Automutilatie bij (ernstig) meervoudig gehandicapten

Automutilatie bij verstandelijk gehandicapten, wat wordt er onder verstaan:

Onder automutilatie wordt verstaan: gedrag dat direct leidt tot letsel, verandering of vernietiging van de huid of het lichaam zonder dat er sprake is van een bewuste suïcidale intentie. Bij verstandelijk gehandicapten komt automutilatie erg veel voor. Met name bij zeer ernstig verstandelijk gehandicapten tussen de 20 en 50 jaar oud. Naast automutileren hebben de verstandelijk gehandicapten ook vaak een probleemgedrag in samenhang met een genetische aandoening en/ of psychiatrische stoornis. De verstandelijk gehandicapten uiten de agressie op zichzelf of door middel van gebruik van voorwerpen. De agressie is hierbij op zichzelf gericht en niet op andere voorwerpen. Er zijn vele soorten van zelfbeschadigingen te noemen.

Veel voorkomende zelfbeschadigingen bij verstandelijk gehandicapten zijn:

- Slaan

- Bijten

- Krabben

- Knijpen

- Trekken/ plukken

- Peuteren

- Bonken met hoofd

- Rumineren

- Uittrekken van haren

Oorzaken van automutileren:

Het is niet altijd te achterhalen waarom veel verstandelijk gehandicapten zichzelf beschadigen. Er moet wel een sterke prikkel aanwezig zijn wat hun ertoe leidt om te gaan automutileren. Bij ‘normale’ mensen komt automutileren minder vaak voor dan bij verstandelijk gehandicapten, dit kan o.a te maken hebben met het stukje communiceren en dat deze doelgroep vaak niet weten wat de consequenties zijn van hun zelfbeschadiging.

Er zijn 4 oorzaken voor automutilatie te benoemen, namelijk:

- Uiting van frustratie op zichzelf gericht

o Cliënt zit in de sociaal emotionele ontwikkelingsfase (laag niveau)

- Er is onduidelijkheid of onbegrip bij de verstandelijk gehandicapten

o Een gevolg hiervan kan zijn dat ze zichzelf gaan beschadigen zodat ze aandacht krijgen

- Verveling, onderprikkeling

- Pijn wat niet zichtbaar is zoals oorontsteking, kiespijn, buikpijn

- Een plotselinge verandering het gedrag kan ook duiden op een lichamelijke aandoening

o Menstruatie, obstipatie, epileptische activiteit

Een aantal andere oorzaken kunnen ook zijn:

- De cliënten hebben een negatief zelfbeeld

- Ze willen aan hun gevoelens ontsnappen

- Ze zijn eenzaam en willen deze gevoelens niet voelen, dus beschadigen ze zichzelf (anders soort pijn)

- Ze zijn er zo aan gewend dat het een gewoonte is geworden

Uit een aantal onderzoeken is gekomen dat automutilatie gekoppeld kunnen worden aan de volgende factoren: - Sociale consequenties

- Zelfstimulering

- Het uitstellen van bepaalde situaties

- Het verminderen van stress of spanning

Welke syndromen zijn gelinkt aan zelfbeschadiging:

Er zij een aantal syndromen die geassocieerd worden met automutilatie. Een paar van deze syndromen waar er een vergrote kans is op automutilatie zijn:

- Smith-Magenissyndroom

o Syndroom waarbij kinderen een ontwikkelingsachterstand in combinatie met gedragsproblemen, een omgedraaid dag-nacht ritme en een typisch uiterlijk hebben

- Lesch-Nyhansyndroom

o Dit is een erfelijke stofwisselingsziekte waarbij er te veel urinezuur in het lichaam zit. Urinezuur is een afvalstof die ontstaat bij allerlei processen in het lichaam. De oorzaak is een verandering in het erfelijk materiaal

- Prader-Willisyndroom

o Dit wordt gekenmerkt door een zeer lage spierspanning en voedingsproblemen direct na de geboorte

- Rettsyndroom

o Is een aangeboren ontwikkelingsstoornis waarbij de ontwikkeling op jonge leeftijd stil staat

- Fragiele-X-syndroom

o Is een erfelijke aandoening. De oorzaak is een verandering van het erfelijk materiaal. Bij deze aandoening heeft iemand een bepaald stukje van het erfelijk materiaal teveel

Automutileren een verslaving:

Automutileren kan ook een verslaving zijn. Door automutilatie komt er in het lichaam endorfine vrij. Deze zorgt ervoor dat je je rustig en prettig voelt. Hierdoor kan het komen dat je dit vaker gaat doen. En zo geldt dat ook voor verstandelijk gehandicapten. Door vaak te automutileren kan er lichamelijk schade ontstaan zoals wondjes. Dit kan ook leiden tot doofheid en/of blindheid. Er zijn hulpmiddelen om het automutileren te voorkomen of te verminderen. Toch zullen ze vaak een manier vinden om dit toch te kunnen doen. Belangrijk is rekening te houden met de oorzaken van automutileren. Zo kan je vaak het automutileren proberen te verminderen/voorkomen.