Attische kalender (kwiki)

Zie Attische kalender voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

1e maand	ὁ ἑκατομβαιών	Hekatombaion	juli - augustus
2e maand	ὁ μεταγειτνιών	Metageitnion	augustus - september
3e maand	ὁ βοηδρομιών	Boèdromion	september - oktober
4e maand	ὁ πυανεψιών	Puanepsion	oktober - november
5e maand	ὁ μαιμακτηριών	Maimaktèrion	november - december
6e maand	ὁ ποσειδεών	Poseideon	december - januari
7e maand	ὁ γαμηλιών	Gamèlion	januari - februari
8e maand	ὁ ἀνθεστηριών	Anthestèrion	februari - maart
9e maand	ὁ ἐλαφηβολιών	Elafèbolion	maart - april
10e maand	ὁ μουνιχιών	Moenichion	april - mei
11e maand	ὁ θαργηλιών	Thargèlion	mei - juni
12e maand	ὁ σκιροφοριών	Skirophorion	juni - juli

De Attische kalender was de lunisolaire kalender uit het oude Athene.

Het jaar

Het jaar begon met de eerste nieuwe maan na de zomerzonnewende. Een gewoon jaar bevatte twaalf maanden, maar soms werd na de zesde maand (poseideoon) een schrikkelmaand (tweede poseideoon) ingevoegd.

Maanden

• De maand begon met de nieuwe maan.
• Een maand van 29 dagen heette een κοῖλος μήν (koilos mēn, holle maand).
• Een maand van 30 dagen was dit πλήρης μήν (plērēs mēn, volle maand).

De dagen van de maand

• De eerste dag van de maand was de νουμενία (noumenía)
• De laatste dag heette ἕνη καὶ νέα (hénē kaì néa, „oud en nieuw”).

De Attische maand was ingedeeld in drie decades van 10 of 9 dagen.

• De eerste decade heette de (μηνὸς) ἱσταμένου (ὁ ἀρχομένου), mēnòs histaménou (ho archomēnou), „toenemende maan”;
• De tweede decade was de (μηνὸς) μεσοῦντος, mēnòs mesountos, „midden van de maand”; of ἐπὶ δέκα, epì déka, „na de tien”;
• De derde decade werd de (μηνὸς) φθινόντος, (mēnòs) phthinóntos genoemd: „afnemende maan”.

Gedurende de eerste en de tweede decade werden de dagen van 1 tot 10 genummerd; in de derde (afnemende) decade werd van 10 afgeteld naar de laatste dag van de maand. Wanneer de maand slechts 29 dagen had, begon men de derde decade af te tellen vanaf 9; volgens anderen sloeg men dag 2 van de derde decade over en ging dadelijk naar ’oud en nieuw’. Omstreeks de vierde eeuw v.Chr. telde men ook de dagen van de derde decade in stijgende volgorde. Om het verschil duidelijk te maken met het oudere telsysteem gebruikte men hiervoor de term μετ᾽εἰϰάδας, met eikádas. Bijvoorbeeld: de tweede dag van de derde decade (dus de 22e dag van de maand), heette de δευτέρα (tweede) μετ᾽εἰϰάδας.

Jaartelling

Aanvankelijk gebruikte men de ambtstermijnen van de Atheense magistraten als jaartelling.

Later gebruikte men de jaren van de om de vier jaar plaatsvindende Olympische Spelen (olympiaden) als jaartelling. Dit was een van de weinige jaartellingssystemen uit de oudheid dat onafhankelijk was van de regeringsjaren van de heersers. De eerste olympiade was het jaar 776 v.Chr. Grotendeels door de impuls van Timaios van Tauromenion in 310 v.Chr. werd de olympiade gebruikelijk bij de geschiedschrijvers. De olympiadentelling raakte in onbruik nadat keizer Theodosius I de Olympische Spelen in het jaar 394 afschafte.

Moeilijkheden

Vanaf de vijfde eeuw v.Chr. was de cyclus van Meton in Athene bekend. Met deze cyclus van 19 jaar kon men de maankalender van 354-355 dagen betrekkelijk goed in de pas te houden met het zonnejaar van ongeveer 365,2422 dagen, door in de jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 van de cyclus een schrikkeljaar in te voegen. Maar het bleven vooral de magistraten die verantwoordelijk bleven voor plannen van de kalender en het invoegen van schrikkelmaanden. De filosoof Aristoteles vond dat de Griekse kalenders slecht gemaakt waren, en de toneelschrijver Aristophanes spotte in het stuk De Wolken dat de maan en de kalender niet altijd in overeenstemming waren.