Abraham Capadose

Abraham Capadose (ook geschreven als Capadoce, Amsterdam, 22 augustus 1795 – Den Haag, 16 december 1874) was een arts, schrijver en een leidende figuur in de protestantse opwekkingsbeweging van het Réveil.

Leven

Abraham Capadose stamde uit een sefardisch joodse, maar niet praktizerende, familie. Zijn ouders waren de wijnhandelaar Isaac Haim Capadose en Esther Mendes da Costa.

Als geneeskundestudent aan de Universiteit van Leiden verbleef hij bij zijn oom, de arts Immanuel Capadoce, een weduwnaar van in de 70 jaar. In die periode raakte hij in contact met Willem Bilderdijk en het Réveil. In 1818 promoveerde hij tot doctor in de medicijnen en begon een artspraktijk in Amsterdam.

Nadat hij en zijn neef Isaac da Costa,^[1] die in Leiden rechten studeerde, de Bijbel bestudeerden, lieten Capadose, da Costa en diens echtgenote, Hanna Belmonte, zich op 20 oktober 1822 in de Pieterskerk in Leiden dopen.

In 1823 gaf hij zijn boek uit Bestrijding der vaccinatie, of de vaccine aan de beginselen van de godsdienst, van de rede en van de ware geneeskunde getoetst. Dit riep heel wat polemiek op. Zijn voornaamste tegenstander over deze kwestie was dr. C. G. Ontijd uit Den Haag, die bijvoorbeeld schreef ’Ja, de Vaccine is uit God en de onsterfelijke Jenner is slechts een werktuig in Gods hand geweest’.^[2]

Wegens zijn ernstige astma-aanvallen viel zijn artspraktijk hem zwaar. Toen hij christen werd, kozen veel joodse patiënten liever een andere arts. Wegens zijn strijdschrift tegen de vaccinatie was hij inmiddels ook op medisch gebied omstreden. Hij stopte zijn medische loopbaan in 1827, een jaar na het overlijden van zijn oom.

In 1829 trouwde Abraham Capadose met Adriana (Jeanne) van der Houven, de dochter van de directeur (en latere president) van de Nederlandse Handelsmaatschappij. Zij kregen drie kinderen. In 1831 gingen zij in Scherpenzeel (Gelderland) wonen, en twee jaar later verhuisden zij naar Den Haag. In 1836 vertrokken zij voor een tijd naar Zwitserland. Daar kwam hij in contact met personen uit het Zwitserse Réveil, onder wie A. F. Pétavel, die hem aanspoorde om zijn bekeringsgeschiedenis te schrijven. Zijn vrouw werd echter erstig ziek en overleed in april 1837. Daarna keerde hij terug naar Den Haag. Door zich daar in te zetten voor de inwendige zending maakte hij zich niet geliefd bij de joodse bevolking. Ook het middenste van de drie kinderen overleed. In 1839 trouwde hij met Hendrika Jacoba Abrahamsz.

Hij startte in 1836 in Den Haag de eerste zondagsschool van het Réveil. Dit kreeg veel navolging, wat leidde tot de stichting van de Nederlandsche Zondagsschool-Vereeniging in 1866. Hij was de bezieler van de Nederlandse afdeling van de ’Evangelische Alliantie’, ontstaan in 1846 in Londen. Als vertegenwoordiger van de Nederlandse afdeling ging hij met een delegatie naar Spanje om te pleiten voor de vrijlating van de officier Manuel Matamoros, die wegens zijn steun aan de Evangelische Alliantie veroordeeld was tot negen jaar galeien. De straf werd omgezet naar verbanning. Capadoce was een voorstander van de afschaffing van de slavernij.

Capadose en Isaac da Costa stichtten in 1846 het genootschap Vrienden van Israël. In 1861 ging dit op in de Nederlandse Vereniging voor Israël.

In 1866 verliet hij de Nederlands Hervormde Kerk, na zijn redenen hiervoor te hebben uiteengezet in de brochure Of scheiden óf scheiding'.

Zijn zoon, dr. Isaac Capadose, sloot zich aan bij de Katholiek Apostolische Kerk en diende er als apostolisch coadjutor.

Werken (selectie)

Aan Mijne Geloofsgenooten in de Nederlandsche Hervormde Gemeente, Den Haag, 1843;
Overdenkingen over Israel’s Roeping en Toekomst, Amsterdam, 1843;
Rome en Jerusalem', Utrecht, 1851.
Conversion de Mr. le Docteur Capadose, Israélite Portugais, Neuchâtel, 1837.