Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Begijnhoven in Vlaanderen
| Vlaamse begijnhoven | ||
| Werelderfgoed cultuur | ||
| Bestand:Alexiusbegijnhof.jpg | ||
| Land | .png){kind=small} België
| |
| UNESCO-regio | Europa en Noord-Amerika | |
| Criteria | ii, iii, iv | |
| Inschrijvingshistorie | ||
| UNESCO-volgnr. | 855 | |
| Inschrijving | 1998 (22e sessie) | |
| UNESCO-werelderfgoedlijst | ||
Begijnen waren vrouwen die hun leven aan God wijdden, zonder zich uit het wereldse leven terug te trekken. In de 13e eeuw stichtten zij daartoe eigen woongebieden, genoemd begijnhoven. Deze vormden ommuurde gemeenschappen die aan hun spirituele en materiële behoeften tegemoetkwamen.
De Vlaamse begijnhoven zijn architectonische ensembles bestaande uit een centraal gelegen kerkgebouw met al of niet een infirmerie, conventen en aparte huisjes met voorhofje gesitueerd rond een plein of uitgevend op een regelmatig gevormd stratenpatroon. De bouwstijl weerspiegelt de stijl van de tijd maar was toch regionaal gekleurd door de aanwending van plaatselijk voorkomende bouwmaterialen.
De goed bewaarde en ondertussen gerestaureerde begijnhofsites houden de herinnering levend aan de traditie van de begijnen, zoals die zich in Noordwest-Europa in de middeleeuwen ontwikkelde. Door de contrareformatie en de daarmee gaande verdieping van het religieuze leven werden vele Vlaamse steden in de 17e eeuw voorzien van een nieuw begijnhof. In de 20e eeuw kregen de meeste begijnhoven na restauratie een andere bestemming zoals museum voor religieuze kunst (Sint-Truiden) of cultureel centrum (Hasselt). Sommige begijnhoven vormde men om tot studentenbehuizing (Leuven) of veranderden in bejaardenhuisvesting (Diest). Omdat de begijnen vaak hun inkomsten verdienden door de was te doen voor anderen, was de bleekweide een onmisbaar deel van het begijnhof.
Situering
Vlaamse begijnhoven erkend als Werelderfgoed
De 26 Vlaamse begijnhoven zijn hoogst uitzonderlijk en getuigen van universele waarde: ze werden dan ook in oktober 1998 voorgesteld om opgenomen te worden op de lijst van monumenten van het Werelderfgoed. De volgende lijst werd voorgesteld:
- Provincie Antwerpen: Antwerpen, Herentals, Hoogstraten, Lier, Mechelen (Groot en Klein Begijnhof) en Turnhout.
- Provincie Limburg: Borgloon, Sint-Truiden, Tongeren en Hasselt.
- Provincie Oost-Vlaanderen: Aalst, Dendermonde, Gent (Groot en Klein Begijnhof, en Sint-Amandsberg) en Oudenaarde.
- Provincie West-Vlaanderen: Brugge, Diksmuide en Kortrijk.
- Provincie Vlaams-Brabant: Aarschot, Diest, Leuven (Groot Begijnhof en Klein Begijnhof), Overijse en Tienen.
Van deze lijst werden uiteindelijk dertien Vlaamse begijnhoven opgenomen op 02/12/1998. [1]
Deze begijnhoven werden in het ICOMOS-comité van de UNESCO voorgesteld en ingeschreven op de Wereldlijst van het Cultureel Erfgoed omdat ze representatieve voorbeelden zijn van de groep begijnhoven: 5 van het stedelijk type (a), 4 van het pleintype (b) en 4 van het gemengde type (c).
- Provincie Antwerpen: Hoogstraten (b), Lier (a), Mechelen Groot Begijnhof (a), Turnhout (b).
- Provincie Limburg: Sint-Truiden (b), Tongeren (a).
- Provincie Oost-Vlaanderen: Dendermonde (b), Gent Klein Begijnhof (c), Sint-Amandsberg (a).
- Provincie Vlaams-Brabant: Leuven Groot Begijnhof (c), Diest (a).
- Provincie West-Vlaanderen: Brugge (c), Kortrijk (c).
Het oudste en het grootste Vlaamse begijnhof
Het Lierse begijnhof is volgens sommige geschiedkundigen het oudste van Vlaanderen. De datering is onduidelijk. Het is een typisch stratenbegijnhof, dat als een "dorp binnen de stad" ligt. Felix Timmermans noemde het "d'amandelboon van Lier".
Het begijnhof met de oudste historische documenten bevindt zich in Leuven en is door de Katholieke Universiteit Leuven prachtig gerestaureerd. Het andere begijnhof (Klein Begijnhof), waar maar een deel meer van overeind staat, is in 2004 door het OCMW gerestaureerd en aan individuen verkocht.
De grootste begijnhoven bevonden zich in Mechelen, Brussel en Gent, waar zelfs het Klein Begijnhof nog bijzonder uitgestrekt is. Het Begijnhof van Brussel is bijna helemaal verdwenen. Alleen de kerk staat nog overeind. Ooit woonden hier om en bij de 1000 mensen: begijnen maar ook kinderen en andere alleenstaande vrouwen. Iets minder groot waren de begijnhoven van Leuven en Diest, met ongeveer 500 inwoners, maar deze twee zijn wel goed bewaard gebleven. Enkel de kerk is niet bewaard gebleven.
Lijst van Vlaamse begijnhoven
Andere (gedateerde) begijnhoven zijn te vinden in
- vóór 1220: Begijnhof Sint-Aubert (Langestraat), Brugge
- vóór 1232: Groot begijnhof, Leuven
- 1234: Oud Sint-Elisabethbegijnhof (Begijnhofdries Gent)
- 1234: Begijnhof, Antwerpen
- 1238: Begijnhof, Kortrijk
- 1239: Begijnhof, Tongeren (eerste vermelding, dus niet de datum van de stichtingsakte)
- 1240: Begijnhof, Ieper (vernield in 1914, niet heropgebouwd na de Eerste Wereldoorlog)
- 1240: Klein Begijnhof (Lange Violettestraat 208 Gent)
- 1240: Begijnhof, Zoutleeuw
- 1242: Begijnhof Ten Wijngaerde, Brugge
- 1245: Begijnhof, Geraardsbergen
- 1245: Begijnhof, Hasselt
- 1245: Begijnhof, Tienen
- 1245: Begijnhof, Maaseik[2]
- 1250: Begijnhof, Brussel
- 1252: Begijnhof, Anderlecht
- 1253: Begijnhof, Diest
- 1256: Begijnhof, Bilzen
- 1257: Begijnhof, Lier
- 1258: Begijnhof, Borgloon
- 1258: Groot Begijnhof, Mechelen
- 1259: Begijnhof, Aarschot
- 1259: Begijnhof van Sint-Agnes, Sint-Truiden
- 1265: Begijnhof, Herentals
- 1270: Sint-Alexiusbegijnhof, Dendermonde
- 1272: Klein begijnhof, Leuven
- 1380: Begijnhof, Hoogstraten
- 1874: Nieuw Sint-Elisabethbegijnhof (Gent-Sint-Amandsberg)
Onbekende datum
- 13e eeuw: Begijnhof, Diksmuide (heropgericht in 1918)
- 13e eeuw: Begijnhof, Turnhout
- 15e eeuw: Begijnhof, Oudenaarde
Het betreft alle begijnhoven waarvan de stichtingsdata (ongeveer) bekend zijn uit stichtings- of schenkingsakten.
Zie ook
- Het Begijnhof van Amsterdam
- Begijnhof voor begijnhoven in Nederland en Noord-Frankrijk
Externe links
- (en) Begijnhoven in Vlaanderen op de website van
UNESCO Werelderfgoed - (fr) De begijnhoven in Brussel en Wallonië, Franse Wikipedia
- (fr) De dertig begijnhoven van Luik, Franse Wikipedia
Referenties
 | Werelderfgoed in België | |
|---|
| Begijnhoven in Vlaanderen |
|---|
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Beguinages in Belgium op Wikimedia Commons.
