Gabriël Prinsenberg

Bestand:Gabriël Prinsenberg.jpg

Gabriël Prinsenberg, pionier biografische hulpverlening

Gabriël Prinsenberg
Afbeelding gewenst
Geboren	2 augustus 1932, Gouda
Bekend van	Biografisch leren en werken, het leven in kaart brengen
Beroep	Docent, trainer, counselor

Gabriël Joseph Antonius Prinsenberg (1932) pionier van de biografische hulpverlening - is een Nederlandse sociaal agoog, biografisch counselor en auteur. Hij ontwikkelde een ondersteunende werkwijze voor de psychosociale zorg en hulpverlening, biografisch werken als methode voor sociaal therapeutische beroepen.

levensloop

In Gouda geboren en getogen begon hij zijn leven met een moeizame jeugd. Hij verloor zijn moeder toen hij drie jaar was en zijn vader op zestienjarige leeftijd. Hij moest als kind drie jaar kuren en maakte de Tweede Wereldoorlog mee met veel schooluitval, inclusief de hongerwinter. Zijn verblijf in Zwitserland, dat vlak na de oorlog door het Rode Kruis voor longpatiëntjes werd mogelijk gemaakt, heeft grote indruk op hem gemaakt. Toen zijn vader was gestorven woonde hij samen met zijn stiefmoeder. Hij onderbrak zijn schoolopleiding en werkte enige jaren als plateelschilder fabrieksarbeider in Gouda voor hun beiden levensonderhoud.Via een intensieve, eerst een autodidactische en later ook een brede professionele scholing werd hij via sociaalpedagogisch hulpverlener, maatschappelijk werker en groepspsychtherapeut HBO-  methodiekdocent, biografisch hulpverlener, workshopleider en auteur.                        

Maatschappelijke activiteiten

Nadat hij een tiental jaren had gewerkt in de kinderbescherming in Zeist en Rotterdam en een aantal jaren in het buurt -en clubhuiswerk  in de Haagse Schildersbuurt, de Amsterdamse Jordaan en de binnenstad van Haarlem, werkte hij in die stad verder als maatschappelijk werker voor gezinnen met meervoudige en complexe problemen en een periode in de de reclassering. Nadat hij zich verder had geschoold in social casework en groepspsychotherapie werkte hij eerst bij een Bureau voor levens- en gezinsmoeilijkheden in Beverwijk en later – in combinatie met zijn docentschap in de kinder - en volwassenenpsychiatrie van het toenmalige Academisch Ziekenhuis in Utrecht. Hij was vele jaren verbonden als methodiekdocent aan Hogeschool de Horst te Driebergen (1970-1994) en ook als docent, supervisor en trainer aan de Voortgezette Opleiding voor Sociale Beroepen in Amsterdam. Hij had een groot aantal jaren aan huis ook een eigen praktijk als biografisch counselor.

Biografisch leren en werken

Biografisch werken is een paraplubegrip voor een methodiek die in de laatste decennia in allerlei varianten voor even zovele doelstellingen is ingeburgerd. Deze werkwijze kan dus binnen diverse psychosociale disciplines worden toegepast. We komen deze werkwijze tegen onder diverse namen zoals biografische hulpverlening, biografische consultatie, biografiecounseling, biografiek, levensloopkunde, autobiografische reflexiviteit, narratief werken en binnen het grote aanbod van coaching onder de namen personal – en life-coaching. De werkgebieden waarbinnen deze methodiek wordt aangewend zijn psychosociale – en creatief-therapeutische beroepen, het onderwijs en het vormingswerk. Binnen het domein personeel en organisatie zijn de thema’s levensloop en loopbaan, in het kader van loopbaanbegeleiding, carrièreplanning, maar ook bij outplacement en re-integratie, belangrijke onderwerpen. Door een toenemende belangstelling voor leeftijdsbewust personeelsbeleid verdiepen werkers in deze sector zich steeds meer in kennis en vaardigheden rond levensloopthema’s. De geestelijke verzorging kent al een lange tradities in het omgaan met het levensverhaal en de persoonlijke interpretatie daarvan, vooral bij lief en leed. Voor pastores en geestelijk verzorgers heeft het levensverhaal als thema een hoge prioriteit.

Biografische hulpverlening

Biografische hulpverlening is een agogische werkwijze waarbij het levensverhaal van de cliënt met een specifieke hulpvraag centraal staat. De focus ligt op het verkennen van lief en leed dat het leven richting heeft gegeven en op welke wijze iemand daarmee is omgegaan. Het is een methodiek, die gebruik maakt van het narratieve interview, met gestructureerde verhalen over persoonlijke gebeurtenissen waarin vooral betekenisvolle ervaringen, belemmeringen en stagnaties worden besproken en daardoor begrip ontstaat wat deze voor de cliënt betekenen. Biografische hulpverlening helpt de cliënt tevens te begrijpen hoe bepaalde belevenissen uit het verleden nog steeds invloed hebben op het huidige leven en hoe deze kunnen worden verwerkt. Door de mogelijkheden van de cliënt te onderzoeken wordt inzicht en zelfsturing bevorderd ten gunste voor een meer gewenste eigen levenswijze.

Biografische hulpverlening versus psychotherapie

Biografische hulpverlening en psychotherapie zijn twee verschillende benaderingen om mensen te helpen bij persoonlijke groei en ontwikkeling. Hoewel er bij beide benaderingen overlappingen zijn en enige gelijkenissen vertonen, zijn er ook belangrijke verschillen.

Biografische hulpverlening is een aanpak waarbij het accent vooral ligt op het onderzoeken van iemands levensverhaal, hoe belangrijke belevenissen het huidig functioneren hebben beïnvloed en welke mogelijkheden er zijn de ervaren stagnaties te overwinnen.

Psychotherapie, daarentegen, is een bredere term die verschillende benaderingen omvat om mensen te helpen bij het aanpakken van emotionele of psychische problemen. Deze therapie kan verschillende vormen aannemen, waaronder cognitieve gedragstherapie, systeemtherapie (relatie - en gezinstherapie), narratieve therapie e.d. Het doel van ervan is om mensen te helpen bij het omgaan met mentale klachten, zoals depressie, angst, traumatische ervaringen en verslaving.

Het Biografisch leren en werken als methode is goed te integreren binnen de diverse doelstellingen van sociaalagogische en psychotherapeutische beroepen.

Prinsenberg; pionier van biografische hulpverlening

Prinsenberg kan gezien worden als een pionier van de biografische hulpverlening. Hij leverde een grote bijdrage aan de ontwikkeling van deze benadering. Als jeugdige hulpverlener was hij zich al bewust van het belang van de wederwaardigheden tijdens de levensloop en de invloed daarvan op de persoonlijkheid. Hij merkte dat veel mensen worstelden met het vinden van een richting in hun leven. Tijdens zijn werk als beginnend maatschappelijk werker waren biografische thema's al een steun om mensen te helpen met hun hulpvraag. Hij ontwikkelde een methode waarbij de cliënt werd aangemoedigd om het eigen levensverhaal te vertellen en stelde daarbij vragen om het verhaal te structureren en de belangrijkste momenten vast te stellen die tot stagnaties hebben geleid. Door samen te werken aan het levensverhaal kon de cliënt meer inzicht krijgen in het eigen functioneren en hoe dat door ervaringen uit het verleden er uiteindelijk uitzag.

Door zijn trainingen in binnen- en buitenland aan hulpverleners werd zijn werkwijze al snel bekend en toegepast in verschillende velden, waaronder het onderwijs en de gezondheidszorg. Zijn bijdrage aan de biografische hulpverlening heeft ervoor gezorgd dat deze methodiek zich heeft ontwikkeld tot een betekenisvolle therapie. Deze methode wordt onder meer toegepast door psychosociale hulpverleners en kunstzinnige – en psychotherapeuten, zowel in Nederland als ver daar buiten.

Hij publiceerde verschillende boeken over deze methode. Zijn publicatie Biografisch leren en werken. Het leven in kaart brengen – vierde druk in 2020 – kan gezien worden als het standaard werk voor deze methode. Het boek biedt een breed eclectisch overzicht van deze werkwijze. Naast aandacht voor de historische bronnen, de pioniers met hun visies omtrent levensloop en levensverhaal, wordt uitgebreid ingegaan op het praktisch handelen van het biografisch onderzoek met een groot aanbod van voorbeelden, casuïstiek en oefeningen. Door de keuze van een creatieve aanpak – zoals autobiografisch vertellen en schrijven, beeldend werken, spel en drama – wordt de dynamiek van het levensverhaal beter zichtbaar. Met de beschrijving van diverse werkgebieden, waar het biografisch werken intussen is ingeburgerd, wordt deze publicatie afgesloten.

Docent en trainer in de methodiek van het biografisch werken

Sinds de jaren tachtig heeft hij zich intensief ingezet het biografisch leren en werken als een methode voor onderwijs, vormingswerk en hulpverlening te introduceren. Door de keuze van een creatieve aanpak – zoals autobiografisch vertellen en schrijven, beeldend werken, spel en drama - wordt de dynamiek van het levensverhaal beter zichtbaar. Hij deed dat op de eerder genoemde Hogeschool de Horst, de Voortgezette Opleiding en tevens aan de Hochschule für Künste im Sozialen te Ottersberg bij Bremen (D) waar hij twintig jaar als vast gastdocent werkzaam was. Bij opleidingen voor kunstzinnige therapie in Zeist en Antwerpen gaf hij veelvuldig gastlessen. Daarnaast heeft hij – ook in samenwerking met beeldend kunstenaar Olga Bohnsack – in velerlei conferentieoorden als docent en trainer bij zorginstituten in Nederland, België, Frankrijk, Bulgarije en vooral in Duitsland in diverse variaties biografieseminars en een veertiental jaren meerjarige opleidingen in biografisch werken gegeven.

Tijdens de eerste twee decennia van deze eeuw gaf hij cursussen als HOVO docent (hogere opleiding voor ouderen) bij de Universiteit van Utrecht en de Hogeschool van Utrecht – Amersfoort en was hij workshopleider. Vanuit het Instituut Labyrint voor Biografie en Kunst werd een leerroute ontwikkeld waarbinnen modulen werden aangeboden met betrekking tot coachen in levensloop, levensverhaal en loopbaan zowel voor groepen als individuele deelnemers. Hij publiceerde verschillende boeken en artikelen over deze thematiek.

Inspiratiebronnen

Doordat zijn kinderen vanaf 1973 de Vrije School gingen bezoeken kwam hij in aanraking met de antroposofie, een weg tot zelfkennis, kennis om in de wereld te staan en praktisch vorm te geven aan een spirituele levenshouding. De geheel eigen visie vanuit deze levenswijze ten opzichte van de menselijke levensloop was een inspirerende aanvulling op zijn  werkwijze.

Hij volgde begin jaren tachtig de specifieke bijeenkomsten voor biografiewerkers bij professor Bernard Lievegoed, was een van de initiatiefnemers van de opleiding voor psychosociale hulpverlening De Kleine Prins in Den Haag en een Tijdschrift voor deze doelgroep. Met enkele collega’s stichtte hij de Beroepsvereniging van psychosociale hulpverleners  vanuit de antroposofie. (BPHA) De cursussen die vanaf de jaren 80 werden gegeven in het conferentieoord ‘Land en Bosch’ te ‘s Graveland, Vlaanderen en Duitsland waren mede door de antroposofie geïnspireerd. In zijn eerste boek uit 1992 De tocht door het labyrintis de antroposofische visie duidelijk aanwezig.

Andere voor hem belangrijke inspiratiebronnen : het gedachtegoed van Wilhelm Dilthey, Charlotte Bühler, Carl Gustav Jung, Viktor Frankl, Romano Guardini en de humanistische psychologie. Het geheel van deze denkbeelden resulteerde tot een eclectische methodiek en de breed opgezette publicatie Biografisch werken en leren. Het levensverhaal in kaart brengen.

BioGraphein

Sinds 2007 verzorgt hij het digitale magazine BioGraphein, een nieuws- en opiniebrief voor professionals voor wie de levensloop, het levensverhaal en de loopbaan belangrijke thema’s zijn in hun praktijk.

Privé

Zijn eerste huwelijkspartner was Heleen Buijs, hun twee dochter zijn Katelijne en Jorinde Prinsenberg. Hij heeft vier kleinkinderen: Nova-Linde en Steijn Bergsma. Florian en Hanna Reijnders. Zijn huidige partner is Olga Bohnsack.

Publicaties

 * Inspannen voor ontspanning. Werkboek voor hulpverlening bij spanningsproblemen. Uitgeverij Samsom, Alphen aan den Rijn/Brussel 1984.

* De tocht door het labyrint. Biografisch werken als methode voor sociale beroepen. Hogeschool de Horst, Driebergen 1992.

* Levensloop –Levensverhaal –Loopbaan, in: Handboek Personeelsbeleid in de school. Uitgeverij Samsom H.D. Tjeenk Willink Alphen aan den Rijn 1994.

* Meer kunst in het helpen. Over de voorwaarden voor kunstzinnig handelen en creativiteit – verbale en non-verbale technieken in de hulpverlening in: Handboek Maatschappelijk Werk. Uitgeverij Bohn Stafleu Van Loghum, Houten 1995.

* De tocht door het labyrint. Biografisch werken als begeleiding op de levensweg, geheel herziene en uitgebreide editie. Uitgeverij Servire Utrecht 1996.

* Der Weg durch das Labyrinth. Biographisches Arbeiten. Begleitung auf dem Lebensweg. Novalis Verlag Schaffhausen CH 1997.

* Eine andere Art der Familienberatung? in: Seelenpflege, Heilpädagogik und Sozialtherapie. Dornach CH 1998

* Die Kunst in den helfenden Berufen. Voraussetzungen für das hygienische und therapeutische Gespräch. Edition Umkreis Horstedt D 1999.

* Biografisch leren en werken, het leven in kaart brengen. Uitgeverij SWP Amsterdam 2005, vierde druk 2020. www.swpbook.com/2227

* Het vertellen van levensverhalen in: Counselling Magazine nr.4. 2010 Uitgeverij Kloosterhof Neer.

* In de middag van het leven. Over het belang van het levensverhaal voor de derde leeftijd. 2014. Uitgeverij SWP Amsterdam.                                                                                                    

Auteursbijdrage in andere boeken

*Zin in leven. Persoonlijke verhalen over zingeving. Uitgave Trimbos -Instituut Utrecht 2003.

* De betekenis van levensverhalen. Theoretische beschouwingen en toepassingen in onderzoek en praktijk. Ernst Bohlmeijer, Lausanne Mies, Gerben Westerhof. Uitgeverij Bohn Stafleu Van Loghum, Houten 2007. Hoofdstuk ‘Verklaar dat een nader’. Het biografisch gesprek.

* De stille kracht van transcendentie. Wijsheid in beelden, verhalen en symbolen. Onder redactie van Ina Brouwer, Ine van Emmerik, Hans Alma, Margret van Paassen en Antoinette Scholten. Uitgeverij SWP Amsterdam 2007. Humanistics University Press. Hoofdstuk ‘Biografisch werken en creativiteit’.

Externe links

https://www.swpbook.com/zoeken?q=Prinsenberg                                                                                             

https://www.50pluswereld.nl/?s=gabriel+Prinsenberg                                                              

https://www.olgabohnsack.nl/