Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Alteratie (muziek)
Een alteratie betekent in het algemeen, zowel in de klassieke muziek als in de jazzmuziek, een wijziging van een toon. Dit kan met andere woorden een verlaging (mol-b) of een verhoging (kruis-#) zijn. Een alteratie komt ofwel voor in een akkoord, ofwel in een toonladder. Een bekend voorbeeld van een klassiek gebruikte alteratie komt voor in het Napolitaans sextakkoord.
Alteraties komen in de jazzmuziek niet voor in de basis van een akkoord of een toonladder, maar wel in de uitbreiding (tensions) daarvan. Met de basis bedoelt men de tonica, plus de guide tones van een akkoord. Zij bepalen of een akkoord (en daarmee samenhangend, een toonladder) majeur, mineur, of dominant is. Bijvoorbeeld: C7 (dominant septiem) bestaat uit do (tonica), mi (grote terts), sib (kleine septiem). Als één van deze noten gewijzigd wordt krijg je de basis van een ander akkoord, en spreek je dus niet over alteraties.
Alteraties komen pas voor bij de uitbreidingen (tensions) van die guide tones. Die uitbreidingen zijn de kwint, de negen, de elf, en de dertien. Deze tensions zijn diatonisch (vb.: Cm7(11), of Gb9, ... ). Als men nu één van deze tensions verlaagt of verhoogt, spreekt men van alteraties (vb. Fm7(b5), of G7(b9), of Eb7(#11), ... ). Alteraties worden meestal tussen haakjes geplaatst.
Concentrische alteratie
Wanneer een alteratie een leidtoon-werking heeft voor een van de tonen van een drieklank op de tonica spreekt men van een 'concentrische alteratie'. Deze alteraties kunnen zowel binnen een gegeven toonsoort voorkomen, alswel de toonsoort verlaten.
Voorbeeld bij een C-akkoord:
| akkoordtoon | natuurlijke leidtonen met oplossing | kunstmatige leidtonen met oplossing |
|---|---|---|
| G (de kwint in een C-akkoord) | Fis (verhoogde 4e toon van de ladder) → G As (verlaagde 6e toon van de ladder) → G | |
| E (de terts in een majeur C-akkoord) | F (de 4e toon van de ladder is bovenleidtoon van de terts) → E | Dis (verhoogde 2e toon van de ladder) → E |
| Es (de terts in een mineur C-akkoord) | (D → Es) [1] | Fes (verlaagde 4e toon van de ladder) → Es |
| C (de grondtoon van het C-akkoord) | B (de 7e toon van de toonladder, de onderleidtoon) → C | Des (verlaagde 2e toon van de ladder) → C |
Zie ook
| Jazz |
|---|
|
Jazzmusici · Jazzband · Jazzalbum · Jazznummer · Jazzstijl · Jazzmuziektheorie |
Bronnen, noten en/of referenties
|