Brabantse Gilde

De Brabantse Gilde is de historische koepel van regionale katholieke studentenclubs uit Vlaams-Brabant in Leuven. Ze werd opgericht in februari 1885 door Frans Heymans, Jozef De Lantsheere, Armand De Coster en Alfons Pelgrims. De Brabantse gilde wordt bestuurd door een gildepresidium onder leiding van een gildepreses. Het gildeschild is het oude schild van de provincie Brabant (de Brabantse Leeuw). De kleuren van de Brabantse Gilde zijn groen-rood. De Brabantse Gilde vormt een onderdeel van het KVHV Leuven en (weliswaar zonder haar meisjesstudenten) van het Seniorenkonvent Leuven.

Aangesloten clubs

• Katholiek Studentencorps te Brussel (KSC, gesticht in 1925)
• KVHC Lovania (gesticht in 1922)
• Ons Hageland (gesticht in 1874)
• Payottenland (gesticht in 1911)
• Aarschotse Club (gesticht in 1931, geen werking meer sinds 1959)
• Diesterse Club (gesticht in 1931, geen werking meer sinds 195?)
• Mechlinia-Reynaert (gesticht in 1919, geen werking meer sinds 2006)
• Noord-Brabants Hoogstudentencorps Endivia (gesticht in 1920, geen werking meer sinds 2003)

Geschiedenis

Sinds de jaren 1870 trokken meer en meer burgerzonen naar de universiteit en hierdoor ontstond er een eerste kern van Nederlandstalige studenten aan de Katholieke Universiteit Leuven. Zij begonnen hun eigen studentenverenigingen op te richten en gaven ook de eerste aanzet tot een Vlaamse studentenbeweging in Leuven. Een van de eerste clubs die werd opgericht, was Ons Hageland (1874).

In de periode 1882-1886 begonnen de Vlaamse studenten zich te verenigen in provinciale gilden. Oorspronkelijk stonden de regionale clubs (die zich vaak ook gilde noemden en waardoor men de provinciale gilden als gouwgilden betitelde) los van de provinciale gilden. Deze laatsten hadden de steun van de universiteit, want het waren niet uitsluitend gezelligheidsverenigingen, maar ook culturele kringen met een deftige werking. Een eerste aanzet tot de Brabantse Gilde werd gegeven in de zomer van 1884, maar de oprichting werd pas definitief een feit in februari 1885. De stichters waren Jan Frans Heymans, Jozef De Lantsheere, Armand De Coster en Alfons Pelgrims. Op de stichtingsvergadering waren er twaalf studenten aanwezig en na een promotiecampagne van Frans Heymans was dit na een week al opgelopen tot een dertig tal. Het eerste gildelokaal werd het Oratoriënhof in de Mechelsestraat.

Een goed jaar na de stichting was er genoeg geld ingezameld voor een gildevaandel, dat naar een model van professor Joris Helleputte in Brussel werd vervaardigd. Op 4 mei 1887 werd dit door rector magnificus mgr. Jean-Baptiste Abbeloos gewijd en de dag erna met een luisterrijke stoet ingehuldigd. Het ledenaantal was intussen gestegen tot zo'n 85. De activiteiten bestonden uit vergaderingen met gezang, voordrachten en muziekopvoeringen. Er werden ook uitstappen en toneelopvoeringen georganiseerd. Samen met de andere Vlaamse gouwgilden richtte de Brabantse Gilde in 1902 het Vlaamsch Verbond (het latere KVHV) op. Ernest Claes was in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog een actief gildelid en las vaak voor uit eigen werk.

In 1911 werd een tweede club opgericht voor Brabanders, nl. Payottenland. In die tijd kon men nog lid van de gilde worden zonder bij een club te zitten. Payottenland was veel flaminganter dan Ons Hageland. De nieuwe club werd ook ingericht volgens de principes van het middeleeuwse gildeleven. Drie wijzen vormden het bestuur en uit hun midden werd afwisselend een deken gekozen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam het studentenleven door de verwoesting van Leuven en de sluiting van de universiteit volledig stil te liggen.

In het voorjaar van 1919 kwam het studentenleven weer op gang en de gilde telde als snel weer meer dan 100 leden. De eerste vergaderingen gingen door in Heverlee, vermits alle Vlaamse studentenorganisaties als staatsgevaarlijk werden aanzien door de Leuvense politie. De beide Brabantse studentenclubs werden geïntegreerd in de gilde en in de periode 1920-1931 zagen de andere Brabantse clubs het licht. In 1920 werd Noord-Brabant opgericht als club voor spoorstudenten uit de vierhoek Brussel-Leuven-Aarschot-Mechelen door onder meer Carlos Stas en Hendrik Elias. Tijdens de zomer van 1922 richtten enkele oud-leerlingen van het Leuvense Sint-Pieterscollege de Leuvensche Club op (de latere KVHC Lovania). In 1925 richtte Edmond de Goeyse de modelclub Bezem Lovania Brussel op en in 1931 was het tenslotte de beurt aan de Aarschotsche Club en de Diestersche Club. Over deze laatste twee is weinig bekend; ze verdwenen waarschijnlijk nog terug in de jaren '30 en functioneerden in de jaren '50 nog als thuisclub.

In 1929 richtten de 26 regionale clubs (waaronder de toenmalige 5 Brabantse clubs), de vijf provinciale gilden en het KVHV Leuven het Seniorenkonvent Leuven op. Het Seniorenkonvent werd de stimulator van studentikoze stijl en legde de clubtradities vast in “standregelen”. De uiterlijke kentekenen werden geüniformiseerd en de clubcodex werd ingevoerd als instrument om deze beslissing te verspreiden. Payottenland keek nog tot 1935 de kat uit de boom alvorens over te gaan tot de afschaffing van hun middeleeuwse gildegewoonten.

Hendrik Wyckmans, oud-gildepreses, trok later naar Gent en richtte daar de regionale club Limburgia en het Seniorenkonvent Ghendt op. Hij ontwierp een nieuw gildevaandel dat tot aan het lustrum van 1985 zou gebruikt worden. In 1942 viel het gildeleven volledig stil door de oorlogsomstandigheden. Bezem Lovania Brussel richtte zich volledig op zijn Brusselse roeping en groeide uit tot het Katholiek Studentencorps te Brussel. In februari 1945 deed Miel Valkeniers een poging om de Brabantse Gilde terug op te starten, maar hij werd vrijwel onmiddellijk gecontesteerd en het gildeleven viel weer stil. De verschillende regionale clubs zetten hun werking echter verder.

Het duurde tot 1951 voor er weer werd aangeknoopt met de vooroorlogse traditie. Sinds 1952 kwamen ook de Brusselaars van het KSC terug naar de gilde. In die tijd bestonden de activiteiten vooral uit twee jaarlijkse bals, een kerstfeest, enkele clubavonden (cantussen) en een wisselbeker voetbal, die keer op keer gewonnen werd door Noord-Brabant. Op het einde van de jaren '50 verdwenen Ons Hageland en de Aarschotse Club. Sinds halfweg jaren '50 konden ook vrouwelijke studenten lid worden van de gilde, maar niet van de individuele clubs, behalve het KSC. De aanwezigheid van porren in de Brabantse Gilde duurde tot het einde van de jaren zestig. Einde jaren zestig werd er nog een poging gedaan om Ons Hageland herop te richten, maar begin jaren '70 verdwenen zowel Ons Hageland als Noord-Brabant. Ook met de andere clubs ging het niet goed: het KSC verloor vier vijfde van zijn leden in het lustrumjaar 1975 (toen Omnia afscheurde) en KVHC Lovania werd vooral gedragen door oud-studenten. In 1978 stapte het in 1977 heropgerichte Mechlinia-Reynaert (dat tot 1980 gemengd was) over van de Antwerpse Gilde naar de Brabantse Gilde, die in die jaren de kleinste gilde van Leuven was.

De jaren '80 brachten terug bloei. Op 17 december 1980 trokken de vier bestaande Brabantse clubs naar De Clijne Taefel in de Naamsestraat, dat werd ingericht als gildehuis. De Brabantse evolueerde naar de meest traditionele van alle Leuvense gildes. In 1984 verscheen het gildeblad De Olijke Brabander voor het eerst en één jaar later werd er door lustrumpreses Jan Huys een lustrumbrochure met historisch overzicht samengesteld. Bij het herschrijven van de statuten in 1986 (de oude waren verloren gegaan) werd de aanwezigheid van het Sint-Goedeleconvent officieel erkend. In 1984 werd Ons Hageland heropgericht en in 1989 was het de beurt aan Noord-Brabant. In 1989 probeerde preses Koen Janssens de vooroorlogse gildepet terug in te voeren maar dit voorstel haalde het niet. In hetzelfde jaar werd er voor het eerst een viertwintigurencantus georganiseerd. Tijdens de jaren '90 kabbelde de Brabantse Gilde rustig voort. In 1998 verscheen er een fotoboek met een historisch overzicht van de Brabantse clubs. In 1999-2000 werd KVHC Noord-Brabant omgevormd tot het Noord-Brabants Hoogstudentencorps Endivia en vervoegden de sjikonnekes van het Witloofconvent de goedelkes van het Sint-Goedeleconvent als tweede meisjesafdeling binnen de gilde. Ook in oktober 1999 werd de meisjesstudentenclub Vader Hageland opgericht. Ze werd echter geen lid van de gilde, maar had wel een permanente uitnodiging voor alle activiteiten.

Na de millenniumwisseling kreeg ook de Brabantse Gilde last van de neerwaartse conjunctuur in het traditionele studentenleven. Endivia en Vader Hageland legden het bijltje erbij neer in 2003, Mechlinia-Reynaert in 2006. Toch is de Brabantse Gilde op dit moment nog de grootste van de Leuvense gilden en haar vier clubs behoren ook tot de meer traditionele.

Literatuur

• Kristof Debecker (ed.), Brabantse Gilde anno 1997-1998, Leuven, 1998, geen ISBN.

Externe links

• Website van de Brabantse Gilde

Seniorenkonvent Leuven

Antwerpse Gilde: Geelse Club · Lange Wapper · Reuzegom · Semini · KVHC Sinjoria
Geen werking meer: Dolfijnen · Hewes · Mastentop · Omnia · Rupelgalm · Turnhoutse Club
Brabantse Gilde: Bezem Brussel · KVHC Lovania · Ons Hageland · Payottenland
Geen werking meer: Aarschotse Club · Diesterse Club · Mechlinia-Reynaert · KVHC Noord-Brabant
Limburgse Gilde: Hesbania
Geen werking meer: Boves Luci · Hasseleta · Heidebloem · Klamme Hand · Maaslandia · Mijnlamp
Oost-Vlaamse Gilde: KVHC Meetjesland · Moeder Oilsjterse · Zuid-Oost-Vlaamse Club
Geen werking meer: Domper · Oudenaardse Club · Ros Beyaert · Waasse Club
West-Vlaamse Gilde: Brugse Club · Kortrijkse Club · Meense Club · Waregemse Club
Geen werking meer: Izegemse Club · Mandel Club · Oostendse Club · Tieltse Club · Veurnse Club · Westland
Andere: Hollandia Lovaniensis (enkel de jongens) · Leuvense Studentenfanfare