Essay:Dominantie

Dominantie oftewel dominant zijn is dat iemands karakter een overheersende manier van uiten heeft. Diegene is dan overheersend en doorgaans op de voorgrond tredend.

In menselijke relaties is een dominant karakter vaak afhankelijk van hoe de wederhelft er over denkt. Sommigen vinden het mogelijk een aantrekkelijke karaktereigenschap, en/of hebben mogelijk (enige) dominantie nodig (behoefte), en anderen vinden het mogelijk eerder afstootwekkend of irritant, wat niet getuigt van een goede verstandhouding, wat wel een vereiste is voor een goede (harmonieuze) relatie. Dat beide een dominant karakter hebben in een duurzame relatie komt weinig voor, gezien beide "haantje de voorste" zijn, en allebei "het voortouw nemen.

Een dominant karakter kan ook met seks-appeal (seksuele aantrekkingskracht) te maken hebben, als iemand dat opwindend vindt. Een extreme vorm van dominantie is sadomasochisme, waarbij zowel degene die dominant is, als degene die het ondergaat, er lust aan beleeft om sadistisch en masochistisch tegen elkaar te zijn. Zo zijn er mensen die het seksueel opwindend vinden als ze vernederd worden of zelfs gepijnigd. Het mag duidelijk zijn dat dat alles behalve gebruikelijk is onder mensen.

Dominantie kan veroorzaakt worden door bepaalde psychische aandoeningen, maar ook een manier van uiten van intelligente of opgeleide mensen, wat pedant genoemd wordt. Vanwege psychische beweegredenen kan iemand zich ook (veelal tijdelijk en/of plaatselijk) dominant voordoen, om bijvoorbeeld (een bepaalde) onzekerheid te maskeren of om (eventuele, bepaalde) reacties vóór te zijn). Ook kan er een minderwaardigheidscomplex aan ten grondslag liggen, die zich uit in het overheersen, -stemmen in elk mogelijke mate. Wanneer dit níet succesvol tot gevolg gebracht kan worden, kan het escaleren tot onder meer intimidatie (en/of denigreren) en agressie. Een dominant denken-doen-en-laten heeft meestal als bijeffect dat zich in sterke mate een expliciet (gefocust), lineair-beredenerend bewustzijn ontwikkelt, wat neer komt op een bepaalde kokervisie waarbij sommige (of veel) gedachtengangen juist wél (spreekwoordelijk) "in the picture" zijn, en andere gedachtengangen juist totaal níet. Doordat een kokervisie bepaalt wat een bewust persoon überhaupt inziet, kan deze een totaal ander besef van de realiteit hebben met een eigen mate van prioriteiten, belangen en al-of-niet gevoeligheden, wat veelal z'n doorwerking heeft op het gedrag en andere uitingen naar anderen toe.

Zie ook

• Dominantie (doorverwijzing), andere betekenissen van "dominantie".
• Leidinggevend aan onervarenen, ondeskundigen, ondergeschikten enz.
• Onderdrukking (doorverwijzing).
• Onderwerping (doorverwijzing).