Boldo

Boldo (Peumus boldus) is een plantensoort uit de familie van de Monimiaceae. Deze plant is inheems in de centrale regio’s van Chili en komt vooral voor in de droge, gematigde gebieden van het land. Boldo staat bekend om zijn aromatische bladeren, die worden gebruikt in de geneeskunde en de keuken.

Boldoschors werd gebruikt in leerlooierijen en als brandhout.

Beschrijving

De boldoboom is een kleine, groenblijvende boom of struik die meestal een hoogte bereikt van 6 tot 8 meter. De ovale bladeren zijn leerachtig en broos en hebben een sterke, karakteristieke geur. De gebarsten en geschubde schors is grijsachtig tot bruinachtig. De bloemen zijn klein, groenachtig-wit en groeien in clusters. De plant produceert kleine, groene eetbare vruchten die zoet en voedzaam zijn.

Verspreiding

Het natuurlijke uitbreidingsgebied van Boldo is beperkt tot Chili, waar hij groeit in de kustheuvels en laaggelegen gebieden. Later werd de plant om commerciële doeleinden ook aangekweekt in andere delen van Zuid-Amerika, zoals Argentinië. Ook in andere delen van de wereld, zoals Noord-Afrika en het Middellandse Zeegebied, wordt de plant omwille van zijn medische eigenschappen gekweekt.

Gebruik

Traditionele geneeskunde

De bladeren van boldo worden al eeuwenlang gebruikt in de traditionele geneeskunde van de Mapuche-bevolking in Chili. Ze bevatten verschillende bioactieve stoffen, zoals boldine, een alkaloïde die antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen heeft. Boldo wordt vaak ingezet bij spijsverteringsproblemen, leveraandoeningen en als mild laxeermiddel. De plant heeft een krampstillend effect en stimuleert de galafscheiding in de levercellen.

Culinaire toepassingen

De zoete en aromatische vruchten worden rauw en gekookt gebruikt.

In de keuken worden boldobladeren en -bast gebruikt als kruid. De smaak is vergelijkbaar met die van laurier, maar met een sterkere, harsachtige ondertoon.

De bast bevat tannines en wordt ook gebruikt om te kleuren.

Boldo wordt vaak gecombineerd met andere kruiden in thee, vooral in Zuid-Amerika, waar boldothee, bijvoorbeeld in combinatie met mate-thee, een populaire drank is. Het gebruik ervan in voeding moet echter gematigd zijn, omdat grote hoeveelheden schadelijke effecten kunnen hebben door de aanwezigheid van alkaloïden.

Sierraden

Van de gedroogde vruchten worden ook armbanden of halskettingen gemaakt, die een aangename kaneelgeur verspreiden.

Etherische olie

Uit de bladeren kan ook een etherische olie worden geëxtraheerd. De gedroogde en verpulverde bladeren worden gebruikt als parfum en als insectenwerend middel voor kleding.

Culturele betekenis bij de Mapuche

Bij de Mapuche, de oorspronkelijke bewoners van Centraal-Chili, neemt boldo een belangrijke plaats in binnen hun traditionele geneeswijzen en culturele praktijken. De plant wordt beschouwd als ’lawen’ (heilige geneeskrachtige plant) en wordt gebruikt door machi’s (traditionele genezers) in verschillende ceremonies. De bereiding varieerde van het direct kauwen van verse bladeren tot het maken van infusies en kompressen. Ook werd de rook van brandende boldobladeren gebruikt in zuiveringsrituelen en spirituele ceremonies.

Chemische samenstelling

Boldobladeren bevatten een breed scala aan chemische verbindingen, waaronder:

• Alkaloïden, vooral boldine en aporfine. Met isoquinoline.
• Essentiële oliën, met onder andere ascaridol, 1,8-cineool, p-cymeen en linalool.
• Flavonoïden
• Coumarine.

De aanwezigheid van ascaridol, een toxische stof in hoge concentraties, betekent dat het gebruik van boldo voorzichtig moet worden benaderd, vooral in niet-traditionele contexten.

Teelt en verzorging

Boldo kan worden gekweekt in gematigde klimaten met goed doorlatende grond en voldoende zonlicht. De plant is relatief droogtetolerant en heeft weinig onderhoud nodig. Hij wordt vaak vermeerderd door zaad of stekken.

Ecologische rol

De boldoplant speelt een belangrijke rol in zijn natuurlijke habitat door schaduw te bieden en als voedselbron te dienen voor verschillende diersoorten. Hij is ook belangrijk voor het behoud van biodiversiteit in de droge bossen van Chili.

Bronnen

• Bittencourt, M. L., et al. (2005). Pharmacological properties of Peumus boldus and boldine: A review. Journal of Ethnopharmacology.
• Villaseñor, J. L. (2010). Geographical distribution of Peumus boldus in South America. Revista Chilena de Historia Natural.

 

artikelkiem