Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Aldous Huxley
Aldous Leonard Huxley (Godalming (Surrey), 26 juli 1894 – Los Angeles, 22 november 1963) was een Engels-Amerikaanse romanschrijver en essayist.
Leven
Aldous Huxley werd geboren in Groot-Britannië als zoon van de schrijver Leonard Huxley en diens eerste echtgenote Julia Frances Arnold. Zijn grootvader was de Engelse evolutiebioloog Thomas Huxley. De schrijver en cultuurcriticus Matthew Arnold was een grootoom lang moederskant. Zijn broer Julian Huxley was schrijver en bioloog, en zijn halfbroer Andrew Fielding Huxley was bioloog en nobelprijswinnaar.
Als kind ging hij naar de Hillside School in Malvern (Worcestershire). Hij kreeg ook jarenlang les van zijn eigen moeder, tot zij zwaar ziek werd. Daarna bezocht hij het Eton College in Berkshire. Zijn moeder overleed in 1908, toen hij veertien jaar was. Nadat hij in 1911 een oogziekte kreeg, was hij drie jaar bijna blind. Vanaf oktober 1913 studeerde hij literatuur aan het Balliol College in Oxford. Toen hij amper 21 was, maakte hij het schrijven tot zijn beroep. Zijn eerste boek, The Burning Wheel, werd uitgegeven in 1916, toen hij 22 jaar was.
In 1919 maakte hij kennis met Maria Nys, een vluchtelinge uit België. Zij trouwden dat jaar. Zij hadden samen een zoon, Matthew, die later epidemioloog werd.
In het begin van de jaren 1920 woonde het gezin in Italië.
In 1937 gingen zij in Hollywood in Californië wonen. Een vriend, Gerald Heard, bracht Huxley in contact met de filosofie van vedanta en met meditatie. Huxley werd ook vegetariër en begon yoga uit te oefenen. Hij had een goed inkomen door filmscenario’s te schrijven voor Hollywood.
Na 1945 vroeg hij het Amerikaans staatsburgerschap aan. Dit werd hem geweigerd omdat hij de wapens niet wou opnemen om de Verenigde Staten te verdedigen.
Nadat zijn echtgenote Maria in 1955 overleed aan borstkanker, hertrouwde hij met Laura Archera uit Turijn. Zij was zelf ook schrijfster en schreef een biografie van haar man.
In 1953 werd hij door psychiater Humphry Osmond geïntroduceerd met het gebruik van de psychoactieve drug mescaline.
In 1960 werd bij hem keelkopkanker vastgesteld.
Aldous Huxley overleed in de namiddag van 22 november 1963. Door zijn keelkanker niet meer in staat om te spreken, vroeg hij schriftelijk aan zijn vrouw Laura „LSD, 100 µg, i.m.” (intramusculair). Hij had toen ongeveer twee jaar geen psychoactieve drugs meer genomen.
Enkele uren voor hij overleed, vond de aanslag plaats op John F. Kennedy, maar Huxley kwam dit niet meer te weten. De nieuwsberichten over de aanslag op president Kennedy overschaduwden het nieuws over het overlijden van Huxley, evenals dat van C. S. Lewis, die op dezelfde dag overleed. In december 1963 vond in Londen een herdenkingsdienst plaats, geleid door Huxleys oudere broer Julian. Zijn as werd bijgezet in het familiegraf op de begraafplaats van Compton, een dorp bij Guildford in Surrey.
Werken
Aldous Huxley schreef 47 boeken in zijn lange carrière als schrijver. Zijn reputatie werd gevestigd met zijn satirische romans Crome Yellow en Antic Hay. Zijn bekendste werk is Brave New World, waarin hij waarschuwt voor de gevaren van ontmenselijking in een wetenschappelijk tijdperk. Huxley experimenteerde met drugs en schreef twee non-fictieboeken die gebaseerd waren op zijn ervaringen met mescaline (dat hij onder toezicht nam): Doors of Perception (1954) en Heaven and Hell (1956). Zijn geschriften over psychedelische ervaringen waren klassiekers onder de vroege hippies.
De Engelse criticus Anthony Burgess zei dat hij de roman ’voorzag van een brein’. Andere critici merkten op dat hij een betere essayist dan romanschrijver was omdat hij meer aandacht schonk aan zijn ideeën dan aan plot en personages.
De Russische componist Igor Stravinski schreef zijn laatste compositie voor orkest ter ere van Aldous Huxley: Variations Aldous Huxley in memoriam.
Romans
- Crome Yellow (1921, vertaald als Gasten op Crome)
- Antic Hay (1923)
- Those Barren Leaves (1925)
- Point Counter Point (1928)
- Brave New World (1932, in de Nederlandse vertaling: Heerlijke nieuwe wereld, was oorspronkelijk in 1934 vertaald als Het somaparadijs)
- Eyeless in Gaza (1936, vertaald als De wateren werden still)
- After Many a Summer (1939, vertaald als Na vele zomers)
- Time Must Have a Stop (1944, vertaald als De tijd loopt zelf ten eind)
- Ape and Essence (1948, vertaald als Het rijk van Belial)
- The Devils of Loudun (1952, vertaald als De duivels van Loudun)
- The Genius and the Goddess (1955, vertaald als Het genie en de godin)
- Island (1962, vertaald als Eiland)
Q81447 (reasonator)