Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Seefbier: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(oude versie van http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seef_(bier)&oldid=26740819)
 
(versie vóór de herlancering van het bier: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Seef_(bier)&oldid=28207503)
Regel 2: Regel 2:
|naam=Seefbier
|naam=Seefbier
|afbeelding=
|afbeelding=
|gistsoort=
|gistsoort= waarschijnlijk [[bovengistend]]<br>(of [[spontane gisting]]?)
|graansoort=[[Tarwe]] en [[gerst]]
|graansoort=[[Tarwe]] en [[gerst]]
|alcoholpct=1%
|alcoholpct=1%
|oorsprong=[[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[België]]
|oorsprong=[[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[België]]
|brouwer=Severans? / Saveniers en Van Riel?
|brouwer=Severans? /<br>Saveniers en Van Riel?
|biersoort=[[Witbier]]
|biersoort=[[Witbier]]
|kleur=Licht
|kleur=Licht
Regel 12: Regel 12:
|bitter=
|bitter=
}}
}}
'''Seef''' of '''Seefbier''' was een [[Antwerpen (stad)|Antwerps]] [[bier]] uit de [[19e eeuw|19e eeuw]].
'''Seef''' of '''Seefbier''' is de naam van een nu verdwenen [[Antwerpen (stad)|Antwerps]] [[bier]] uit de [[19e eeuw]].


Seefbier is inmiddels helemaal verdwenen en ook de receptuur is voor zover bekend verloren gegaan. Van de [[Vlaanderen|Vlaamse]] [[Auteur|schrijvers]] [[Domien Sleeckx]]<ref name="Sleeckx">Sleeckx, D. Op 't Eksterlaar (1863)</ref> en [[Lode Baekelmans]]<ref name="Baekelmans">Baekelmans, L. De Doolaer en de Weidsche Stad (1904)</ref> is bekend dat zij dit bier hebben gedronken. Sleeckx schrijft: "Een der gehuchten, welke wij op dergelijke wandelingen het liefst bezochten, was het Eksterlaar. ... Men tapte er een wit bier, dubbelde seef geheeten, dat schuimde als Champagne, naar 't hoofd liep als Porto, en tien cents den liter kostte.". Baekelmans schrijft op blz. 84: “in het naar huis gaan hadden zij een stoop seef leeggedronken, die fel schuimde en de neus prikkelde. Dat is de champagne der arme luizen, de champagne van de vijfde wijk”; op blz. 105: “Willen wij naar de Pothoek seef gaan drinken en een stukske eten”.  
===Geschiedenis===
"In het begin van de twintigste eeuw leefde de Antwerpenaar in ''een rijkelijke stad''. In het
stadscentrum werden langs de boulevards luxueuze warenhuizen en brasseries opgetrokken. Toch hadden de meeste Antwerpenaren geen boodschap aan deze rijkdom. Ze woonden in vervallen wijken in de binnenstad: de zogenaamde faubourgs, of zoals Antwerpenaren het zeggen ''het faboert''. Ook in de wijk ''[[Seefhoek]]'' waren de meeste bewoners eerder arm. Seef was de naam van een licht, schuimend bier dat in deze regio gebrouwen werd.<ref name="argusmilieu">[http://dev.phost2mpact.be/argusmilieu.be/NL/goto.php?id=6c8349cc7260ae62e3b1396831a8398f&type=docs Argus ''(link functioneert niet meer)'', wandelboekje “Het noorden kwijt”, ArgusMilieu, blz. 4]</ref>
Amand De Lattin beschrijft in “[[Sinjoren]]stad” (± 1915) het Antwerpen van de jaren 1880 tot 1900.<ref name="Lattin">Lattin, A., ''De Sinjorenstad: Antwerpen rond de jaren '80 tot 1900'', blz. 30</ref> Hij heeft het over “een populaire buitenherberg, in een stadsgedeelte dat zich pas begon te ontwikkelen, was de Seefhoek, genaamd ''bij Trien uit de Pothoek'' en vooral geroemd voor zijn ''seef''.”


Amand De Lattin beschrijft in "Sinjorenstad" (± 1915) het Antwerpen van de jaren 1880 tot 1900<ref name="Lattin">Lattin, A. de Sinjorenstad: Antwerpen rond de jaren '80 tot 1900</ref>. Op blz. 30 heeft hij het over: "een populaire buitenherberg, in een stadsgedeelte dat zich pas begon te ontwikkelen, was de Seefhoek, genaamd ''bij Trien uit de Pothoek'' en vooral geroemd voor zijn ''seef''".
Deze herberg zou zich op de hoek van de Lange Beeldekensstraat en de Pesthofstraat hebben bevonden.<ref>Volgens de Koninklijke Gidsenvereniging Antwerpen, geciteerd op de website “NoordLink”: [http://noordlink.wordpress.com/2010/08/27/waarom-noemen-ze-het-de-%E2%80%98seefhoek%E2%80%99/ Waarom noemen ze het de Seefhoek?]<br>Het oude café gaan bezichtigen is niet meer mogelijk: er staat reeds geruime tijd een ander huis.</ref> Ook dokters en personeel van het Stuivenbergziekenhuis (gasthuis) kwamen er hun seefbier drinken.
Het woord ''seef'' zou afgeleid zijn van het Latijn ''sapa''. In het Frans wordt dat ''sève''. Een plantensap dat levenskracht en veerkracht verwekt. Seef is dus een "voedende" drank getrokken uit wortels en stengels van verschillende planten. Het werd gebrouwen met 50% gerst en tarwemout en heeft slechts 1% alcoholgehalte. Het was een lichtkleurig, zoettroebel maar schuimend bier.
Volgens een website over tuinkruiden zou seef of selve Oudnederlands zijn voor salie. Salie behoort tot de vurige familie van de labiaten of de lipbloemigen en het geslacht salvia. De Latijnse naam (Salvia officinalis) komt van het Latijnse woord ''salvare'' en betekent redden, verlossen of heilbrengen. Salvere is gezond zijn. Salie komt oorspronkelijk uit het mediterrane gebied, maar het kruid gedijt ook goed in noordelijker streken. Bij de Romeinen was salie al bekend om het verhogen van de vruchtbaarheid. Bij de Indianen is het een heilige plant. Salie, in het Engels ''sage'' betekent ook wijs of wijze.


Een inmiddels verdwenen website vermeldde dat de brouwerij Saveniers & Van Riel (1915-1932) in Wijnegem diverse bieren brouwde (Blond, Bock, Export, Flora, Munich, Trippel, maar ook tafelbier en Seef. Zou de benaming Seef misschien uit de familienaam Saveniers afgeleid kunnen zijn?
===Oorsprong van het woord===
Vergelijkbaar in dit verband is brouwer J.H. Severans, die (volgens J.B. Stockmans) in 1827 vergunning kreeg voor een bierbrouwerij in het nabije Borgerhout
Het woord ''seef'' zou afgeleid zijn van het [[Latijn|Latijnse]] woord ''sapa''. In het Frans wordt dat ''sève''. Een plantensap dat levenskracht en veerkracht verwekt. Seef is dus een “voedende” drank getrokken uit wortels en stengels van verschillende planten.<ref name=Devocht10>Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, voetnoot op blz. 10<br>(ook geciteerd op:) [http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum/viewtopic.php?p=9&sid=4fbdd4bc590983fb60d021df637d8379 Forum van het stadsarchief van Antwerpen]</ref> Afgeleid van dit Franse woord, betekende het woord ''seve'' gewestelijk "aroma, smaak, geur."<ref>[http://www.wnt.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M063447&lemma=seef Woordenboek uit 1926]</ref> Het werd gebrouwen met 50% gerst en tarwemout en heeft slechts 1% alcoholgehalte. Het was een lichtkleurig, zoet, troebel maar sterk schuimend bier.<ref name=Devocht10 />


In het Argus wandelboekje “Het noorden kwijt”<ref name="argusmilieu">[http://dev.phost2mpact.be/argusmilieu.be/NL/goto.php?id=6c8349cc7260ae62e3b1396831a8398f&type=docs ArgusMilieu]</ref> staat op pagina 4 over de Seefhoek:
====Afgeleid van een brouwersnaam?====
"In het begin van de twintigste eeuw leefde de Antwerpenaar in ''een rijkelijke stad''. In het  
De brouwerij Saveniers & Van Riel (1915-1932) in [[Wijnegem]] brouwde diverse bieren (Blond, Bock, Export, Flora, Munich, Tripel, maar ook tafelbier en Seef.<ref>volgens [http://web.archive.org/web/20060525175954/http://home.tiscali.be/proud2b/Codespostaux/2100/211001S01.htm gearchiveerde website]</ref> Om die reden zou men zich kunnen afvragen of de benaming Seef misschien uit de familienaam Saveniers afgeleid zou kunnen zijn.
stadscentrum werden langs de boulevards luxueuze warenhuizen en brasseries opgetrokken. Toch hadden de meeste Antwerpenaren geen boodschap aan deze rijkdom. Ze woonden in vervallen wijken in de binnenstad: de zogenaamde faubourgs, of zoals Antwerpenaren het zeggen ''het faboert''. Ook in de wijk ''Seefhoek'' waren de meeste bewoners eerder arm. Seef was de naam van een licht, schuimend bier dat in deze regio gebrouwen werd. Deze ‘champagne van arme luizen’ bestond uit een mengsel van tarwe en havermout met slechts 1% alcoholgehalte".
Vergelijkbaar in dit verband is brouwer J. H. Severans, die (volgens J. B. Stockmans) in 1827 vergunning kreeg voor een bierbrouwerij in het nabije [[Borgerhout]].
 
====Salie?====
Daarnaast vragen sommigen zich af of er een verband is met [[echte salie|salie]]. Het woord Seef of selve zou namelijk Oudnederlands zijn voor deze plant,<ref>Volgens deze [http://www.ayurveda-oase.be/3-ICAU/3_09Kruidentuin.html#anchorShati Ayurveda kruidentuin] website</ref> De Latijnse naam (''Salvia officinalis'') komt van het Latijnse woord ''salvare'' en betekent redden, verlossen of heilbrengen. Bij de Romeinen was salie al bekend om het verhogen van de vruchtbaarheid. Het Engelse woord voor salie, ''sage'', betekent ook wijs of wijze. Naast de klankovereenkomst is een verband met het seefbier eerder onwaarschijnlijk.
 
===In de literatuur===
Van enkele [[Vlaanderen|Vlaamse]] [[Auteur|schrijvers]] is bekend dat zij dit bier hebben gedronken. [[Domien Sleeckx]] vermeldt: “Een der gehuchten, welke wij op dergelijke wandelingen het liefst bezochten, was het ''Eksterlaar''.  . . . Men tapte er een wit bier, dubbelde seef geheeten, dat schuimde als Champagne, naar ’t hoofd liep als Porto, en tien cents den liter kostte.”<ref name="Sleeckx">Sleeckx, D. [http://www.dbnl.org/tekst/slee003ekst01_01/slee003ekst01_01_0001.php#1 ''Op ’t Eksterlaar''] (1863), blz. 8-9. <br>(Merk op dat Eksterlaar (volgens Sleeckx’ beschrijving) tussen [[Deurne (Antwerpen)]], [[Wommelgem]], en [[Borsbeek]] ligt en dus niet in de wijk “de Seefhoek”).</ref> En [[Lode Baekelmans]] schrijft: “in het naar huis gaan hadden zij een stoop seef leeggedronken, die fel schuimde en den neus prikkelde. Dat is de champagne der arme luizen, de champagne van de vijfde wijk”;<ref name=Baekelmans84>Baekelmans, L., ''De Doolaer en de Weidsche Stad'' (1904) blz. 84.</ref> “Willen wij naar de Pothoek seef gaan drinken en een stukske eten”.<ref name=Baekelmans105>Baekelmans, L., ''De Doolaer en de Weidsche Stad'' (1904) blz. 105.</ref>
 
====In lied en gedicht====
Het bier viel blijkbaar in de smaak, want het werd zowel door gelegendheidsdichters als door raspoëten bezongen:
:''O goede seef, o heerlijk bier
:''De seef, de seef, het Leuvens en het garsten
:''Ziedaer, ziedaer, de wijn die ons verheugt!
:''De seef! De seef!
:''het Leuvens en het garsten!
:''Ziedaar! Ziedaar!<!---sic--- drie regels voordien nog als "ziedaer", nu "ziedaar" ---> De bronnen onzer vreugd!<ref>Prosper Arents, ''Antwerpen in dicht en lied'', geciteerd in Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, blz. 122</ref>
 
Een ander gelegenheidsgedicht, “Over ’t Seefbier”:
:''Sinjoren en Sinjorinnen
:''Die het vermaak beminnen
:''Vermaak en lekker seef:
:''Nu kunt g’een kansken wagen
:''Met alle drij de dagen;
:''Een lekker potken vragen,
:''Een beentjen uitgeslagen,
:''Maar —gaat niet buiten de schreef . . .!<ref>Karel Devocht, ''De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen'', Eigen uitgage, 1986, blz. 122</ref>
 
===In andere regio’s===
Sommige bronnen en auteurs veronderstellen een gelijknamig bier in andere regio's (bv. Gent).
Hoewel het woord seef in andere context weliswaar gebruikt wordt (o.a. "Gentsche Seef" als naam van een kroeg) schijnt er alleen in Antwerpen historisch bewijs te zijn voor het bestaan van dit bier.
De Geschiedkundige Heruitgeverij vzw.<ref name="Heruitgeverij">[http://www.heruitgeverij.be/040ind.htm Heruitgeverij]</ref> vermeldt in 1905 een Gentse seef (bier) in ''De Gentse Herbergen en Hunne Uithangborden''. Het boek vermeldt: "Gentsche herbergen zijn café’s, estaminets, cantines, waar men Gentsch bier, de echte Gentsche seef, verkoopt." <ref>Geciteerd door Paul Daeleman: [http://users.skynet.be/antwerpiensia/Seefbier.htm ''SEEF: een typisch Antwerps witbier?'', versie-Antwerpiensia september 2011.]</ref>
 
Het blijft onduidelijk waar en door wie het Seefbier werd gebrouwen en of het zijn naam gaf aan de Seefhoek of omgekeerd.


Sommige bronnen en auteurs veronderstellen  een gelijknamig bier in andere regio's (bv. Gent).
Het Seefbier zou omstreeks 1900 een stille dood zijn gestorven door de opkomst van het uit [[Tsjechië]] afkomstige [[Pils|pilsbier]].
Hoewel het woord seef in andere context weliswaar gebruikt wordt (oa Gentsche Seef - naam van een kroeg -) is er enkel historisch bewijs voor het bestaan van dit bier in Antwerpen.
De Geschiedkundige Heruitgeverij vzw.<ref name="Heruitgeverij">[http://www.heruitgeverij.be/040ind.htm Heruitgeverij]</ref> vermeldt in 1905 een Gentse seef (bier) in ''De Gentse Herbergen en Hunne Uithangborden''.


De verklaringen zijn uiteenlopend en geen enkel ervan geeft een afdoende antwoord op de vraag waar en door wie het Seefbier werd gebrouwen en of het zijn naam gaf aan de Seefhoek of omgekeerd?
In september 2010 werd het te [[Bokrijk]] nagebrouwen door het Wijn- en Biergilde Demerdal.<ref>http://www.demerdal.be/beelden/NB_sep_10.pdf Nieuwsbrief VAW Demerdal, september 2010</ref>


==Bronnen==
{{Appendix|Bronnen
<references/>
}}


[[Categorie:Belgisch biermerk]]
[[Categorie:Belgisch biermerk]]
[[Categorie:Antwerpen (stad)]]
[[Categorie:Antwerpen (stad)]]
[[Categorie:Verdwenen Belgisch bier]]

Versie van 12 apr 2012 04:40

Seefbier
Gisting waarschijnlijk bovengistend
(of spontane gisting?)
Alcoholpercentage 1%
Graan Tarwe en gerst
Oorsprong Antwerpen, België
Brouwer Severans? /
Saveniers en Van Riel?
Type Witbier
Kleur Licht
Smaak Zoetig
rel=nofollow

Seef of Seefbier is de naam van een nu verdwenen Antwerps bier uit de 19e eeuw.

Geschiedenis

"In het begin van de twintigste eeuw leefde de Antwerpenaar in een rijkelijke stad. In het stadscentrum werden langs de boulevards luxueuze warenhuizen en brasseries opgetrokken. Toch hadden de meeste Antwerpenaren geen boodschap aan deze rijkdom. Ze woonden in vervallen wijken in de binnenstad: de zogenaamde faubourgs, of zoals Antwerpenaren het zeggen het faboert. Ook in de wijk Seefhoek waren de meeste bewoners eerder arm. Seef was de naam van een licht, schuimend bier dat in deze regio gebrouwen werd.[1] Amand De Lattin beschrijft in “Sinjorenstad” (± 1915) het Antwerpen van de jaren 1880 tot 1900.[2] Hij heeft het over “een populaire buitenherberg, in een stadsgedeelte dat zich pas begon te ontwikkelen, was de Seefhoek, genaamd bij Trien uit de Pothoek en vooral geroemd voor zijn seef.”

Deze herberg zou zich op de hoek van de Lange Beeldekensstraat en de Pesthofstraat hebben bevonden.[3] Ook dokters en personeel van het Stuivenbergziekenhuis (gasthuis) kwamen er hun seefbier drinken.

Oorsprong van het woord

Het woord seef zou afgeleid zijn van het Latijnse woord sapa. In het Frans wordt dat sève. Een plantensap dat levenskracht en veerkracht verwekt. Seef is dus een “voedende” drank getrokken uit wortels en stengels van verschillende planten.[4] Afgeleid van dit Franse woord, betekende het woord seve gewestelijk "aroma, smaak, geur."[5] Het werd gebrouwen met 50% gerst en tarwemout en heeft slechts 1% alcoholgehalte. Het was een lichtkleurig, zoet, troebel maar sterk schuimend bier.[4]

Afgeleid van een brouwersnaam?

De brouwerij Saveniers & Van Riel (1915-1932) in Wijnegem brouwde diverse bieren (Blond, Bock, Export, Flora, Munich, Tripel, maar ook tafelbier en Seef.[6] Om die reden zou men zich kunnen afvragen of de benaming Seef misschien uit de familienaam Saveniers afgeleid zou kunnen zijn. Vergelijkbaar in dit verband is brouwer J. H. Severans, die (volgens J. B. Stockmans) in 1827 vergunning kreeg voor een bierbrouwerij in het nabije Borgerhout.

Salie?

Daarnaast vragen sommigen zich af of er een verband is met salie. Het woord Seef of selve zou namelijk Oudnederlands zijn voor deze plant,[7] De Latijnse naam (Salvia officinalis) komt van het Latijnse woord salvare en betekent redden, verlossen of heilbrengen. Bij de Romeinen was salie al bekend om het verhogen van de vruchtbaarheid. Het Engelse woord voor salie, sage, betekent ook wijs of wijze. Naast de klankovereenkomst is een verband met het seefbier eerder onwaarschijnlijk.

In de literatuur

Van enkele Vlaamse schrijvers is bekend dat zij dit bier hebben gedronken. Domien Sleeckx vermeldt: “Een der gehuchten, welke wij op dergelijke wandelingen het liefst bezochten, was het Eksterlaar. . . . Men tapte er een wit bier, dubbelde seef geheeten, dat schuimde als Champagne, naar ’t hoofd liep als Porto, en tien cents den liter kostte.”[8] En Lode Baekelmans schrijft: “in het naar huis gaan hadden zij een stoop seef leeggedronken, die fel schuimde en den neus prikkelde. Dat is de champagne der arme luizen, de champagne van de vijfde wijk”;[9] “Willen wij naar de Pothoek seef gaan drinken en een stukske eten”.[10]

In lied en gedicht

Het bier viel blijkbaar in de smaak, want het werd zowel door gelegendheidsdichters als door raspoëten bezongen:

O goede seef, o heerlijk bier
De seef, de seef, het Leuvens en het garsten
Ziedaer, ziedaer, de wijn die ons verheugt!
De seef! De seef!
het Leuvens en het garsten!
Ziedaar! Ziedaar! De bronnen onzer vreugd![11]

Een ander gelegenheidsgedicht, “Over ’t Seefbier”:

Sinjoren en Sinjorinnen
Die het vermaak beminnen
Vermaak en lekker seef:
Nu kunt g’een kansken wagen
Met alle drij de dagen;
Een lekker potken vragen,
Een beentjen uitgeslagen,
Maar —gaat niet buiten de schreef . . .![12]

In andere regio’s

Sommige bronnen en auteurs veronderstellen een gelijknamig bier in andere regio's (bv. Gent). Hoewel het woord seef in andere context weliswaar gebruikt wordt (o.a. "Gentsche Seef" als naam van een kroeg) schijnt er alleen in Antwerpen historisch bewijs te zijn voor het bestaan van dit bier. De Geschiedkundige Heruitgeverij vzw.[13] vermeldt in 1905 een Gentse seef (bier) in De Gentse Herbergen en Hunne Uithangborden. Het boek vermeldt: "Gentsche herbergen zijn café’s, estaminets, cantines, waar men Gentsch bier, de echte Gentsche seef, verkoopt." [14]

Het blijft onduidelijk waar en door wie het Seefbier werd gebrouwen en of het zijn naam gaf aan de Seefhoek of omgekeerd.

Het Seefbier zou omstreeks 1900 een stille dood zijn gestorven door de opkomst van het uit Tsjechië afkomstige pilsbier.

In september 2010 werd het te Bokrijk nagebrouwen door het Wijn- en Biergilde Demerdal.[15]

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen

  1. º Argus (link functioneert niet meer), wandelboekje “Het noorden kwijt”, ArgusMilieu, blz. 4
  2. º Lattin, A., De Sinjorenstad: Antwerpen rond de jaren '80 tot 1900, blz. 30
  3. º Volgens de Koninklijke Gidsenvereniging Antwerpen, geciteerd op de website “NoordLink”: Waarom noemen ze het de Seefhoek?
    Het oude café gaan bezichtigen is niet meer mogelijk: er staat reeds geruime tijd een ander huis.
  4. ↑ 4,0 4,1 Karel Devocht, De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen, Eigen uitgage, 1986, voetnoot op blz. 10
    (ook geciteerd op:) Forum van het stadsarchief van Antwerpen
  5. º Woordenboek uit 1926
  6. º volgens gearchiveerde website
  7. º Volgens deze Ayurveda kruidentuin website
  8. º Sleeckx, D. Op ’t Eksterlaar (1863), blz. 8-9.
    (Merk op dat Eksterlaar (volgens Sleeckx’ beschrijving) tussen Deurne (Antwerpen), Wommelgem, en Borsbeek ligt en dus niet in de wijk “de Seefhoek”).
  9. º Baekelmans, L., De Doolaer en de Weidsche Stad (1904) blz. 84.
  10. º Baekelmans, L., De Doolaer en de Weidsche Stad (1904) blz. 105.
  11. º Prosper Arents, Antwerpen in dicht en lied, geciteerd in Karel Devocht, De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen, Eigen uitgage, 1986, blz. 122
  12. º Karel Devocht, De Seefhoek en ’t Faboert — Een terugblik op de 5e en 11e wijk van Antwerpen, Eigen uitgage, 1986, blz. 122
  13. º Heruitgeverij
  14. º Geciteerd door Paul Daeleman: SEEF: een typisch Antwerps witbier?, versie-Antwerpiensia september 2011.
  15. º http://www.demerdal.be/beelden/NB_sep_10.pdf Nieuwsbrief VAW Demerdal, september 2010
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Seefbier&oldid=106497"