Idee

Er is een verschil tussen het idee en de idee:

• onder het idee wordt verstaan: een concrete gedachte, opvatting, ingeving, plan.
• de idee is een filosofische term en heeft betrekking op abstracte denkbeelden die niet aan tijd of plaats gebonden zijn, zoals liefde, god, vrede, vrijheid. (Zie ook: Plato).

Er is veel onderzoek nodig naar het begrip Idee. Ten eerste omdat het filosofisch niet "af" is; ten tweede omdat het praktische begrip altijd in ontwikkeling zal zijn. Een encyclopedie kan deze ontwikkelingen alleen maar schetsen en er geschikte bronnen bij geven.

Plato

In de filosofie van Plato zijn ideeën (Grieks: idea of eidos) eeuwige, onveranderlijke en alleen door de filosoof geestelijk te ervaren oerbeelden van de dingen die zich bevinden in de hogere ideeënwereld.

De ideeën staan voor het eigenlijke zijn. De dingen hebben, indien ze de ideeën afbeelden, deel aan de ideeën (methexis).

Een empirische uitleg aan de idee werd gegeven door Archimedes, die de bestaande Griekse filosofie toepaste op de wiskunde.

Verlichting

In de Verlichting (18de eeuw) wordt Plato's ideeënleer opnieuw onderzocht. De Angelsaksische en Franse filosofie kent ideeën in de gebruikelijke betekenis als voorstellingen van dingen. Voor Kant en het Duitse idealisme zijn de ideeën verstandelijke begrippen, waarvan de onderwerpen niet in de ervaring worden aangetroffen.

Volgens Immanuel Kant zijn er drie rede-ideeën:

• de psychologische idee - de idee van een mens
• de kosmologische idee - de idee van de wereld
• de theologische idee - de idee van een god

Romantiek

Het idee in de zin van een ingeving (19de eeuw), verbindt het denken met inspiratie en genialiteit. Nu wordt juist belang gehecht aan de vlaag van inspiratie die voorbijgaat aan het rationele denken. Deze stroming zet door tot in het begin van de twintigste eeuw: zowel Impressionisme als Expressionisme kunnen worden gezien als uitlopers.

Positivisme

Pas na de Tweede Wereldoorlog komt er een nieuwe reactie die de rationaliteit weer vooropstelt, het Positivisme, welke vooral in de psychologie en de economie een grote rol gaat spelen. Er is noch voor romantische inspiratie, noch voor goddelijke inbreng veel ruimte meer. De wereld wordt beheerst door statistieken en cijfers.

Postmodernisme

In de Westerse wereld lijkt vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw in het denken een zekere luwte te zijn ingetreden: aangeduid met postmodernisme. Nu is alles mogelijk en alles verwerpelijk. Er is geen verschil meer tussen de idee en het idee.

Buiten West-Europa en de Westerse wereld is echter veel meer beweging. De Islamitische wereld is in opkomst, en hier zijn progressieve en conservatieve stromingen herkenbaar. Hetzelfde gebeurt in Zuid-Amerika (verdeeld in een Spaans- en een Portugeestalige regio). In Azië zijn veel verschillende stromingen : het Arabische deel emancipeert, het Centraal-Aziatische deel wordt zich bewust van haar identiteit, in Zuidoost-Azië slaat men verschillende richtingen in en China wordt een economische wereldmacht.

Het Grieks-Europese gedachtegoed verliest haar dominantie en wordt geherdefinieerd.

Nieuwe definitie

De wereld is een geheel geworden en dat heeft gevolgen voor de definitie van het idee of de idee.

De idee

Waar ook ter wereld, wanneer ook, zullen mensen leven naar een idee. Dat is de religieuze, ofwel de levensbeschouwelijke idee. Dat verandert naarmate de wereld verandert.

Het idee

Er komt altijd iemand - van Groenland tot Nieuw-Zeeland en van Bolivia tot Sechuan - die "eureka!" roept. Er zal ook altijd een conflict zijn tussen de idee en het idee.