Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Oscar (filmprijs)
| Oscar | ||
| 81e Academy Award-uitreikingen in 2009 | ||
| 81e Academy Award-uitreikingen in 2009 | ||
| Land | Verenigde Staten | |
| Voor het eerst uitgereikt | 1929 | |
| Officiële site | ||
De Oscar, officieel de Academy Award, is de belangrijkste filmprijs in de Verenigde Staten. Jaarlijks in het voorjaar worden de prijzen in 24 categorieën uitgereikt in het Dolby Theatre in Hollywood. Sinds 2004 vindt de ceremonie eind februari of begin maart plaats.
Geschiedenis
De eerste Academy Awards werden uitgereikt op 16 mei 1929, tijdens een privébrunch in het Hollywood Roosevelt Hotel. Er waren ongeveer 270 mensen aanwezig bij de uitreiking. Na de uitreiking werd een viering gehouden in het Mayfair Hotel.[1] Er werden 15 prijzen uitgereikt ter erkenning van filmprestaties in de periode 1927–1928. De eerste prijs voor beste acteur ging naar Emil Jannings voor zijn rol in The Last Command en The Way of All Flesh. Hij moest echter voor de ceremonie plaatsvond weer naar Europa terugkeren, dus werd besloten om hem de prijs voor die tijd al te geven. Daarmee is hij officieel de eerste winnaar van de Academy Awards ooit.
De winnaars van de eerste Oscars werden drie maanden voor de uitreiking al bekendgemaakt. Dit werd vanaf de tweede uitreiking, in 1930, veranderd. De lijst met winnaars werd pas op de vooravond van de uitreiking bekendgemaakt aan de pers. Deze traditie bleef de eerste tien jaar dat de prijs werd uitgereikt in stand. In 1941 werd besloten enkel de nominaties bekend te maken, maar de winnaar pas op de avond van de uitreiking te onthullen na opening van verzegelde enveloppen.
Gedurende de eerste zes uitreikingsceremonies konden films uit de twee jaar voor de uitreiking in aanmerking komen voor de prijzen. Voorbeeld: de uitreiking van de tweede Academy Awards vond plaats op 3 april 1930, en behandelde de periode van 1 augustus 1928 tot 31 juli 1929. Vanaf de zevende uitreiking, in 1935, werd vastgehouden aan het gewone volle kalenderjaar van 1 januari t/m 31 december.
Oscarbeeldje
Ontwerp
De Academy Award bestaat uit een gouden beeld van 34,3 centimeter hoog. Het beeldje weegt 3,8 kilo en stelt een naakte ridder voor die, gewapend met een zwaard, de wacht houdt op een filmrol, met vijf spaken. De vijf spaken vertegenwoordigen de beroepen van mensen die deze prijs kunnen winnen: acteurs, schrijvers, producers, technici en regisseurs.
Artdirector Cedric Gibbons ontwierp het beeldje in 1927 uit de losse pols, tijdens de lunch, op een tafelkleed. De Academy of Motion Picture Arts and Sciences was (zo wil de legende) meteen enthousiast over zijn schets en gaf aan beeldhouwer Georges Stanley de opdracht er een beeld van te maken. Later wist Cedric Gibbons elf exemplaren van zijn eigen creatie in de wacht te slepen. De acteur Emilio Fernández poseerde voor het ontwerp.[2]
De firma R.S. Owens and Co uit Chicago fabriceert de Oscars: jaarlijks zestig voor de winnaars en veertig reserve-exemplaren voor in de kluis. De kostprijs is ongeveer 275 euro per stuk. "Financieel worden we er niet veel wijzer van", beweert directeur Owen Siegel. "Maar het is natuurlijk een fantastische reclame voor ons bedrijf."
Het materiaal waarvan de Oscar gemaakt is, is niet altijd hetzelfde geweest. Aanvankelijk was het beeldje van brons met een laagje goud. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het wegens de schaarste aan metalen gemaakt van gips met goudverf, maar na de oorlog kregen de winnaars alsnog een bronzen beeldje. Thans bestaat de Oscar voor 92,5% uit tin, 2,5% koper en 5% antimoon. Het goud (een dompellaagje van 24 karaat) zit alleen aan de buitenkant. Daaroverheen is nog een corrosiewerende lak aangebracht.[2]
Naam
Margot Herrick, bibliothecaresse en uiteindelijk directielid van de Academy – zo wil het verhaal – komt de eer toe de naam te hebben bedacht. Ze zou zich in 1932 hebben laten ontvallen dat het mannetje als twee druppels water op haar oom Oscar leek. Sindsdien spreekt men van de Oscars.[3]
Volgens een ander verhaal doopte Bette Davis haar Academy Award voor Dangerous (1935) "Oscar", naar de tweede naam van haar eerste echtgenoot Harmon O. Nelson.[4] Deze versie van de geschiedenis bleek apocrief; twee jaar eerder werd al over de "Oscar" geschreven in een column.[5]
Nominatie
De huidige regeling stelt dat een film in het kalenderjaar voorafgaand aan de uitreikingsceremonie in première moet zijn gegaan om in aanmerking te kunnen komen voor de Academy Award. Alleen voor de categorie “beste buitenlandse film” wordt een uitzondering gemaakt.[6] De film moet de lengte van een speelfilm hebben, wat wordt gedefinieerd als 40 minuten of langer. Enige uitzonderingen zijn de prijzen voor beste korte film.
Uit de genomineerde films worden de winnaars gekozen door ongeveer 6000 leden van The Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS), waaronder de Nederlandse regisseur Paula van der Oest.
Categorieën
Er worden thans dertig Oscars uitgereikt: 24 na gewone stemming onder de leden en zes speciale Oscars.
Tegenwoordig uitgereikt (chronologisch)
- Oscar voor beste film – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste acteur – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste actrice – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste regisseur – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste bewerkte scenario – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste productieontwerp – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste camerawerk – vanaf aanvang 1928
- Oscar voor beste geluid – sinds 1930
- Oscar voor beste korte animatiefilm – sinds 1932
- Oscar voor beste korte film – sinds 1932
- Oscar voor beste originele muziek – sinds 1934
- Oscar voor beste originele nummer – sinds 1934
- Oscar voor beste montage – sinds 1934
- Oscar voor beste mannelijke bijrol – sinds 1936
- Oscar voor beste vrouwelijke bijrol – sinds 1936
- Oscar voor beste originele scenario – sinds 1940
- Oscar voor beste korte documentaire – sinds 1941
- Oscar voor beste documentaire – sinds 1943
- Oscar voor beste niet-Engelstalige film – sinds 1947
- Oscar voor beste kostuumontwerp – sinds 1948
- Oscar voor beste geluidseffecten – sinds 1963
- Oscar voor beste visuele effecten – sinds 1963
- Oscar voor beste grime en haarstijl – sinds 1981
- Oscar voor beste animatiefilm – sinds 2001
Niet meer uitgereikt (chronologisch)
- Oscar voor beste regisseur, komedie – in 1928
- Oscar voor beste technische effecten – in 1928
- Oscar voor beste titels – in 1928
- Oscar voor beste unieke kunstzinnige productie – in 1928
- Oscar voor beste verhaal – 1928–1956
- Oscar voor beste regieassistent – 1933–1937
- Oscar voor beste dansinstructie – 1935–1937
- Oscar voor beste korte film, vernieuwend – 1932–1935
- Oscar voor beste korte kleurenfilm – 1936–1937
- Oscar voor beste speelfilm van twee rollen – 1936–1956
- Oscar voor beste speciale effecten – 1938–1962
- Oscar voor beste muziek; aanpassing of behandeling
- Oscar voor beste originele musical- of komediemuziek – 1995–1999
Speciale Oscars
De speciale Oscars worden toegekend door een comité en niet door een ledenstemming. De Oscars kunnen ook door de winnaar ingeruild worden voor 50.000 dollar. In de gehele geschiedenis van de Oscars heeft echter nog geen enkele acteur dit gedaan.
Tegenwoordig (chronologisch)
- Academy Honorary Award – sinds 1928
- Academy Award, Scientific or Technical – sinds 1931
- The Irving G. Thalberg Memorial Award – sinds 1938
- The Jean Hersholt Humanitarian Award
- Gordon E. Sawyer Award
Niet meer uitgereikt
- Academy Juvenile Award – 1934–1960
- Academy Special Achievement Award – 1972–1995
Tijdlijn
<timeline>
ImageSize = width:1400 height:1000 PlotArea = left:220 right:20 bottom:70 top:20 AlignBars = justify DateFormat = yyyy Period = from:1927 till:2025 TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy ScaleMajor = unit:year increment:2 start:1927
Colors =
id:Still value:rgb(0.9,0.9,0.9) legend:Huidige id:Dis value:dullyellow legend:Voormalige
Legend = orientation:horizontal position:bottom
BarData =
bar:Picture text:"Beste film" bar:Director text:"Beste regisseur" bar:Actor text:"Beste mannelijke hoofdrol" bar:Actress text:"Beste vrouwelijke hoofdrol" bar:Cinematography text:"Beste camerawerk" bar:Production text:"Beste production design" bar:AScreenplay text:"Beste bewerkte scenario" bar:OStory text:"Beste verhaal" bar:DirectorComedy text:"Beste regisseur, komedie" bar:Engineering text:"Beste technische effecten" bar:Title text:"Beste titels" bar:Unique text:"Beste unieke kunstzinnige productie" bar:Sound text:"Beste geluid" bar:Animated text:"Beste korte animatiefilm" bar:LiveAction text:"Beste korte film" bar:ShortFilm text:"Beste korte film, vernieuwend" bar:ADirector text:"Beste regieassistent" bar:Editing text:"Beste montage" bar:Score text:"Beste originele muziek" bar:Song text:"Beste originele nummer" bar:Dance text:"Beste dansinstructie" bar:SActor text:"Beste mannelijke bijrol" bar:SActress text:"Beste vrouwelijke bijrol" bar:Color text:"Beste korte kleurenfilm" bar:2Reels text:"Beste speelfilm van twee rollen" bar:Special text:"Beste speciale effecten" bar:OScreenplay text:"Beste originele scenario" bar:SDocumentary text:"Beste korte documentaire" bar:FDocumentary text:"Beste documentaire" bar:Foreign text:"Beste niet-Engelstalige film" bar:Costume text:"Beste kostuumontwerp" bar:ATScore text:"Beste muziek; aanpassing of behandeling" bar:SEditing text:"Beste geluidseffecten" bar:Visual text:"Beste visuele effecten" bar:Makeup text:"Beste grime en haarstijl" bar:Musical text:"Beste originele musical- of komediemuziek" bar:FAnimated text:"Beste animatiefilm"
PlotData =
width:10 textcolor:black align:center bar:Picture from:1928 till:2018 color:Still bar:Director from:1928 till:2018 color:Still bar:Actor from:1928 till:2018 color:Still bar:Actress from:1928 till:2018 color:Still bar:Cinematography from:1928 till:2018 color:Still bar:Production from:1928 till:2018 color:Still bar:AScreenplay from:1928 till:2018 color:Still bar:OStory from:1928 till:1956 color:Dis bar:DirectorComedy from:1928 till:1928 color:Dis bar:Engineering from:1928 till:1928 color:Dis bar:Title from:1928 till:1928 color:Dis bar:Unique from:1928 till:1928 color:Dis bar:Sound from:1930 till:2018 color:Still bar:Animated from:1932 till:2018 color:Still bar:LiveAction from:1932 till:2018 color:Still bar:ShortFilm from:1932 till:1935 color:Dis bar:ADirector from:1933 till:1937 color:Dis bar:Editing from:1934 till:2018 color:Still bar:Score from:1934 till:2018 color:Still bar:Song from:1934 till:2018 color:Still bar:Dance from:1935 till:1937 color:Dis bar:SActor from:1936 till:2018 color:Still bar:SActress from:1936 till:2018 color:Still bar:Color from:1936 till:1937 color:Dis bar:2Reels from:1936 till:1956 color:Dis bar:Special from:1939 till:1962 color:Dis bar:OScreenplay from:1940 till:2018 color:Still bar:SDocumentary from:1941 till:2018 color:Still bar:FDocumentary from:1943 till:2018 color:Still bar:Foreign from:1947 till:2018 color:Still bar:Costume from:1948 till:2018 color:Still bar:ATScore from:1962 till:1969 color:Dis bar:ATScore from:1973 till:1973 color:Dis bar:SEditing from:1963 till:2018 color:Still bar:Visual from:1963 till:2018 color:Still bar:Makeup from:1981 till:2018 color:Still bar:Musical from:1995 till:1999 color:Dis bar:FAnimated from:2001 till:2018 color:Still
</timeline>
Winnaars
Opmerkelijke winnaars uit de rijke historie zijn:
- De jongste: Shirley Temple (6 jaar) won in 1934 de eerste Juvenile Award.
- Lost Horizon werd in 1938 genomineerd voor zeven Academy Awards, waaronder voor beste film. De film won er twee.
- De jongste in een gewone categorie: Tatum O'Neal (10 jaar) in 1973 voor haar rol in Paper Moon.
- De oudste: James Ivory (89 jaar) in 2018 voor Beste Bewerkte Script Call Me by Your Name.
- De eerste Oscar voor beste korte speelfilm: Hal Roach voor The Music Box van Laurel en Hardy in 1932.
- De eerste Oscar voor een Nederlands werk: Glas van Bert Haanstra in 1958.
- De meeste (in één keer): Ben-Hur (1959), Titanic (1997) en The Return of the King (2003, derde deel uit de The Lord of the Rings-trilogie) wonnen ieder elf stuks.[7]
- De recordhouder (totaal) is Walt Disney met 22 gewone en 4 speciale Oscars en 59 nominaties.
- De persoon na Disney met de meeste nominaties, componist John Williams, werd 51 keer genomineerd en won 5 keer.
Belgische en Nederlandse genomineerden en winnaars
Gouden Beelden
 Zie Gouden Beelden voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De Stichting Nederlandse Academy Awards reikte tot 2006 jaarlijks de Gouden Beelden uit, vakprijzen voor de hoogst gewaardeerde Nederlandse televisieproducten en personen in 15 categorieën. Deze programma's en personen werden beoordeeld door 170 programmamakers in 12 jury's in de verschillende vakgebieden. De Gouden Beelden werden uitgereikt in december. Daarna werd de prijs tot 2012 voortgezet als de Beeld en Geluid Award,[8] die vanwege een financieringsprobleem niet meer wordt uitgereikt.[9]
Zie ook
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Academy Awards |
|---|
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Academy Awards op Wikimedia Commons.
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •