Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Armeens-Azerbeidzjaanse Oorlog
.png){kind=link}
.svg){kind=link}
De Armeens-Azerbeidzjaanse Oorlog, die begon na de Russische Revolutie, was een reeks moeilijk te classificeren conflicten van 1918 tot 1920 tijdens de korte onafhankelijkheid van Democratische Republiek Armenië en Democratische Republiek Azerbeidzjan. Het Ottomaanse Rijk en het Britse Rijk waren erbij betrokken in verschillende hoedanigheden: het Ottomaanse Rijk verliet het gebied na de Wapenstilstand van Mudros, maar Britse invloeden bleven daar totdat Dunsterforce zich terugtrok in de jaren 1920. Bij de conflicten in de betwiste districten Gazakh-Shamshadin, Zangezoer, Nachitsjevan en Karabach waren ook burgers betrokken. Het gebruik van guerrillaoperaties waren de hoofdredenen achter het hoge aantal burgerslachtoffers. De redenen achter dit conflict zijn na bijna een eeuw nog lang niet duidelijk.
In 1917 vond de Russische Revolutie plaats en stortte het land in chaos, waardoor de Russische veroveringen op het Ottomaanse Rijk verloren gingen en tegelijkertijd de Armeniërs op voormalig Russisch grondgebied hun eigen staat konden stichten. De Armeense Republiek kreeg te maken met militaire interventies van Azerbeidzjan, het Ottomaanse Rijk, Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie. Aanleiding voor de interventies waren de grenzen van de nieuwe Republiek. Armenië, en het eveneens in 1918 onafhankelijk geworden Azerbeidzjan, maakten beide aanspraak op de provincies Nachitsjevan, Zanguezoer en Nagorno-Karabach. De grens tussen Armenië en het Ottomaanse Rijk was eveneens betwist.
De strijd om Nachitsjevan werd als eerste beslecht. Een succesvolle Turkse militaire interventie voegde de provincie toe aan het grondgebied van de Azeri's. Ondanks de Turkse militaire steun aan Azerbeidzjan slaagde een Armeens partizanenleger erin om de provincie Zanguezoer bij Armenië te voegen. Met het einde van de Eerste Wereldoorlog op 30 oktober 1918 was de Turkse rol in de Kaukasus voorlopig uitgespeeld.
Van oktober 1918 tot augustus 1919 deed Groot-Brittannië zijn invloed gelden in de Kaukasus. Het Britse leger was vanuit Perzië naar de Kaukasus opgetrokken om de Turkse invloed in de regio in te dammen en de Witte Legers in de Russische burgeroorlog te steunen. De Britten probeerden de Turkse ambities in de regio in te tomen door de Azerbeidzjaanse aanspraak op de drie betwiste provincies en de Armeense aanspraak op Turks grondgebied te steunen. Groot-Brittannië hoopte twee levensvatbare staten te vestigen. Het Britse leger ging er niet toe over Zanguezoer en Nagorno-Karabach gewapenderhand bij Azerbeidzjan te voegen. In plaats daarvan verwees Londen de Armenen en de Azeri's naar een Parijse vredesconferentie waar de grenzen in de Kaukasus definitief zouden worden vastgelegd. Groot-Brittannië wachtte de uitkomst van de conferentie niet af, in augustus 1919 trok het land zich terug uit de Kaukasus. De Britse militaire interventie had een Armeense poging voorkomen om Nagorno-Karabach net als Zanguezoer gewapenderhand onder Armeens gezag te plaatsen. Met het vertrek van het Britse leger barstte de strijd om Karabach los. Daarbij werd onder andere de voornamelijk Armeense stad Shushi door de Azeri's grotendeels verwoest, omgedoopt in Shusha, en in bezit genomen. Terwijl Armenië en Azerbeidzjan slag leverden om Nagorno-Karabach intervenieerde de Sovjet-Unie als derde partij in het conflict. In 1920 trok het Rode Leger Azerbeidzjan binnen en bezette vervolgens Nagorno-Karabach, Zanguezoer en Nachitsjevan. Het Armeense ministaatje dat overbleef werd door Turkije aangevallen en trad in november 1920 uit lijfsbehoud toe tot de Sovjet-Unie. Een paar weken daarvoor was de Parijse vredesconferentie uitgemond in het verdrag van Sèvres waarin delen van het Ottomaanse Rijk aan Armenië werden toebedeeld. Voor de Armenen kwam het verdrag te laat en de Geallieerden waren niet bereid het verdrag gewapenderhand af te dwingen.
In 1921 sloten de Sovjet-Unie en het Ottomaanse Rijk het verdrag van Kars waarin de grens tussen beide landen werd vastgelegd. In ruil voor de door het Ottomaanse Rijk bezette Georgische havenstad Batoemi droeg de Sovjet-Unie Armeens grondgebied over aan Turkije. Nachitsjevan werd om de Turken tegemoet te komen een autonome Azerbeidzjaanse provincie. Volgens het verdrag van Kars uit 1921 stond Turkije garant voor de autonome status van Nachitsjevan. Als verdere tegemoetkoming aan de Turken plaatste Stalin in 1923 Nagorno-Karabach als autonome deelrepubliek onder het gezag van Azerbeidzjan.