Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vloek (krachtterm)
Een vloek is een krachtterm die ontleend is aan het domein van de godsdienst, zoals in het Nederlands godverdomme of jezus. In ruimere zin kan vloek ook slaan op ieder soort krachtterm. Een bastaardvloek is een door klankverandering van een echte vloek afgeleide krachtterm, die daardoor beoogt minder aanstoot te geven, zoals potverdomme of jasses. Vloeken is het uiten van een vloek, een bastaardvloek, of een ander soort krachtterm.
Typen
Nederlandse aan het domein van de godsdienst ontleende vloeken kunnen afgeleid zijn van:
- Namen
- God: god, mijn god, heremijngod, godmiljaar, godallemachtig, met de bastaardvloeken gods, gads, gatsie, gatsiedarrie, gets, getsie, getsiederrie, gossiemijne. Hiervan zijn ook afgeleid de interjecties goh en gossie.
- Jezus: jezus, jezus mina, en het Engelse leenwoord jesus, met de bastaardvloeken jasses, jesses, jeminee, jemig, jeez. Hiervan zijn ook afgeleid jakkes en de interjecties jee en jeetje.
- Maria: maria, moeder gods
- Duivel: duivels, verduiveld, met de bastaardvloek deksels
- Formules
- God verdoeme me: godverdomme, verdomme, met de bastaardvloeken gadverdamme, potverdomme, potdorie, potjandorie, potverdikke, potverdriedubbeltjes, etc.
- God zal me (...): godsamme, godsammekrake
- Ik ben verdomd als niet (...): verdomd (ook gebruikt als graadwoord)
- (Frans) Au nom de Dieu: nondeju
- (Frans) Sacre Dieu: sakkerju
- (Frans) Par Dieu: alleen de bastaardvloek parbleu
- Voorchristelijke religieuze elementen
- Onweer: donders, bliksems, met de bastaardvloek blikskaters
Status
Vloeken behoren als alle krachttermen tot het expressieve taalgebruik, waardoor ze niet in alle situaties bruikbaar of aanvaardbaar zijn.
Doordat vloeken ontleent zijn aan het domein van de godsdienst worden ze vaak als extra aanstootgevend ervaren. Vloeken die afgeleid zijn van het woord god of de naam Jezus kunnen door christenen gezien worden als in strijd met het derde gebod, dat het 'ijdel' gebruik van Gods naam verbiedt (Exodus 20:7); vloeken die afgeleid zijn van eedsformules kunnen gezien worden als in strijd met de aansporing in de bergrede om niet te zweren (Matteüs 5:33-37). Vloeken wordt actief bestreden door de christelijke organisatie Bond tegen het vloeken. Ook niet-christenen kunnen vloeken als aanstootgevend ervaren. Niet-christelijke gelovigen kunnen een vloek ook als 'ijdel' gebruik van de naam van hun god zien. Doordat het woord / begrip 'god' geen betekenis heeft, is voor hen 'vloeken' slechts een uiting van een 'ernstig ongenoegen'. Strikte atheïsten kunnen iedere verwijzing naar godsdienst als storend ervaren.
Onder jongere generaties in Nederland maken vloeken geleidelijk plaats voor krachttermen die ontleend zijn aan het domein van het geslachtsverkeer.[1]
Literatuur
- P.G.J. van Sterkenburg. 2001². Vloeken: een cultuurbepaalde reactie op woede, irritatie en frustratie. Den Haag: Sdu Uitgevers. ISBN 90-12-09026-1.
Zie ook
Vrije mediabestanden over Profanity op Wikimedia Commons
Bronvermelding