Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Architectenbureau Charels, Charels en Hamel
Het Architectenbureau Charels, Charels en Hamel was tussen 1898 en 1955 actief langs de Baron Ruzettelaan (nu nummer 133) te Assebroek (Brugge). De archieven van Louis Ernest Charels, Louis François Charels en Jean Hamel werden onder deze benaming gedeponeerd in het Provinciaal Archief van West-Vlaanderen en worden sedertdien aldus vermeld in publicaties. Soms wordt de familienaam als 'Charles' gespeld, onder meer in de bevolkingsregisters van Assebroek rond 1900.
Louis Ernest Charels
Louis Ernest Charels (Gent, 11 januari 1875 - Assebroek, 11 november 1912) werd volgens de geboorteakte (nr. 138) geregistreerd als Ludovicus Ernestus Charles, zoon van Franciscus Charles, bediende (geboren te Antwerpen op 20 december 1843) en Maria Antonia De Cock (geboren te Sint-Joris-ten-Distel op 9 januari 1843). Volgens een randmelding in de akte werd de naam verbeterd in Charels op 13 december 1910, ingevolge een vonnis van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Gent van 7 december 1910. Een identieke randmelding is vermeld in de geboorteakte van zijn oudere broer Theophilus. De handtekening van de vader in beide akten kan als Charels gelezen worden.
Het gezin woonde sedert 1891 in Assebroek op het adres Steenbruggestraat 67, nu Baron Ruzettelaan. De huisnummers van deze straat werden herhaaldelijk gewijzigd; de juiste plaats is moeilijk te achterhalen. De vader Franciscus/François was 'bediende in een fabriek'. Hij overleed op 27 juni 1918 als 'handelsreiziger' in de Mariastraat te Brugge.[1] Het kan zijn dat hij toen in die straat woonde, maar wellicht overleed hij in het Sint-Janshospitaal.
Louis Ernest Charels studeerde vanaf 1892 aan de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van Brugge. Zijn eerste ontwerpen dateren van 1898. Hij werd onmiddellijk actief als ontwerper van boulevardarchitectuur in 'Brugse' neogotische en neorenaissancestijl langs invalswegen (de huidige Baron Ruzettelaan en Generaal Lemanlaan) en langs de nieuwe lanen tussen Boeveriepoort en Dampoort. Hij werkte ook buiten Brugge en ontwierp eveneens arbeidershuizen, scholen en kastelen.
In het Bulletin des Métiers d'Art worden zijn realisaties in de Generaal Lemanlaan (waarvan geen plannen in het archief te vinden zijn) geprezen als modern en origineel. In een ander nummer van hetzelfde tijdschrift wordt vermeld dat in 1908 zeven van zijn ontwerpen bekroond werden in een wedstrijd.[2]
In een artikel van 1911 wordt hij door Louis Cloquet omschreven als jonge Vlaamse architect, samen met Jozef Viérin, Huib Hoste en (de nu onbekende) Biebuyck, opvolgers van Delacenserie, Vinck en De Wulf, met een moderne architectuur in een traditionele stijl.[3]
Tegen het einde van de twintigste eeuw was Louis Ernest Charels echter zo vergeten dat bij zijn vermelding in het boek Stenen Herleven zelfs geen geboorte- of sterfdatum kon opgegeven worden.
Louis François Charels
Louis François Charels (Sint-Michiels, 25 augustus 1913 - Assebroek, 23 juli 1949) was de tweede zoon van Théophile Charels (broer van Louis Ernest) en Claire Fouquerau. Hij heeft zijn oom nooit gekend, maar kon wel beschikken over diens plannen en documentatie.
Na zijn middelbare studies aan het Sint-Lodewijkscollege volgde hij van 1933 tot 1937 een opleiding tot architect en landmeter aan het Institut Supérieur d’Architecture Saint-Luc in Doornik.
Hij kreeg zijn eerste opdrachten vanaf 1938, onder meer van de familie Wante, voor wie zijn oom Louis Ernest veel ontwerpen gemaakt had. Door zijn legerdienst, het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en enkele maanden krijgsgevangenschap restte hem weinig tijd voor het uitoefenen van zijn beroep als architect. Tijdens de oorlog (1942-1943) maakte hij in Noord-Frankrijk een groot aantal waardebepalingen, wellicht voor verzekeringsmaatschappijen.
Ook na de oorlog werd op hem een beroep gedaan voor het schatten en herstellen van oorlogsschade. Zijn eerste grote opdracht was de bouw van 27 woningen te Assebroek in het kader van de Wet De Taeye. In de dossiers wordt hiervoor als adres 'Veldlaan' (een onbestaande straatnaam) vermeld, maar uit een vergelijking met de huidige situatie kan afgeleid worden dat het om Zandtiende gaat.
Tijdens de oorlog was zijn vriend Gaston Roelandts gefusilleerd wegens zijn activiteiten in het verzet. Charels ontwierp op vraag van de familie een gedenkzuil, die opgericht werd op het einde van de Baron Ruzettelaan, tegenover het kasteel van de familie Roelandts.
Louis François Charels stierf zonder erfgenamen op 23 juli 1949 na een korte ziekte.
Jean Hamel
Jean Hamel (Rouen, 10 oktober 1912 - overleden in Frankrijk, vóór april 2000) had ook architectuurstudies gevolgd aan het Institut Supérieur d’Architecture Saint-Luc in Doornik. Hij trouwde te Assebroek op 23 juli 1947 met Raymonde Charels (1915-2000), dochter van Théophile, de oudere broer van Louis Ernest Charels. Het koppel woonde eerst in Frankrijk, maar nam na het overlijden van Louis François diens architectenbureau over.
In het archief zijn tientallen plannen van Hamel bewaard uit de periode 1949-1955, vooral voor nieuwbouwwoningen in de randgemeenten van Brugge.
Later keerde het gezin terug naar Frankrijk, maar behield de woning langs de Baron Ruzettelaan 133 te Assebroek. Zij overleden kinderloos, waardoor de woning, na een lange periode van leegstand, toekwam aan de Belgische staat.
Archief
Tijdens de verkoopprocedure van de woning bleek dat de inboedel (meubilair, archieven ...) sedert het eind van de jaren 1950 onaangeroerd gebleven was. Het archief werd ondergebracht bij de Provinciale Archiefdienst West-Vlaanderen te Sint-Andries, de bibliotheek bij het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) te Antwerpen.
Realisaties
Na tientallen jaren volledig vergeten te zijn, werd Louis Ernest herontdekt als belangrijk Brugs architect uit het begin van de twintigste eeuw. Alhoewel veel van zijn ontwerpen bewaard zijn, is de collectie toch ver van volledig. Bovendien zijn sommige plannen moeilijk te identificeren. Hierna zijn de realisaties vermeld waarvoor én plannen bestaan, én een vermelding in de Inventaris van het Onroerend Erfgoed opgenomen is, of waarvoor het auteurschap door andere bronnen (tijdschriften, stadsarchief Brugge) bevestigd is.
Louis François is slechts gedurende een korte periode actief geweest. Er worden enkele realisaties opgenomen die hem typeren. Het archief van Jean Hamel werd nog niet onderzocht.
In de lijst wordt het adres gevolgd door de referentie van de Provinciaal Archiefdienst (BE...) en die van de Inventaris van het Onroerend Erfgoed (ID...).
Louis Ernest Charels
- Assebroek, Baron Ruzettelaan 55 (ID 76901)
- Assebroek, Baron Ruzettelaan 103-107, 'Villa des Violettes', 'Villa des Roses' en 'Villa des Iris' (BE PAWV A/K./1146, ID 76905)
- Assebroek, Baron Ruzettelaan 111, 'Villa Josephine' (BE PAWV A/K./1184, ID 76906)
- Assebroek, Baron Ruzettelaan 131-133 (BE PAWV A/K./1139, ID 76909 - 76910)
- Assebroek, Generaal Lemanlaan 190 (ID 77090)
- Assebroek, Generaal Lemanlaan 192 (ID 77091)
- Assebroek, Generaal Lemanlaan 194 (ID 77092)
- Assebroek, Generaal Lemanlaan 196, 'De Reiger' (ID 77093)
- Assebroek, Pastoor Verhaegheplein 11, pastorie (ID 77149)
- Assebroek, Sint-Katarinastraat, school (BE PAWV A/K./1155, ID 77176)
- Brugge, Cordoeaniersstraat 9 (BE PAWV A/K./1142)
- Brugge, Filips de Goedelaan 3, 'Groene Distel' (ID 57512)
- Brugge, Filips de Goedelaan 6, 'Gulden Vlies' (ID 57514)
- Brugge, Filips de Goedelaan 7, 'Filips de Goede en Maria van Bourgondië' (ID 57515)
- Brugge, Filips de Goedelaan 8, 'De Wapens van Bourgondië' (ID 57516)
- Brugge, Gapaardstraat 8 (BE PAWV A/K./1161, ID 12004)
- Brugge, Groeninge 53 (BE PAWV A/K./1154, ID 81936)
- Brugge, Guido Gezellelaan 36 (BE PAWV A/K./1192, ID 82466)
- Brugge, Guido Gezellelaan 38 (BE PAWV A/K./1163, ID 82468)
- Brugge, Koningin Elisabethlaan 36, 'Den Ghecroonden Hamere' (ID 82677)
- Brugge, Pandreitje 8 (BE PAWV A/K./1157 - 1158 - 1159 - 1160, ID 82112)
- Brugge, Predikherenrei 22-23, 'De Walvisch' (BE PAWV A/K./1193)
- Brugge, Sint-Jakobsstraat 26, 'Het Wielken' (BE PAWV A/K./1135, ID 29668)
- Brugge, Steenkaai 42, 'Ruddershove' (ID 57879)
- Brugge, Walplein 38-39, 'De Drie Leeuwen' (BE PAWV A/K./1141, ID 82231 - 82232)
- Brugge, Wijnenburgstraat 7 (BE PAWV A/K./1174, ID 57891)
- Maldegem, Noordstraat 103 (BE PAWV A/K./1137, ID 50664)
- Ruddervoorde, Kortrijksestraat 493, 'Kasteel Sint-Hubert' (ID 88198)
- Sint-Andries, Doornstraat 215, 'Het Foreyst' of 'Les Cèdres' (ID 74847)
Louis François Charels
- Assebroek, Baron Ruzettelaan, monument Gaston Roelandts (BE PAWV A/K./1302 - 1303 - 1304, ID 76945)
- Assebroek, Zandtiende, sociale woningen met staatspremie (BE PAWV A/K./1342)
- Brugge, Gentpoortstraat 11, 'De Lelie' (BE PAWV A/K./1337, ID 81909)
Literatuur
- Stenen Herleven. 111 jaar 'Kunstige Herstellingen' in Brugge 1877-1989
- Brigitte BEERNAERT, Brochure Open Monumentendag 2007, Brugge
- Gwenny VLAEMYNCK, Pastorieën en pastoorswoningen te Brugge (1802-1914): Een vergelijking tussen het centrum en de periferie. UGent, onuitgegeven verhandeling, 2007-2008.
- Thomas BEAUPREZ, Inventaris van het archief van het Brugse architectenbureau Charels, Charels en Hamel bewaard in het Provinciaal Archief West-Vlaanderen. VUB, onuitgegeven verhandeling, 2009-2010.
Externe links
- Provinciale Archiefdienst West-Vlaanderen
- Centrum Vlaamse Architectuurarchieven
- Inventaris van het Onroerend Erfgoed
- Fiche Archief architectenbureau Charels op Odis
- Fiche Louis-Ernest Charels op Odis
- Fiche Louis-François Charels op Odis
- Fiche Jean Hamel op Odis
Referenties
- º Stadsbode, 29 juni 1918, op http://historischekrantenbrugge.be/
- º Bulletin des Métiers d'Art, 1906/07, p. 201-211 en 1910/10, p. 449-458, geciteerd in Stenen Herleven, p. 201.
- º Le Sud (Ieper), 29 juli 1934, Architecture West-flamande ancienne et moderne, herdruk van een artikel uit 1911 (via www.historischekranten.be).
