Anarchie (Engeland)

De Anarchie of The Anarchy is een duistere periode uit de Geschiedenis van Engeland, die ook wel “de 19-jarige winter” genoemd. Het is de periode waarin koning Stefanus van Engeland op de troon zat(1135-1154). Deze periode is gekenmerkt door burgeroorlogen en strijd om de troon.

Er woedde een successiestrijd tussen de aanhangers van Stefanus en die van zijn nicht, Mathilda of Maud. Stefanus was op dat moment tot koning gekroond, maar de oorlog zorgde er voor dat er geen echte regering was gedurende zijn machtsperiode. Pas met het Verdrag van Wallingford (ook Verdrag van Winchester) komt er een einde aan de oorlog. Hiermee verklaart Stefanus dat de zoon van Mathilda, Henry Curtmantle, zijn opvolger wordt. Hij werd tot koning gekroond na de dood van Stefanus, 1154. Daarmee begon de dynastie van Plantagent als Koningen van Engeland.

Oorsprong

Stefanus was de favoriete neef van Koning Henry I van Engeland (1100-1135). Zijn zoon, en daarmee ook de wettige opvolger van de troon, stierf in 1120 in het “Witte Schip”. Henry benoemde zijn dochter Mathilda als wettige opvolger. Hij dwong zijn baronnen, inclusief Stefanus, er toe meerdere keren trouw te zweren aan haar. Nog nooit had een vrouw over Engeland geheerst. Mathilda verbleef de grootste tijd van haar leven buiten Engeland.

Conflict tussen Stefanus en Mathilda

Na de dood van Henry I in 1135 haastte Stefanus zich naar Engeland. Hoewel de baronnen de voorkeur gaven aan zijn oudere broer Theobald, werd Stefanus opgenomen in Londen en geprezen als Koning van Engeland. In Winchester was zijn jongere broer Henry bisschop. Hij verzekerde hem de schat en de steun van zowel aartsbisschop William Corbeil en de toekomstige “Chief Justiciar” Roger van Salisbury. De baronnen keurden de usurpatie van Stefanus goed.

Ondertussen maakte Stefanus een reeks slechte beslissingen waardoor de mensen die hem steunden zich plots tegen hem keerden. Zijn eigen broer, Henry, die bisschop was van Winchester, verzette zich tegen Stefanus om dat hij een paar bisschoppen liet arresteren. Dit was een aanval op de kerk zelf. In 1139 viel Mathilda Engeland binnen en bleef in de burcht Arundel. Stefanus liet haar toe om verder te reizen om Robert van Gloucester te ontmoeten. Zo probeerde hij al zijn vijanden in één gebied te krijgen.

Nog een graaf die zich tegen Stefanus keerde was Ranulf van Chester. Hij verhuisde naar Lincoln en nam het kasteel in. Ondanks de vredesakkoorden tussen Stefanus en Ranulf, reageerde Stefanus op het pleidooi van zijn burgers. Hij viel het kasteel aan. Ranulf kon ontsnappen en richtte een verbond om met zijn schoonvader Robert van Gloucester. Op 2 februari 1141 leed Stefanus een nederlaag in de Strijd van Bristol. Hij werd gevangen genomen in Bristol en Mathilda regeerde tijdelijk over Engeland vanuit Londen. Maar haar vijanden in Londen dwongen haar de hoofdstad te verlaten en naar Oxford te trekken.

In 1141 werd Robert van Gloucester slachtoffer van de vrouw van Stefanus, Mathilda van Boulogne, en zijn Vlaamse generaal, William van Ypres. Hij is graaf van Kent. Mathilda besloot het op een akkoord te gooien. Ze gaf Stefanus terug in ruil voor Robert. Stefanus kwam terug op de troon. Nu regeerde hij over een groot deel van het land. Hij viel Mathilda aan in Oxford. Haar ontsnapping midden in de nacht door de sneeuw werd legendarisch.

De periode waarin Stefanus aan de macht stond

Koning Stefanus was niet geïnteresseerd in de administratieve kant het koning zijn. In 1139 viel hij Roger van Salibury en zijn “grote administratieve dynastie” aan. Daarmee zorgde hij ervoor dat hij geen steun meer kreeg van een corps van technici die zijn regering begrepen en gemaakt hadden. Veel getalenteerde schrijvers vluchtten weg na de aanval op Roger. Dit leidde tot een onderbemanning van heel wat ambten. Ook andere bureaucratieën vonden dat er een tekort aan personeel was. Hij verving een groot aantal bureaucraten door mensen die zo goed als geen ervaring hadden. Dit zorgde ervoor dat zijn systeem doorbroken werd en dat hij een stap achterkwam op zijn vijanden. Wanneer Koning Stefanus gevangen werd door Robert of Gloucester was zijn administratie maar een vierde van wat het was wanneer hij zijn regeringsperiode begon.

Stefanus liet de baronnen toe tirannen te worden van hun landdeel. Er was geen sterke centrale macht in het land en de landeigenaars namen de macht in eigen handen. Ze inden belastingen en legden boetes op. De periode waarin Stefanus aan de macht was werden Anglo-Saxon Chronicle, Peterborough Chronicle (Anglo-Saxon Chronicle, Peterborough Chronicle) Koning Stefanus deed niets om zijn tirannieke baronnen te stoppen. Hij had geen macht genoeg.

Na de vlucht van Mathilda

Gedurende de hele periode waar Stefanus op de troon zat heerste onrust in het land. Ook wanneer Mathilda terug naar Anjou ging in 1147 bleef de onrust. Stefanus verkeerde in een zwakke gezondheid. Hij wilde zijn oudste zoon en opvolger Eustace al kronen tijdens zijn leven, maar de paus liet dat niet toe.

De zoon van Mathilda, de toekomstige Henry II van Engeland, groeide op tot een begaafde militair en tacticus. Hij kwam in januari 1153 Engeland binnen. Hij stak het kanaal over met een vloot van 36 schepen. Daarop bracht hij 3000 soldaten en 140 ruiters mee. Stefanus regelde een tijdelijke wapenstilstand, maar Eustace bleef een regeling met Henry tegenwerken. Zijn plotse dood in augustus 1143 maakte een eind aan het verzet tegen Henry. De enige wettige erfgenaam op de troon is zijn zoon William van Blois. Deze maakte geen aanspraak op de troon en liet Henry koning worden. Hijzelf werd benoemd tot graaf van Surry.

Stefanus en Henry ondertekenden het verdrag van Wallingford (ook Verdrag van Winchester) in november 1153. Daarin stond vermeld dat Stefanus koning mag blijven met Henry als zijn wettige opvolger. Sinds het leger van Henry het land controleert, is Stefanus maar een speelfiguur aan de macht. Hij stierf in 1154. Henry en zijn vrouw Eleanor van Aquitanië werden gekroond in Westminster Abby. Dit was het definitieve punt achter de 19-jarige winter.