Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Belgisch veiligheidsbeleid
Veiligheidsbeleid
Een kerntaak van de staat is zijn burgers te beschermen tegen gevaren die hen bedreigen zoals gewelddadige agressie. M.a.w. de staat moet de veiligheid van zijn burgers verzekeren. Om die veiligheid te verzekeren zal de overheid maatregelen nemen om bedreigende acties te voorkomen en er in voorkomend geval gepast op te reageren.
Anders uitgedrukt: de overheid zal een beleid vastleggen, meer bepaald een veiligheidsbeleid. De bedreiging van de veiligheid kan uitgaan van de eigen maatschappij of vanuit een andere staat. In het eerste geval spreekt men van binnenlands veiligheidsbeleid, in het tweede geval van buitenlands veiligheidsbeleid.
Vermits een staat niet alleen en op zichzelve bestaat moet dat beleid rekening houden met de andere staten en met eventuele onderlinge afspraken.
Belgisch Binnenlands Veiligheidsbeleid
De binnenlandse veiligheid berust op twee pijlers:
- de burgerlijke Dienst voor de Veiligheid van de Staat
- de militaire Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, die ook als informatiekanaal in dienst van de buitenlandse veiligheid kan worden ingezet.
Belgisch buitenlands veiligheidsbeleid
Tot aan de Eerste Wereldoorlog steunde het buitenlands veiligheidsbeleid van België op de neutraliteit opgelegd door het Verdrag van Londen van 1839. Dit liet aan het land toe zich buiten de Duits-Franse oorlog van 1870 te houden. In 1914 luidde de schending van de neutraliteit door Duitsland het einde in van de neutraliteit en bevond België zich de facto in het kamp van de geallieerden.
Na de oorlog werd die pijler vervangen door het principe van de collectieve veiligheid onder bescherming van de Volkenbond. België had er nochtans weinig vertrouwen in en sloot in 1920 een geheim militair samenwerkingsakkoord met Frankrijk. In 1923 nam België met Frankrijk deel aan de bezetting van het Ruhrgebied.
Met het Verdrag van Locarno (1925) kreeg België extra veiligheidsgaranties. De ondertekenaars garandeerden de bestaande grens tussen België en Duitsland. Duitsland erkende de Belgische soevereiniteit over de Oostkantons.
In de jaren dertig nam de oorlogsdreiging weer toe. Op 7 maart 1936 bezetten Duitse troepen de gedemilitariseerde zone van het Rijnland. Frankrijk reageerde niet. België twijfelde dan aan de Franse geloofwaardigheid. Het vertrouwen in het samenwerkingsakkoord met Frankrijk verzwakte en werd opgezegd. België verklaarde zich 'neutraal' zoals voor de Eerste Wereldoorlog. Die nieuwe koers werd in 1937 erkend en gewaarborgd door Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland.
Aan het neutraliteitsbeleid kwam een definitief einde met de Duitse inval op 10 mei 1940. De Belgische regering schaarde zich bij de geallieerde landen die de oorlog tegen Duitsland, Italië en Japan voerden, wat tot meningsverschil met koning Leopold III leidde en de koningskwestie veroorzaakte.
Sedert de Tweede Wereldoorlog steunt het veiligheidsbeleid op bondgenootschappen, bezegeld door talrijke verdragen, onder meer:
- het Verdrag van Brussel (1948) met oprichting van de West-Europese Unie (1954-2011)
- het Noord-Atlantisch Verdrag (1949) met oprichting van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie NAVO (1949)
- het Verdrag van Londen (1949) met oprichting van de Raad van Europa
- het Verdrag van Rome (1957) met oprichting van de EEG, later Europese Unie.
Literatuur
- Pierre VAN ZUYLEN Les mains libres: politique extérieure de la Belgique 1914-1940, Brussel, 1951.
- Charles DE VISSCHER en Fernand VANLANGENHOVE, Documents diplomatiques belges 1920-1940. La politique de sécurité extérieure, Brussel, Commission Royale d'Histoire, 5 vol., 1964-1966: - t. I, Période 1920-1924, 1964, 552 p. - t. II, Période 1925-1931, 1964, 720 p. - t. III, Période 1931-1936, 1964, 512 p. - t. I V , Période 1936-1937, 1965, 626 p. - t. V, Période 1938-1940, 1966, 536 p.
- Fernand VANLANGENHOVE, L'accord militaire franco-belge de 1920 à la lumière des Documents diplomatiques belges, 1967.
- Fernand VANLANGENHOVE, La crise de Locarno à la lumière des Documents diplomatiques belges, in: Chronique de Politique étrangère, 1967, pp. 367-387.
- Fernand VANLANGENHOVE, La politique belge d'indépendance dans la perspective de l'histoire, in: Académie royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques, 1969, pp. 154-168.
- Paul-Henri SPAAK, Combats inachevés, I. De l’Indépendance à l’Alliance, Parijs, 1969
- Fernand VANLANGENHOVE, La Sécurité de la Belgique. Contribution à l'histoire de la période 1940-1950, Brussel, Éditions de l'ULB, 1971, 264 p.
- Fernand VANLANGENHOVE, La Belgique et ses garants, l'été 1940: contribution à l'histoire de la politique extérieure de la Belgique pendant la Seconde Guerre Mondiale, Brussel, 1972.
- Robert ARON, Luc SCHEPENS & K. VAN DER GRAVEN, Leopold III of de onmogelijke keuze: Februari 1934-1940, Nijmegen, 1978.
- Fernand VANLANGENHOVE, L'élaboration de la politique étrangère de la Belgique entre les deux Guerres Mondiales, Brussel, 1980.
- Fernand VANLANGENHOVE, De la politique d'indépendance à l'intégration européenne, in : Le rôle des Belges et de la Belgique dans l'édification européenne, Brussel, Institut Royal des Relations internationales, 1981.
- G. VAN ROON, Kleine landen in crisistijd: Van Oslo~staten tot Benelux, 1930-1940, Amsterdam, 1985.
- E.H. KOSSMAN, De Lage Landen 1780-1980, 2 delen, Agon, Amsterdam, 1986.
- H. VAN GOETHEM & J.VELAERS, Leopold III: de Koning, het land, de oorlog, Tielt, 2001.
- Jean STENGERS, Léopold III et le Gouvernement: les deux politiques Belges de 1940, Brussel, 2002.
- E. WITTE, J. CRAEYBECKX & A. MEYNEN, Politieke Geschiedenis van België: van 1830 tot heden, Standaard uitgeverij, 2008
- Paul VAN DAMME en Stijn VAN DE PERRE, Zonder Woorden? Een geschiedenis van België in spotprenten, uitgeverij Pelckmans Kalmthout 2011 ISBN 9789028959880
- Duco Andela HELLEMA & Rik COOLSAET, Nederland-België : de Belgisch-Nederlandse betrekkingen vanaf 1940, Uitg. Boom, 2011.