Denkraam

Met de term denkraam wordt het denkvermogen en de denkpatronen aangeduid van een mens. Dit ontwikkelt zich al aan het einde van de zwangerschap, tezamen met bepaalde karaktereigenschappen. Dit is enigszins te vergelijken met een boom met zéér veel vertakkingen, die weliswaar nog aan het ontkiemen daartoe is. Een groter denkvermogen heeft zijn goede start nodig, oftewel moet het begrijpen van alle nieuwe waarnemingen (en een zo uitgebreid mogelijke onderbouwing) zwaarder wegen dan bepaalde beredeneringen die daarbij horen. Als het brein van een baby zich zó ontwikkelt, worden de vertakkingen aangelegd op basis van een veelheid aan begrippen die onderling samenhang hebben (één geheel vormend, uitbreidend). Elke onwikkeling van een kinderbrein waarbij meer de nadruk op de beredeneringen gelegd wordt, ontwikkelt zich tot een bundeling van afzonderlijke begrippen (rechtlijnig) met daar aan (bungelend) een beperkt begrip. Doordat deze begrippen geen onderlinge samenhang hebben verkrijgt men geen zekerheid over het denken, maar juist onzekerheid of een onvermogen iets te kunnen doorgronden.

Een denkpatroon is daarbij de (denkbeeldige) tak, met op een bepaalde manier ontwikkelde vertakkingen. Bij een begrijpende ontwikkeling zal dit automatisch tot stand gekomen zijn door het onderbewustzijn, middels intuïtie. Dergelijke denkpatronen ontwikkelen zich dus zo, doordat niet op de (nog gebruikelijke) woordelijk beredenerende manier wordt nagedacht / verwerkt.

Zie ook : begrijpend denken (beelddenken).

Herkomst van het woord "denkraam"

Denkraam is een neologisme, geschapen door de Nederlandse striptekenaar en verhalenschrijver Marten Toonder (1912-2005). Het komt veelvuldig voor in de verhalen van Heer Bommel, waar het door de dwerg Kwetal (die in vreemde woorden en uitdrukkingen grossiert) wordt gebruikt. Deze bedoelt daar zoiets mee als vermogen tot begrijpen of soms referentiekader, maar ook als denkkader of paradigma. Vaak zegt hij zelf maar een klein denkraam te hebben, dat het moet afleggen tegen dat van Heer Bommel, al is het in werkelijkheid precies andersom.

Het woord is, net als minkukel, in taalkundige kringen exemplarisch geworden voor de grote invloed die Toonder met zijn verhalen op de Nederlandse taal uitoefende, omdat het snel zijn weg vond naar het algemene spraakgebruik.

Gezien de kennelijke invloed van zijn Engelstalige omgeving op Toonders taalgebruik, wordt wel een verband gelegd met de Engelse term 'frame of mind'.