Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Professional
Een professional is iemand die beroepsmatig werkzaam is en zich daarin blijft ontwikkelen.[1] De taak van de professional volgens Weggeman is "het relatief zelfstandig, creatief aanwenden van denkkracht, deskundigheid, vakmanschap, ervaring, probleemstellend en oplossend vermogen, ter realisering van de doelen van de organisatie"[2] waar de professional werkzaam is.
Historie
In Nederland is het woord opgekomen in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Toen waren sommige sporters, vooral voetballers en wielrenners, niet langer als amateur ('liefhebber') actief, maar werden ze beroepssporter. Later wordt het woord meer algemeen gebruikt om een bepaalde mate van vakmanschap mee aan te duiden, vaak gekoppeld aan het beoefenen van een vrij beroep. In het dagelijks spraakgebruik van het woord schuilt een positieve ondertoon: iets is 'professioneel' aangepakt, dat wil zeggen met verstand van zaken.
Diverse Nederlandse wetenschappers hebben bijgedragen aan het denken over professionalisering. Een van de eersten was Frederik van Heek [3]telg uit een Twentse textielfamilie en - desondanks - een uitgesproken tegenstander van sociale ongelijkheid. In 1945 stelde hij al dat in een moderne samenleving niet afkomst of milieu, maar opleiding, kennis en vaardigheden iemands sociale positie zouden moeten bepalen. Later, in 1973, heeft Mok [4] laten zien hoe professies zich institutionaliseren en hij heeft daarmee ook het risico van afscherming en zich onttrekken aan maatschappelijke verantwoording aangeduid.
Kenmerken van professionaliteit
Professionaliteit is in de eerste plaats af te meten aan een zekere mate van ‘geleerdheid’ en ‘kundigheid’ op een bepaald gebied. Een professie zou dan ook geen gewone baan zijn. Het is een beroep waaraan eisen worden gesteld, met zelfs de diepere betekenis van een roeping. De bijbehorende kennis en kunde worden doorgaans verkregen in geformaliseerde trajecten van opleiding, ervaring en verdere specialisatie.
Voor sommige beroepen zijn rechten vastgelegd in titelbescherming en bevoegdheden. Bijvoorbeeld in de gezondheidszorg de bevoegdheid om zogeheten invasieve ingrepen (indringen in het menselijk lichaam) te mogen doen. Daar is dan wel sprake van een bepaalde bandbreedte van bevoegdheden, bijvoorbeeld een arts mag snijden, een verpleegkundige mag niet verder gaan dan injecteren. Deze afbakening is overigens niet voor altijd vastgelegd, zo kennen we sinds kort in de gezondheidszorg de zogeheten 'nurse-practitioner' die meer handelingen mag verrichten dan de gewone verpleegkundige.
Naast rechten zijn er ook plichten, vastgelegd in een beroepscode of het moeten volgen van permanente educatie. Een ander kenmerk van professionaliteit is een zekere mate van onafhankelijkheid. Vanouds vond dan ook de bewaking van de kwaliteit van de professie plaats door beroepsgenoten onderling, bijvoorbeeld het opstellen van kwaliteitscriteria en toelatingsvereisten. Tegenwoordig, naar aanleiding van misstanden in bepaalde beroepen, zoals de accountancy of het notariaat, is er op zijn minst ook extern toezicht op de professie, al of niet wettelijk vastgelegd.
Veel beroepen kennen een of ander vorm van 'associatie', dat wil zeggen dat er een vereniging van beroepsgenoten bestaat, vaak ook in internationaal verband.
Bij een professie horen publicaties, waarin vakkennis wordt geëxpliciteerd in een vaktijdschrift en vakliteratuur. Daarnaast vindt intercollegiale kennisuitwisseling plaats, bijvoorbeeld tijdens congressen, seminars, studiedagen en tegenwoordig ook via virtuele ‘communities of practice’.
Vroeger was overerving (het beroep ging over van generatie op generatie) veelvoorkomend, vooral in medische en theologische kringen. Dat komt tegenwoordig nog voor, maar minder dan vroeger.
Kritiek
Slagter (2004) stelt dat er geen aanleiding is de term professional "te reserveren voor veelstudeerders, veelverdieners, autonoom werkenden, beroepen met een hoge maatschappelijke status, creatievelingen en wat dies meer zij." Het is namelijk ook van belang in hoeverre er kwaliteit geleverd wordt. Slagter stelt: "Een slechte tandarts is in mijn optiek geen profesional en een goede tandarts wel."[5]
Externe link
- Professional worden op carrieretijger.nl
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Antje Annette Ros - (2009). Professioneel werken aan nieuwe leervormen. p.88
- º Mathieu Weggeman (1992) Leidinggeven aan professionals: het verzilveren van creativiteit. p.43.
- º J.F. van Heek, Stijging en daling op de maatschappelijke ladder, Brill, Leiden, 1945
- º A.L. Mok, Beroepen in actie : bijdrage tot een beroepensociologie, Boom, Meppel, 1973
- º Meindert Slagter (2004). De gepassioneerde professional. p.148