Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Buis (kledingstuk)
Een buis (afkorting van wambuis) is een buisvormig jasje zonder panden, met een nauwe kiel.
Wambuis
Een wambuis oftewel gambeson oftewel aketon is een gewatteerd vest, dat vaak gemaakt is van lagen linnen, in banen gestikt, met een opvulling van wol, katoen en haren van bijvoorbeeld paarden. Het bedekt het lichaam van de hals tot op het middel. Er is onderscheid tussen ridders die hoger in de hiërarchie stonden, en dus een maliënkolder konden veroorloven bovenop het wambuis, en ridders die het wambuis als enige gevechtsuitrusting kenden. Deze wambuis worden vaak beschreven als zwaarder dan de eerste variant en opgebouwd uit vele lagen stof (wol, linnen, zijde en soms leer). Het aantal lagen wordt in verschillende tekstuele bronnen beschreven en loopt soms op tot wel 30 lagen. Dit kan zelfs pijlen tegenhouden en is te vergelijken met moderne kogelwerende vesten. Over het algemeen wordt een wambuis gebruikt voor vier verschillende doeleinden, te weten:
- Ondersteuning van het gewicht van de maliënkolder. Het wambuis verdeelt het gewicht van de maliënkolder over de schouders.
- Het wambuis houdt de ringetjes van het maliënkolder op een afstand van de huid. Dit beschermt de ridder tegen kleine ongemakken tijdens de strijd.
- De derde functie van het wambuis is het opvangen van klappen van verschillende slagwapens, doordat het een soort van kussenfunctie vervult.
- En ten vierde dient het om lichaamswarmte vast te houden
In de zestiende eeuw was het geëvolueerd tot een ondervest of een soort borstrok. In de zeventiende eeuw wordt de wambuis verdrongen door de borstrok of boezeroen, die op zijn beurt aan het begin van de twintigste eeuw deels doorontwikkeld als overhemd en deels plaats maakt voor de gilet zonder mouwen.
Dwangbuis
Een dwangbuis werd vroeger gebruikt in de psychiatrie. Het is een op de rug sluitend jack met lange mouwen, waarmee onrustige psychiatrische patiënten in hun bewegingen belemmerd worden. Een dwangbuis wordt geassocieerd met geestelijk zieken en opstandige gevangenen.
Een dwangbuis is meestal wit van kleur. Het reikt van de hals tot ongeveer aan de knieën en qua vorm kan het vergeleken worden met een T-shirt. Een dwangbuis is echter dikker van stof en heeft twee zeer lange mouwen. Die worden achteraan de rug samengebonden en zorgen ervoor dat de persoon in het dwangbuis amper kan bewegen. Een dwangbuis beschermt de patiënt tegen zichzelf, maar zorgt er ook voor dat de patiënt geen schade berokkent aan de omgeving.
Heden ten dage wordt het dwangbuis nog gebruikt voor SM-doeleinden.
Wereldrecords
Op 7 september 2003 lukte het de Brit James Peters om 193 keer in acht uur uit een dwangbuis te ontsnappen.
Op 8 januari 2005 bracht de Brit David Straitjacket het Guinness-Book-of-Records-record voor de snelste ontsnapping op 81,24 seconden. Op 19 juni van hetzelfde jaar bracht Ben Bradshaw het record op 50,08 seconden.
Jeremy Kelly stelde in augustus 2006 de snelste onderwaterdwangbuisontsnapping op 29,1 seconden; 8 seconden sneller dan het vorige record.
Bekende titels en namen met 'dwangbuis'
- Een in 2004 uitgebrachte film: The Straitjacket Lottery, van Dough Karr (bron: IMDB)
- Een film uit 2001: Hoods, Cuffs, Straitjackets & More (bron: IMDB)
- 'Die Zwangsjacke', een roman van Jack London.
- Los Straitjackets, een instrumentale rockgroep uit Amerika.
Zie ook
- Planken Wambuis
- Blauwe buis
- Buis (doorverwijzing)
Externe link
Vrije mediabestanden over Wambuis op Wikimedia Commons
Vrije mediabestanden over Straitjacket op Wikimedia Commons