Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Masquerade (Chatsjatoerjan)
| Masquerade | |
| Componist | [[Aram Chatsjatoerjan]] |
| Soort compositie | toneel/balletmuziek |
| Gecomponeerd voor | symfonieorkest |
| Gecomponeerd in | 1940-1941 (suite 1944) |
| Première | 21 juni 1941 |
 Bezoek ook Dorp Luisterrijk
| |
Masquerade is een compositie van Aram Chatsjatoerjan met een uitvoeringsduur van circa 30 minuten.[1] De compositie werd in 1941 op verzoek van theaterdirecteur Ruben Simonov vervaardigd als toneelmuziek bij het drama Masquerade van Mikhail Lermontov, in een speciale productie in het theater van Yevgeny Vakhtangov, 100 jaar na het overlijden van Lermontov. Het ging in première op 21 juni 1941 in Moskou.
Enkele jaren later, in 1944, maakte Chatsjatoerjan nog een op de toneelmuziek gebaseerde suite met een uitvoeringsduur van circa 17 minuten.[2] Ook werd er een ballet met de naam Masquerade gecreëerd, gebaseerd op zowel de muziek als de verhaallijn van het toneelstuk.
Het ballet Masquerade is een zeldzaamheid, en complete uitvoering ook.[3] Maar de uitvoering als suite is wel populair.[4]
Verhaallijn
In dit zeer psychologisch drama zien we als het ware de nachtmerrie van de heer Arbenin, die steeds wantrouwiger wordt naar zijn vrouw Nina toe. Hij verdenkt haar steeds meer van overspel. Een armband dient als bewijs. Door deze toenemende obsessie raakt hij steeds verder van de werkelijkheid. Er gebeuren de gekste dingen. Uiteindelijk laat hij haar ongemerkt vergif drinken, om er daarna alleen maar achter te komen dat ze onschuldig was. Als gevolg daarvan wordt hij helemaal krankzinnig.
Muziek
In de loop der tijd hebben met name Russische componisten zich laten inspireren door dit werk, daaronder bevinden zich Aleksandr Mosolov (een opera), Aleksandr Glazoenov en Vissarion Sjebalin (toneelmuziek). De opvoeringen in 1941 werden al snel afgebroken vanwege de inval van Nazi-Duitsland in de Sovjet-Unie. Masquerade wordt als toneelproductie maar zelden uitgevoerd. Op YouTube staat dan ook maar één complete uitvoering (als die er nog is). En dat is tevens de enige op dvd.
Hoogtepunten van de muziek van Chatsjatoerjan werden in 1944 verzameld in een suite, die door plaatopnamen en uitvoeringen wel enige bekendheid bleef genieten. Desalniettemin wordt deze in wezen ongeveer 15-20 minuten durende vijfdelige suite (1: Wals, 2: Nocturne, 3: Mazurka, 4:Romance, 5: Galop) soms nog verder ingekort. Zo kent de bewerking voor piano nog slechts de deeltjes Nocturne, Romance en Wals. Pianist Murray McLachlan nam in 1992 dan nog alleen de Wals op voor een compact disc met pianomuziek van Chatsjatoerjan. Het werd in datzelfde jaar uitgegeven door Olympia Compact Discs Ltd. (heruitgave Alto).
Onderdelen
- Romance
- Mazurka
- Wals
- Galop
- Nocturne
- Wals voor de slaapkamer scene
- Wals op het gemaskerd bal
- Wals in het casino
- Thema van de barones
- Thema van Kazarin
- Armband thema
- Introductie
- Eind van het bal
- Koor[5]
In de ballet-film is er echter een andere indeling
- Proloog & opening; de dramatische toon wordt direkt hard ingezet.
- Het bal; wervelende walsmuziek & 'kaartendans' (casino).
- Pas de Deux; Arbenin & Nina alleen, romantisch.
- Corps de ballet en solisten; wederom wervelende wals(en).
- Interlude en kaartspel; de rust slaat om in een woeste dans.
- Pas de Deux; Arbenin en Nina weer alleen; eerst romantisch; maar plots slaat de stemming keihard om.
- Corps de ballet en solisten; weer wervelende dans, maar nu buiten.
- Interlude; wervelende dans. Zonder het paar. En weer een zeer woeste kaartscene. Even rust, en dan weer keihard drama.
- Processie en interlude - Corps de ballet en solisten; veel dansers, later komt het paar er bij, en wordt de muziek krachtiger.
- Nina's dood; eerst dans met Arbenin.
- Conclusie - Arbenin's berouw; bekenden willen niets meer van Arbenin weten, en hij meent overal Nina te zien.
Film beschrijving
De film bied véél méér dan alleen de muziek uit de suite.
Zoals bij Chatsjatoerjan te verwachten is, is o.a. het begin als een insláánde bom / vulkaanuitbarstinf De dramatische toon wordt dirèct gezet. Een reeks "explosies".Daarna is er o.a. dans en wals, en dat kàn heel melodieus of héél zacht romantisch zijn. Máár opééns en telkens sláát "der wáánzin" wéér keihàrd dáverend tóe. Heftige ""waanzinnige/vulkanische" muziek wordt plòts vervangen door intense zijde~zachte romantische schoonheid. Máár die wordt weer plòts op rúwe wijze afgebroken door de vòlgende uitbarsting. Onverwachte na-schok. De beelden wisselen vaak snel af. "Niets is wat het lijkt". Het is een verwarrende thriller Vóóral in de daverende vulkánische delen. De spanning loopt stééds vèrder op. ("Turn of the screw") De enscenering is uitmuntend, met historische kleding, en opgenomen in/bij prachtige paleizen, vermoedelijk in St. Petersburg. Kosten nog moeite zijn gespaard. Maar voor mensen die (snel) geestelijke problemen hebben zou het "besmettelijk" kunnen zijn om er naar te kijken. Door de vele wèrvelende dansen en het thema kan je er draaierig van worden. In de film is ook nog een paar keer ijl gezang te horen. Een keer kan het ook zijn dat het geen stemgeluid is maar dat er een zingende zaag of een theremin bespeeld wordt. Allebei zeldzaam gebruikte instrumenten.
In dit ballet zijn de bij chatsjatoerjan "gebruikelijke" "woeste" volksdansen uit o.a. Armenië niet aanwezig, in tegenstelling tot in de balletten Gayaneh en Spartacus. De locatie is ook niet in die streken. Máár evengoed gaat het er vaak dáverend woest aan toe.
Bronnen, noten en/of referenties
|
