Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Victoriaschaal
De Victoria schaal[1] is een kader en een meetinstrument dat aan de hand van een steekproef vanuit een pedagogisch standpunt de afwezigheid/aanwezigheid van de levensbeschouwelijke identiteit van een katholieke school nagaat. De schaal is ontwikkeld door onderzoekers van de KU Leuven, met name uit de faculteit theologie en religiewetenschappen. De focus van dit instrument ligt vooral op de manier waarop een katholieke school omgaat met diversiteit. Het instrument meet dus in andere woorden de pro’s en contra’s van de verschillende scholen en hun onderlinge verhoudingen. Deze meting verloopt op twee meetniveaus namelijk het feitelijke niveau (waarop de huidige identiteit van de school wordt waargenomen en geïnterpreteerd) en het normatieve niveau (het ideaalbeeld van de school in verband met de identiteit van katholieke scholen).
De schaal bestaat uit een horizontale en een verticale as die samen een identiteitsvierkant representeren. Iedere as vertegenwoordigt een eigen dimensie:
- De verticale as representeert de mate waarin de school handelt vanuit een algemeen christelijke inspiratie. Aan de hand van deze as wordt er dus duidelijk gemaakt in hoeverre de christelijke identiteit aanwezig is en een invloed heeft op de dagdagelijkse werking van de school.
- De horizontale as representeert de solidariteit van de school naar de mensen uit andere subculturen toe. In welke mate de school openheid en ontvankelijkheid vertoont naar de andere levensvisies en levenshoudingen van verschillende spelers.
Verschillende soorten scholen
Binnen dit identiteitsvierkant kunnen er vier soorten scholen gesitueerd worden:[2]
- De monoloogschool
- De kleurloze school
- De kleurrijke school
- De dialoogschool
De monoloogschool
De monoloogschool bevindt zich linksboven op het identiteitsvierkant. Dit is omdat binnen deze scholen maximale christelijke identiteit en minimale solidariteit voorkomt. De nadruk van de school ligt op de katholieke schoolidentiteit, er is dan ook geen plaats voor andere levensbeschouwingen. Niet-katholieke leerlingen of leerkrachten zijn hier echter niet welkom. De school ziet andere levensbeschouwingen als een bedreiging. De school is van mening dat ze via deze insteek haar leerlingen een gevoel van zekerheid, veiligheid en geborgenheid biedt. Ze zetten maximaal in op de 'k' van katholiek.
De kleurloze school
De kleurloze school bevindt zich met zijn minimale christelijke identiteit en minimale solidariteit links beneden op het identiteitsvierkant. De school streeft naar ‘levensbeschouwelijke neutraliteit’. Levensbeschouwing wordt als een privézaak gezien en mag dan ook niet van bovenop opgelegd of gestuurd worden. Er zijn uitwisselingen en ontmoetingen mogelijk, maar het contact blijft oppervlakkig. De christelijke identiteit is afwezig. Met dit beleid willen ze de boodschap duidelijk maken dat voor hun de kwaliteit van het onderwijs prioritair is. De 'k' verwijst eerder naar kennis en kwaliteit.
De kleurrijke school
De kleurrijke school bevindt zich rechtsonder op het identiteitsvierkant. Binnen de school is er een minimale christelijke identiteit en een maximale solidariteit. Deze scholen worden ook wel eens 'actiecentrum' genoemd. De schoolleden vertonen aandacht en interesse voor de andersheid van anderen, al de levensbeschouwingen worden als evenwaardig gezien. Ontmoetingen en uitwisselingen zijn dan ook diepgaand. Hun doel is om de levensbeschouwelijke veelheid maximaal tot uiting te laten komen. De schoolleden zijn hier nog nauwelijks betrokken met de katholieke visie. Met andere woorden zien we hier een school met een rijke en zichtbare diversiteit waarbinnen de christenen in de minderheid zijn. De 'k' verwijst hier eerder naar kleurrijk dan naar katholiek.
De dialoogschool
Voor maximale christelijke identiteit en maximale solidariteit, worden rechtsboven op het identiteitsvierkant de dialoogscholen onderscheiden.
Binnen de dialoogschool wordt er nog een onderscheid gemaakt tussen vier subtypes:[3]
- Het Kerugmatische Type;
- het Recontextualiserende Type,
- het Formeel-Tolerante Type;
- en het Actief-Pluralistische Type.
De dialoogschool van het kerugmatische type
De dialoogschool van het kerugmatische type blijft trouw aan de katholieke identiteit binnen de school door deze aan iedereen te verkondigen. Hierbij verloopt de dialoog in één richting, waarbij de school onderwijst en het christelijke geloof verspreidt en waarbij de leerlingen ontvangen. Alle ‘niet-katholieke’ instromen worden vermeden en de school geeft prioriteit aan het katholieke geloof en zijn praktijken. Dit wil zeggen dat er binnen dit type school weinig tot geen plaats is voor interreligieuze uitwisseling. Hun doel is om het evangelie op dezelfde manier te verkondingen, zonder deze aan te passen aan de veranderde tijden. Dit type dialoogschool is sterk gelijkend op het model van de monoloogschool. Toch zijn er enkele verschillen tussen de beide scholen. Zo is er in deze dialoogschool iedere leerling welkom en niet alleen katholieke leerlingen. Zij zien de diversiteit als een gelegenheid om het geloof te verkondigen.
De dialoogschool van het recontextualiserende type
De recontextualiseerde dialoogschool start vanuit een christelijke inspiratie om hun visie en praktijk te vernieuwen naar de hedendaagse context. Dit wil zeggen dat ze de intentie hebben om de manier waarop het evangelie wordt uitgedrukt en ervaren, aan te passen aan de veranderde tijden. Zo verloopt de dialoog binnen deze school in twee richtingen. Het gevolg hiervan is dat nieuwe betekenislagen gevormd worden en het geloof zich recontextualiseert. Bij deze wederkerige dialoog zijn zowel katholieken leerlingen als andersgelovigen vatbaar voor nieuwe betekenissen. Diversiteit is dus zeer welkom in deze dialoogschool. Het erkennen, respecteren en appreciëren van de verschillen tussen mensen is hierin cruciaal. Dit type wordt gezien als de ideale weergave van de dialoogschool.
De dialoogschool van het actief-pluralistische type
De dialoogscholen van het actief-pluralistische type streven naar zoveel mogelijk symmetrie tussen schoolleden die met elkaar in dialoog gaan. Dit wil zeggen dat de ene persoon niet boven de andere staat. In deze scholen worden dan ook alle levensbeschouwingen en religies gerespecteerd en zelfs als evenwaardig beschouwd. Deze evenwaardigheid van religies wordt op basis van de katholieke identiteit gerechtvaardigd. Juist vanwege de katholieke identiteit voelt de school de noodzaak om open te zijn naar andere levensbeschouwingen. Ze gaat hierin zelfs zo ver dat ze de katholieke waarheidsclaim aan de kant schuift om anderen te verwelkomen.
De dialoogschool van het formeel-tolerante type
De dialoogscholen van het formeel-tolerante type implementeren een formeel-procedurele benadering van dialoog. Hun doel is om een performatieve en kwalitatieve leeromgeving te creëren. De scholen worden vaak door bestuurders beschouwd als een organisatie die men moet managen, waarbij functionaliteit zeer belangrijk is. Het gevolg hiervan is dat religie en levensbeschouwing minder plaats krijgen op school. De katholieke identiteit is nog altijd een deel van de school, maar het wordt gezien als een historisch en formeel gegeven.
Bronnen, noten en/of referenties
|