Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Neuroqueer
Neuroqueer is een samentrekking van de termen neurodivergent en queer en duidt een onlosmakelijke samensmelting van die twee aspecten van een persoon aan. In die zin lijkt het op autigender, maar waar autigender alleen betrekking heeft op de relatie van een autistische persoon tot diens eigen gender, is neuroqueer een veel breder begrip omdat het ook andere neurotypen omvat, en betrekking heeft op de intersectionele relatie van de persoon met diens omgeving.
Oorsprong
Het begrip neuroqueer is gaandeweg ontstaan over een periode tussen 2008 en 2015, uitgedacht door Nick Walker, Athena Lynn Michaels-Dillon en Remi Yergeau.[1] Het concept was primair een werkwoord maar werd snel ook als bijvoeglijk naamwoord gebruikt. In de derde aflevering van de Australische queer podcast QR Code (2019) wordt door Michele Vescio, Alison Bennett, Mellem Rose en William Elm ook uitgebreid gesproken over waarom het concept neuroqueer is ontstaan. Er wordt onder andere uitgelegd dat queer communities (gemeenschappen) vaak neurodivergente mensen buitensluiten, en dat neurodiverse communities vaak queer mensen buitensluiten, terwijl er tussen die twee groepen een significant grote overlap is: uit onderzoek is gebleken dat 70% van neurodivergente mensen queer is, tegenover 30% van neurotypische mensen.[2][bron?] Er was dus noodzaak om een community te creëren voor mensen die neurodivergent en queer zijn.[3]
Betekenis
Het begrip neuroqueer valt moeilijk te definiëren. Je bent neuroqueer als je neuroqueert. Toch levert Nick Walker op haar website een losse definitie van wat het is om te neuroqueeren:[4]
- Zowel neurodivergent als queer zijn, met enige vorm van bewustzijn van en/of actief onderzoek naar hoe deze twee aspecten van je persoonlijkheid met elkaar vervlochten zijn en zich tot elkaar verhouden (of, dat zij wellicht niet los van elkaar gezien kunnen worden en onafscheidelijk zijn).
- Je neurodivergentie op zo'n manier belichamen en uitdrukken dat daardoor ook je uitingen van gender, seksualiteit, etniciteit en/of andere aspecten van je persoonlijkheid vervreemd (queered) raken.
- Bezig zijn met praktijken die als doel hebben om je eigen culturele conditionering en je eigen vastgeroeste manieren van neuronormativiteit en heteronormativiteit af te breken en te ondermijnen, met als doel om je capaciteit om uiting te geven aan je eigen vreemde (queer) potentieel en neigingen terug te vorderen.
- Bezig zijn met de vervreemding (queering) van je eigen neurocognitieve processen (en je eigen uiterlijke belichaming en uitdrukking van die processen) door deze bewust te veranderen op manieren die je afwijking van heersende culturele standaarden van neuronormativiteit en heteronormativiteit significant en duurzaam vergroten.
- Je neurodivergentie benaderen, belichamen en/of beleven als een vorm van queerheid (d.w.z. op een manier die wordt geïnspireerd door of die vergelijkbaar is met de manier waarop queerheid wordt begrepen en benaderd in Queer Theory, genderstudies en/of queer activisme).
- Literatuur, kunst, wetenschappelijk onderzoek en/of andere culturele uitingen produceren die neuroqueere belevingen, perspectieven en stemmen op de voorgrond plaatsen.
- Kritische antwoorden produceren op literatuur en/of culturele uitingen, gericht op bewuste of onbewuste karakteriseringen van neuroqueerheid en hoe deze karakteriseringen neuroqueere levens en belevingen belichten en/of daardoor belicht worden.
- Werken aan het omvormen van sociale en culturele omgevingen om ruimtes en gemeenschappen - en uiteindelijk een samenleving - te creëren waarin deelnemen aan een of alle van de bovengenoemde praktijken wordt toegestaan, geaccepteerd, ondersteund en aangemoedigd.
Justine E. Egner van de University of Wisconsin La Crosse, VS, publiceerde in 2019 een onderzoek naar de neuroqueer-beweging, een "samenwerkingsverband van activisten, academici en bloggers die een online community bouwen die een queer/crip antwoord is op discussies waarin gender, seksualiteit en handicap als ziektes worden behandeld", waarbij zij vier hoofdthema's identificeerde:[5]
- Zich verenigd voelen doordat men door op een enkele identiteit gebaseerde groepen buitengesloten werd, en daarom uitsluitingspraktijken verre van zich werpen.
- Alles is vloeibaar, kneedbaar, veranderlijk, inclusief de betekenis van wat het is om neuroqueer te zijn.
- Afwijzing van elke vorm van identiteitshiërarchie en elke noodzaak tot assimilatie.
- Afwijzing van elk narratief dat neurodivergentie of queerness genezen zou moeten of zelfs maar zou kunnen worden.
Bekendheid in het Nederlands taalgebied
De term neuroqueer is in Nederlandse bronnen nog nauwelijks te vinden. Zoals met veel nieuwe termen en nieuwe inzichten in allerlei vormen van activisme, vinden veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van queer en neurodivergent activisme als eerste plaats in de Verenigde Staten om pas na enige tijd over te waaien naar Nederland - en vaak zijn die eerste Nederlandse bronnen dan ook Engelstalig, zoals een Engelstalige VU Pride TalkS!, gehouden bij de Vrije Universiteit Amsterdam op 17 januari 2023.[6] De term wordt zeker in het Nederlands ook wel gebruikt door mensen die zowel neurodivergent als queer zijn en die die samenhang intersectioneel beschouwen.
Appendix
Voetnoten
|
 | Gender · Sekse · Genderidentiteit | |
|---|
| ||||||||