Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Boukman Dutty
Boukman Dutty (overleden november 1791) was een Jamaicaanse slaaf en vodoupriester die een rol speelde bij het uitbreken van de Haïtiaanse Revolutie. Op 21 augustus 1791 leidde hij een vodoubijeenkomst in het woud Bois Caïman in de toenmalige Franse kolonie Saint-Domingue. Hierin riep hij de slaven op om in opstand te komen tegen hun overheersers. Deze gebeurtenis luidde de onafhankelijkheidsstrijd van Haïti in, waarvan Dutty zelf een van de vroege leiders was.
Afkomst
Boukman Dutty was een slaaf die zichzelf had leren lezen en schrijven. Volgens sommige wetenschappers betekent zijn voornaam ’man van het boek’, waarmee dan de koran zou zijn bedoeld.[1] Hij was op het eiland Jamaica werkzaam als commandeur (slavendrijver) en later als koetsier. Omdat hij had geprobeerd andere slaven te leren lezen was hij door zijn Britse eigenaar verkocht aan een plantage op het Franse Saint-Domingue. Hij wordt beschreven als iemand met een groot gestalte, een krijgerachtig uiterlijk en indrukwekkende emotionele uitbarstingen. Deze eigenschappen maakten hem tot een effectieve leidersfiguur.[2]
Vergadering in de Mezyplantage
Er waren al eerdere pogingen geweest om in Saint-Domingue een slavenopstand te ontketenen, bijvoorbeeld door Padre Jean in 1676 en door François Mackandal in 1757. Deze slaagden echter niet. Hierop werd op zondag 14 augustus 1791 een vergadering belegd op de Mezyplantage. Hier werd door 200 aanwezigen tot de opstand besloten. Volgens de Haïtiaanse historicus Celigny Ardouin was Toussaint Louverture de belangrijkste organisator van deze vergadering. Hij koos echter zijn naaste medewerkers Jean-François Papillon, Georges Biassou en Dutty als leiders van de eerste fase van de opstand.[3] Het belang van deze bijeenkomst is naderhand gebleken door verklaringen die gevangengenomen opstandelingen onder marteling hierover hebben afgelegd. De Fransman Antoine Dalmas, die bij sommige verhoren aanwezig was als 'medisch onderzoeker', heeft hiervan verslag gedaan.[4]
Vodouceremonie in het Bois Caïman
Een week later, op 21 augustus 1791, leidde Boukman Dutty als hougan (priester) samen met de priesteres Cécile Fatiman de vodouceremonie in het Bois Caïman. Boukman voorspelde daar dat de slaven Jean-François, Biassou, en Jeannot een verzetsbeweging zouden leiden die een opstand ontketende waardoor de slaven van Saint-Domingue hun vrijheid zouden verkrijgen. Er werd een varken geofferd en een eed afgelegd. Bloed van het dier, volgens sommigen vermengd met menselijk bloed, werd door de aanwezigen gedronken om hiermee deze afspraak te bezegelen.[5] Boukman en de priesteres spoorden de aanwezigen aan om wraak te nemen op de Franse overheersers en hun God.[6]
Gevolgen
Een week na de bijeenkomst waren 1800 Franse plantages verwoest en 1.000 slavenhouders gedood.[7] In november, een paar maanden na het begin van de opstand, werd Dutty door de Fransen gevangengenomen en gedood. Zijn hoofd werd publiekelijk tentoongesteld in een poging om het aura van onoverwinnelijkheid dat hem en zijn volgers omgaf te ondergraven.
Volgens Markel Thylefors, onderzoeker aan de Universiteit van Göteborg, is de Bois Caïman-ceremonie belangrijk gebleken voor de vorming van de Haïtiaanse nationale identiteit en de voor het ontstaan van Haïti als land.[8] Door verschillende christelijke bronnen is de ceremonie door de jaren heen gekenmerkt als een ‘verbond met de duivel’ dat de aanleiding vormde tot de Haïtiaanse Revolutie.[9]
Nagedachtenis
- De Haïtianen eerden Boukman door hem in het pantheon van loa (gidsende geesten) op te nemen.
- Het verhaal van Boukman wordt in de fictie onder meer verteld in de roman Babouk, een linkse en antikapitalistische parabel over de Haïtiaanse Revolutie van de Amerikaanse communistische schrijver Guy Endore.
- Ook in Lance Horners boek The Black Sun ("De Zwarte Zon"), wordt de Boukman-opstand beschreven (zijn naam wordt hier als "Bouckmann" gespeld).
- De muziekband Boukman Eksperyans is naar de slavenleider genoemd.
Robertson
Na de aardbeving van 2010 in Haïti beweerde de bekende Amerikaanse christelijke radio-en tv-persoonlijkheid Pat Robertson dat het land sinds het eind van de 18e eeuw de ene straf van God na de andere had moeten ondergaan. Als reden hiervoor verwees hij naar de Bois Caïman-ceremonie waarbij de Haïtianen volgens hem indertijd onder leiding van Boukman Dutty een 'verbond met de duivel' hadden gesloten.[10][11] Dit werd daarna bekritiseerd door onder meer Rich Buehler, een deskundige op het gebied van hedendaagse legendes, die vond dat Robertsons verklaring op verschillende historische punten onjuist was en het vooroordeel in stand hield dat voodoo satanisch van aard is.[12] Ook verschillende protestantse en evangelisch-christelijke woordvoerders bestempelden Robertsons opmerkingen als misleidend, ontijdig en gevoelloos.[13][14][15][16][17]
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- (en) Boukman op de pagina van The Louverture Project
- º Diouf, S.A., Kamara, S. (1998) Servants of Allah: African Muslims Enslaved in the Americas. New York University Press, p. 153
- º Thornton, J.K. (1992) ’I Am the Subject of the King of Congo’: African Political Ideology and the Haitian Revolution, Journal of World History, Vol. 4, No. 2
- º Simidor, D. The Bois Caiman Ceremony: Fact or Myth
- º Dalmas, A. (1814) History of the Saint-Domingue Revolution
- º Asante, M.K., Mazama, A. (2008) Encyclopedia of African religion, Vol. 1, p. 131. Thousand Oaks: SAGE Publications
- º Arthur, C., Dash, M. (uitg.) (1999) Libète: A Haiti Anthology, p. 36. Princeton: Markus Wiener Publishers
- º Mason, J. African Religions in the Caribbean: Continuity and Change
- º Thylefors, M. (2009) ’Our Government is in Bwa Kayiman’: a Vodou Ceremony in 1791 and its Contemporary Signifcations, Stockholm Review Of Latin American Studies, No. 4
- º Ponte, L. (2004) ’’Haiti: Victim of Clinton’s Old Black Magic. FrontPage Magazine
- º (en) Pat Robertson calls quake 'blessing in disguise'. The Washington Post, 13 januari 2010
- º (en) Statement Regarding Pat Robertson's Comments on Haiti, Christian Broadcasting Network
- º Ireland, M. Urban Legend Expert Debunks Haitian 'Pact with the Devil'. ASSIST News Service, 17 januari 2010.
- º Reynolds, J.M. Pat Robertson on Disasters: Consistently Wrong, 14 januari 2010
- º Burk, D. What is Pat Robertson talking about?, 14 januari 2010
- º Mohler, A. "Just talked on radio about Pat Robertson's embarrassing comments about Haiti. Theological arrogance matched to ignorance." (bericht op Twitter)
- º Poling, J. A message for Pat Robertson, 14 januari 2010
- º Owens, C. My Two Words for Pat Robertson: Shut Up!, 14 januari 2010