Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Alexander de Lavaux
Alexander de Lavaux was in 1729 op 25-jarige leeftijd in dienst van de Sociëteit van Suriname gekomen. Hij werd geboren in Berlijn en had naar zijn intreden in Pruisische dienst de rang van luitenant en ingenieur gehad. Met een benoeming tot cartograaf was De Lavaux naar Suriname vertrokken. Hier kreeg hij de rang van vaandrig. Hij maakte enkele tochten tegen de Marrons mee. Tijdens het trekken door enkele, tot dan toe niet in kaart gebrachte, gebieden, maakte de vaandrig opmetingen. Hij zond een deelkaart van de Surinamerivier naar de toenmalige gouverneur De Cheusses. Deze was zo enthousiast over de kwaliteit dat hij De Lavaux in 1734 de opdracht gaf een kaart te vervaardigen van geheel Suriname.
In 1731 waren de Directeuren der Sociëteit van Suriname erachter gekomen dat de bestaande kaarten van onvoldoende kwaliteit waren om een juist overzicht te geven van de staat van het grondbezit en de ligging van de plantages. Bovendien waren de kaarten niet geschikt om nauwkeurig de tochten tegen de weggelopen slaven, die zich ophielden bij de Saramaccarivier te kunnen volgen. Een nieuwe kaart moest dus gemaakt worden. In mei 1734 kregen de Directeuren echter een brief van De Lavaux, waarin hij schreef dat hij al ruim twee jaar bezig was met een kaart van Suriname.
De Lavaux werd in 1735 uitgenodigd om zijn kaart in Amsterdam in koper te graveren. Voor het eerst stonden alle cultuurgebieden in de omgeving op één kaart ingetekend. In de binnenlanden zien we onder meer wegloopersdorpen die in brand staan en andere getuigenissen van acties tegen de Marrons waarbij De Lavaux betrokken was geweest. Wat de kaart van de Lavaux, naast de grote nauwkeurigheid, extra belangrijk maakt is een lijst met de namen van 440 plantages (waarvan vijf verlaten), de namen van de eigenaren en de grootte van de plantages.
Alexander de Lavaux werd bevorderd tot kapitein, kreeg een aanstelling als ingenieur en ging terug naar Suriname. De nieuwe Gouverneur Van de Schepper bleek het werk van De Lavaux helaas minder te waarderen dan zijn voorganger. Hij wilde in ieder geval de aanstelling van De Lavaux niet accepteren. De Lavaux wilde in Amsterdam zijn gelijk halen en scheepte zich in 1741 zonder waarschuwing in op een Engels schip naar Sint-Eustatius en vervolgens naar de Engelse kolonie Sint-Christophe. Hierdoor maakte hij zich schuldig aan desertie. Eind 1741 werd hij door de Engelsen uitgeleverd en in Fort Zeelandia gevangengezet. Het duurde tot juni 1743 voor de krijgsraad uitspraak wilde doen. Een deel van de krijgsraad eiste de doodstraf. Waarschijnlijk heeft De Lavaux ondertussen de lange en harde voorgevangenis niet kunnen verdragen. Hij ginghallucineren en werd voor krankzinnig uitgemaakt. Het vonnis werd in 1744 omgezet tot uitzetting uit de militaire dienst en De Lavaux moest Suriname verlaten. Deze kaartenmaker die het land als zijn broekzak kende, heeft dus in zijn eigen tijd maar weinig erkenning gehad. Zijn kaarten zijn echter van onschatbare waarde. Tot op de dag van vandaag wordt dankbaar gebruikgemaakt van zijn werk.
Op de kaart van Lavaux werden in 1770 wijzigingen aangebracht. Deze uitgave geeft 574 plantages weer, waarvan 40 verlaten. Een groot aantal plantages, aangelegd ná de bouw van Fort Nieuw-Amsterdam aan de Commewijnerivier, zijn hierop ingetekend. Bovendien zijn de namen van de eigenaren aangepast. Hierdoor kunnen we nagaan hoeveel plantages er nog in het bezit van hun oude eigenaren waren.
Bronnen, noten en/of referenties
|
