Bijzonder beheer

Bijzonder Beheer is een afdeling van de bank met specialistische ondersteuning voor ondernemingen die, vanuit de bank gezien, een hoog risicoprofiel hebben. Het doel van deze afdeling is enerzijds ondernemingen te begeleiden naar herstel en anderzijds het bewaken van het kredietrisico van de bank. De term Bijzonder Beheer is een generieke term voor dergelijke afdelingen, zoals het woord ‘aspirientje’ dat in de medische wereld is. Hoewel banken er verschillende aanduidingen voor gebruiken – denk aan financial restructuring, intensief beheer, intensive care – wordt in de volksmond over de afdeling Bijzonder Beheer gesproken.

Wanneer neer Bijzonder Beheer

Een onderneming wordt overgedragen aan de afdeling Bijzonder Beheer als het in de ogen van betrokken bankiers niet waarschijnlijk is dat de onderneming op korte of middellange termijn aan de verplichtingen van haar bank kan voldoen. Voor alle duidelijkheid: hiervan is geen sprake als een onderneming een enkele keer te laat is met haar rentebetaling of aflossing, of wanneer er sprake is van een incidenteel hogere rekeningcourantstand dan de afgesproken limiet. Er moet in de ogen van betrokken bankiers sprake zijn van structurele problemen met de winstgevendheid en bedrijfsvoering van de onderneming, waarop nog niet of niet voldoende is gereageerd. Bij niet of onvoldoende ingrijpen zal het toekomstperspectief van de onderneming, zo is de redenering, onder druk komen te staan en de continuïteit in gevaar komen.

Functioneren Bijzonder beheer

Er is veel onduidelijkheid over het functioneren van de ‘mythische’ afdeling Bijzonder Beheer. Wanneer we voor zalen met ondernemers staan, vragen we regelmatig wie deze afdeling kent en of iemand toevallig op dit moment zakendoet met een dergelijke afdeling. Dan blijft het meestal stil in de zaal, of mensen barsten juist in lachen uit. Heel begrijpelijk, om twee verschillende redenen. Allereerst kennen veel ondernemers deze afdeling niet, wat op zichzelf vreemd is aangezien naar schatting één op de vijf ondernemingen in Nederland op dit moment onder deze afdelingen valt. Ten tweede – en dat is misschien nog wel interessanter – is het blijkbaar taboe om te zeggen dat je onder verantwoordelijkheid van een afdeling Bijzonder Beheer valt. Wanneer de onderwerpen ‘zwaar weer’, ‘falen’ en daarmee ‘Bijzonder Beheer’ ter sprake komen, geven we liever niet thuis. We leven blijkbaar in een maatschappij waarin iedere ondernemer een hero moet zijn, en wanneer je niet aan dat beeld voldoet, ben je blijkbaar een zero. Uit onderzoek blijkt dat veel ondernemers slecht nieuws liever niet delen – niet met hun banken, laat staan met de rest van de wereld. Ondernemers vrezen voor hun imago en zijn bang dat een slecht imago ertoe kan leiden dat het nog slechter gaat met hun bedrijf. Deze vrees voor een ‘selffulfilling prophecy’ is niet onterecht, maar het is anderzijds niet goed dat problemen hebben en bij Bijzonder Beheer terechtkomen zo’n taboe is. Als dit zou worden doorbroken, wordt het voor alle betrokkenen makkelijker om sneller en beter in te grijpen.

Bijzonder beheer versus de ondernemer

Banken claimen dat meer dan de helft tot drie kwart van de ondernemingen die door hen in een reorganisatie worden begeleid niet failliet gaan en dus succesvol worden gereorganiseerd. Over de exacte hoogte van de succespercentages kan worden getwist; tegenwoordig wordt vijftig procent als aannemelijker beschouwd. Per saldo lijkt het gerechtvaardigd te stellen dat banken een positieve bijdrage leveren aan reorganisaties van bedrijven in zwaar weer. Immers, vanuit bankperspectief zorgt de mogelijke dreiging van het opzeggen van de financiering voor een stok achter de deur (of noem het een reddingsboei), waardoor het management wordt aangezet om maatregelen te treffen om de onderneming weer gezond te maken. Diverse nationale en internationale wetenschappelijke studies hebben dit ook aangetoond.

Bronnen

• J.A.A. Adriaanse, E. in 't Groen, (2015), Zwaar weer ondernemen - de overlevingsgids voor ondernemers in Bijzonder beheer. Zaltbommel: Haystack uitgevers
• J.A.A. Adriaanse, G. Stigter & J.I. van der Rest (2013), ‘Banken en ondernemingen in tijden van crisis. Onbedoelde gedragseffecten in de contractuele relatie? Een eerste empirische verkenning’, in: W.H. van Boom, I. Giesen & A.J. Verheij (red.) Capita Civilologie: handboek empirie en privaatrecht nr. 6. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, 669-692
• S. Slatter & D. Lovett (1999), Corporate Turnaround, managing companies in distress, London: Penguin Books