elektrisch vermogen) kunnen leveren.
Geschiedenis
Met de bouw van de Centrale Hemweg, die onder meer de Centrale Noord moest vervangen, werd in 1948 begonnen. Het gebouw werd in opdracht van het GEB Amsterdam ontworpen door de Dienst der Publieke Werken van de gemeente Amsterdam. Aanvankelijk waren vier eenheden voorzien, met de mogelijkheid tot uitbreiding naar acht. In 1952 werd de centrale in gebruik genomen en op 3 oktober 1953 werd zij officieel geopend door wethouder B.C. Franke. De maand daarvoor bracht prins Bernhard een bezoek aan de gloednieuwe centrale. Het gebouw, met een markante rij van acht schoorstenen die tot 80 meter hoogte reikten, was tot 1980 beeldbepalend in het gebied rond de Nieuwe Hemweg.
In de jaren zestig werden twee nieuwe eenheden bijgebouwd, eenheid 5 en 6, samen ook wel "Hemweg II" genoemd. Deze eenheden konden aardgas en olie stoken. De schoorsteen was op dat moment met 150 meter het hoogste punt van Amsterdam.
Eind jaren zeventig werd de gasgestookte eenheid 7 gebouwd (soms ook "Hemweg III"). Deze kwam in 1979 in gebruik (officiële opening 17 december 1979), en het jaar daarop werd "Hemweg I" gesloopt. Alleen het schakelgebouw bleef in gebruik. In 1988 werd een gasturbine aan deze eenheid toegevoegd, die daarmee een combi-centrale werd. De gasturbine kon zowel afzonderlijk draaien (en leverde dan 150 MWe) als samen met de "traditionele" eenheid, en verhoogde dan het maximale effectief vermogen van 511 MWe tot 599 MWe.
In datzelfde jaar ging de centrale over van het GEB Amsterdam naar UNA. In het kader van de Elektriciteitswet 1989 werden productie en distributie gescheiden; de productie-eenheden van het P.E.N. (Noord-Holland), het PEGUS (Utrecht) en het GEB Amsterdam werden ondergebracht in een apart productiebedrijf, UNA (Utrecht, Noord-Holland, Amsterdam), dat gezamenlijk eigendom was van de Provincie Noord-Holland, de gemeente Amsterdam en de N.V. PEGUS, waarin de provincie en de gemeente Utrecht deelnamen.
Eenheid 8 kwam in 1994 in bedrijf en was toen een van de modernste kolengestookte centrales van Europa. De centrale verstookt poederkool, bij vollast (effectief vermogen 630 MWe) ruim 60 kg per seconde. De schoorsteen is 175 meter hoog. In 1996 werden de eenheden 5 en 6 gesloopt.
In 1999 besloten de aandeelhouders van UNA hun aandelen te verkopen aan het Amerikaanse bedrijf Reliant Energy, waarmee de centrale voor het eerst in particuliere handen kwam. In 2003 nam Nuon de centrale over. In 2011 was het productiedeel van Nuon overgegaan naar Vattenfall.
In 2006 werd aan eenheid 8 een zogeheten DeNOx-installatie toegevoegd om de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) te beperken. In 2005 stond de centrale nog nummer 5 in de lijst met Nederlandse bedrijven die stikstofoxiden uitstoten,[2] de DeNOx-installatie verkleinde de uitstoot met 80%. Hierdoor ging de totale NOX-uitstoot van Nuon met 35% omlaag.
In april 2010 besloot Nuon om de Hemweg 7-centrale te vervangen door een nieuwe gasgestookte STEG-centrale. De nieuwe centrale, Hemweg 9, heeft een rendement van circa 59%. Deze zogenaamde singleshaft-eenheid levert ca. 435 MW. Hemweg 9 is geschikt om ook warmte te leveren. Ten tijde van het besluit was er in de nabije omgeving onvoldoende warmtevraag. Zou de vraag stijgen, dan kan de centrale relatief eenvoudig worden aangepast om in de warmtebehoefte te voorzien. Door de productie van warmte kan de energie-efficiëntie verder worden verhoogd. Medio 2012 werd de nieuwe centrale operationeel. Op 1 januari 2013 werd de Hemweg 7 na 34 jaar dienst gesloten. De centrale werd bijna in zijn geheel gesloopt, alleen het gebouw waarin de gasturbine zich bevond, bleef nog overeind, om te zijner tijd ook gesloopt te worden.
Huidige situatie en nabije toekomst
Het centralecomplex is eigendom van het Zweedse Energiemaatschappij Vattenfall en omvat de twee eenheden Hemweg 8 (kolengestookt, poederkool, maximaal effectief elektrisch vermogen 630 MW) en Hemweg 9 (gasgestookt, aardgas, maximaal effectief elektrisch vermogen 435 MW). In principe draait Hemweg 8 volcontinu.
Hemweg 8 heeft een technische levensduur tot 2034 en een rendement van 42%.[3] Het is de enige centrale van Nuon met steenkool als brandstof. In december 2016 besloot Nuon dat centrale vervroegd te sluiten met een compensatie van de overheid of de centrale te verkopen.[3] Dit besluit werd genomen na het mislopen van de biomassa-subsidie die nodig was om de Hemweg-centrale te verduurzamen. Tot dusverre is dit besluit echter nog niet ten uitvoer gebracht. Hoewel Nuon op de eigen website aangeeft dat vervroegde sluiting met een compensatie of verkoop van de centrale aan een andere partij de enige overgebleven opties zijn, ging het bedrijf niet in op een gezamenlijk bod van energieleverancier Vandebron, Triodos Bank, Stichting DOEN en de gemeente Amsterdam. Nuon vraagt 55 miljoen euro voor overname van de centrale. Arnoud Kamerbeek, energie-expert en voormalig bestuursvoorzitter van de Zeeuwse energiemaatschappij Delta, schat dat overname hooguit 10 miljoen euro hoeft te kosten. Onder zijn leiding sloot Delta zijn kolencentrale. Naar aanleiding van het bod startte milieuorganisatie Greenpeace een crowdfundingsactie, waarmee geprobeerd wordt een zo hoog mogelijk bedrag bijeen te brengen. Begin juli 2017 stond de teller op ruim 5 miljoen euro.
Een groeiend aantal partijen dringt aan op sluiting van de Hemweg kolencentrale vanwege schade aan milieu, klimaat en gezondheid. Sluiting zou volgens berekeningen een besparing van 1,4 miljard euro aan kosten voor gezondheid- en klimaatschade opleveren. Hoewel het grootste deel van de emissies aan (fijn)stof, zwavel, stikstofoxiden, koolwaterstoffen en zware metalen door Nuon wordt afgevangen, veroorzaakt de uitstoot gezondheidsschade in de directe omgeving. Volgens een rapport dat European Environmental Bureau (EEB), w:de:Health_and_Environment_Alliance Health and Environment Alliance (HEAL), Climate Action Network (CAN) Europe, WWF en Sandbag in juli 2016 publiceerden, gaat het daarbij jaarlijks om enkele tientallen ziekenhuisopnames, gevallen van chronische bronchitis en voortijdige sterfgevallen. Snelle sluiting van de Hemwegcentrale zou een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de doelstellingen van het klimaatakkoord klimaatakkoord van Parijs, dat ook door Nederland werd geratificeerd. Daarnaast past versnelde sluiting in de visie van Nuon, dat zichzelf profileert als duurzame koploper.
Zie ook
Geraadpleegde literatuur
- Jan Vredenberg, ‘Trotse Kastelen en Lichtende Hallen’: Architectuur van elektriciteitsbedrijven in Nederland tot 1960, proefschrift Katholieke Universiteit Nijmegen, Matrijs, Utrecht, 2003
- Digitale Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam
- N.V. NUON, Centrales cluster Amsterdam, 2008
Externe link
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Hemwegcentrale op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|
